Επειδή συχνά μιλάμε για αξίες και για άξιους, και θαρούμε πως αξίζουμε κάτι ή αξίζουμε να μας φέρονται κάπως, ή πως δεν αξίζουμε κάτι κακό, ή πως δεν αξίζουμε την περιφρόνηση κάποιων, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας για τί πράγμα ακριβώς προβληματιζόμαστε και μιλάμε.
Ας ξεκινήσουμε από την βασική λέξη στον προβληματισμό μας, που είναι η Αξία!
Στη λέξη "αξία" εμπεριέχεται κάτι που αντιστοιχεί σε ένα καταβλητέο αντάλλαγμα. Δηλ. για να έχει κάτι μια αξία πρέπει να περικλείει ένα σοβαρό και υπολογίσιμο στοιχείο!
Για παράδειγμα, έστω ένα ακριβό ρολόι (υλικό αγαθό) που αξίζει ανάλογα με την ποιότητα των υλικών από τα οποία είναι φτιαγμένο, τον μηχανισμό του, την αισθητική του, την φήμη του κατασκευαστή του κλπ παρόμοια. Και γι' αυτούς ακριβώς τους λόγους, ο αγοραστής αποφασίζει να διαθέσει το απαιτούμενο υψηλό τίμημα.
Για την διατήρηση μιας φιλίας, που είναι άυλο αγαθό, πολύτιμο και δυσεύρετο, κάποιος μπαίνει σε κόπους, προσμονές, συντρέχει και βοηθεί τον φίλο του που έχει ανάγκη, επειδή η φιλία αυτού του ανθρώπου, του είναι πολύτιμη για την ζωή του.
Για την απόκτηση παιδείας, καλλιέργειας, αυτογνωσίας και αυτοελέγχου, που ως αξίες καθεαυτές, είναι άυλα αγαθά, πολύτιμα για την πνευματική πρόοδο και ανάπτυξη του ανθρώπου, απαιτείται να καταβάλλεται (ως τίμημα/κόστος) διαρκής επαγρύπνηση και εργασία, μελέτη αλλά και άσκηση, γιατί κάθε γνώση μπορεί να ξεχαστεί ή να ακυρωθεί από μια νεώτερη! Η ενάρετη όμως ζωή, που εδραιώθηκε με κόπους και αντιμετώπιση πειρασμών και εμποδίων, με ανάσταση μετά από πτώσεις και άλλες δυσκολίες, μας χαρίζει -μεταξύ πολλών άλλων- ψυχική γαλήνη, ειρήνη με τους συνανθρώπους μας και η συνέπεια των λόγων προς τα έργα μας, προσδίδει κύρος στον βίο και την πολιτεία μας. Δηλαδή στο πρόσωπό μας.
Ως αξία του προσώπου λοιπόν θα θεωρήσουμε το κόστος (τον κόπο και το ξόδεμα) που το πρόσωπο αυτό έχει καταβάλει, με όλες του τις δυνάμεις, για να δημιουργήσει όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για να προσφέρει στην κοινωνία και στους συνανθρώπους του.
[Ανάμεσα σε ό,τι έχει κάνει συγκαταριθμούμε την μελέτη, την εργασία, την απόκτηση αρετής, την διάθεση πλούτου ή του υστερήματος, την διάθεση για ανδραγαθία και την ανδραγαθία, την προσφορά, την διδαχή, δια του λόγου και των έργων του, και άλλα παρόμοια.]
Η αξία του προσώπου συναρτάται προς ό,τι αφιερώνει τις δημιουργικές του δυνάμεις, επιδιώξεις, σκοπούς, φιλίες και συντροφίες. Εν ολίγοις, η αξία του ανθρώπου ερείδεται στην αξία των πεδίων και τομέων στους οποίους ο άνθρωπος αναλώνεται.
Και πρέπει να διαχωρίσουμε την αξία του ανθρώπου από την αξία του προσώπου. Διότι, όλοι οι άνθρωποι έχουν -ο καθένας την δική του- αξία, για την οποία τους σεβόμαστε ανεξαρτήτως του προσώπου τους.
Όμως δεν έχουν όλα τα πρόσωπα την ίδια αξία! Βλέπετε, ο καθένας αξιολογείται με βάση τα έργα του, υπό την ευρεία του όρου έννοια. Και ασφαλώς, υπό τις συνήθεις συνθήκες, δεν γεννάται θέμα κρίσεως και αξιολογήσεως των συνανθρώπων μας, για την αξία ή την απαξία τους, παρά μόνο εάν τίθεται θέμα ανάληψης ευθύνης και απονομής αρμοδιοτήτων, όπου απαιτείται συγκεκριμένη υπευθυνότητα.
Για την αξία κάποιου προσώπου, θα χρειασθεί να λάβουμε θέση, όταν πρόκειται να τεθούμε υπό τις εντολές του, τις διδαχές του ή να συνεργασθούμε μαζί του για ένα κοινό σκοπό. Τότε πρέπει να αξιολογήσουμε και να επιλέξουμε, εάν συμφωνούμε, ή όχι. Για εκείνο το μεγάλο "ναι" ή το μεγάλο "όχι" που ο καθένας μας έχει να πει!
Γιατί δεν συμφωνούμε ασφαλώς όλοι οι άνθρωποι στον τρόπο που θέλουμε να ζήσουμε και στους σκοπούς που θα δίναμε την ζωή μας.
Εξάλλου, για τον σεβασμό και την αξία του ανθρώπου μίλησε πρώτος ο Χριστός, και είπε πως γι' Αυτόν δεν υπάρχει διάκριση αν κάποιος είναι Έλλην ή Ιουδαίος, άνδρας ή γυναίκα. Είπε ακόμη μη διαγκωνίζεσθε για πρωτοκαθεδρίες, αλλά και προσέχετε στους ανταγωνισμούς μήπως κι οι τελευταίοι έρθουν πρώτοι και οι πρώτοι έσχατοι! Είπε ακόμη, ως σημαντική εντολή, "έχετε τον νου σας στον διπλανό σας! Να τον προσέχετε σαν αδερφό!". Είπε, είπε, και τί δεν είπε! Είπε να μην κρίνουμε, να μην κατακρίνουμε, να μην ερίζουμε, να μην θυμώνουμε, να μην εκδικούμεθα, να μην μνησικακούμε!
Είπε και να μην εξουσιάζουμε τους άλλους, γιατί ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέγει. Να επιλέγει ακόμη και την απόρριψη του ίδιου του Χριστού.
΄Αργησε πολύ ο ανθρώπινος πολιτισμός να μιλήσει για την αξία του ανθρώπου. Κατά περιόδους, είχε τον άνθρωπο αιχμάλωτο, δούλο, δουλοπάροικο, εχθρό, κατοχεμένο, τον θεώρησε πράγμα, πράγμα κινούμενο, είχε επ' αυτού δικαίωμα ζωής και θανάτου, και τόσα άλλα!
Οι σύγχρονες διακηρύξεις για τα "δικαιώματα του ανθρώπου", είναι τόσο φτωχές και έχουν τόσο στενή εφαρμογή που απείρως υπολείπονται της διδασκαλίας του Χριστού.
Μάλιστα, ο σημερινός πολιτισμός και η δημοκρατία μας, είναι τόσο "μπροστά", που αποφάσισε να πισωγυρίσει την πρόοδο! Σκέφτηκε ότι η πολλή ελευθερία βλάπτει (αλήθεια ποιόν βλάπτει;) κι ότι πολύ καιρό μας άφησε χωρίς χαλινάρι!
Σήμερα, οι ταγοί της δημοκρατίας μας, ανενδοίαστα, ξεδιάντροπα και χρησιμοποιώντας πολλά μέσα, (είναι πολλά τα λεφτά Άρη) ορίζουν για τον καθένα μας το μέτρο της ζωής, της λογικής, της ελευθερίας, της συνείδησης, της αξίας, της αυτοεκτίμησης, γιατί θαρρούν πως αυτοί θα είναι οι παντοτινοί άρχοντες, χωρίς αρχή και τέλος της βασιλείας τους. Γίνανε θεοί στη θέση του Θεού.
Θαρρούν πως έχουν την εξουσία να χαράσσουν τον δρόμο που θα τραβήξει ο κόσμος, είτε αυτό αρέσει στον κόσμο είτε όχι, και κάθε τόσο στέλνουν μηνύματα εκφοβισμού των ανθρωπαρίων για να υπακούσουν αυτά στην όποια εντολή αυτοπεριορισμού, αυτοευνουχισμού, αυτο-λοβοτομής, αυτολογοκρισίας, υποχώρησης, παράδοσης, αυτοεξορίας, σιωπής, υποταγής. Πλήρους υποταγής.
Κατά την άσκηση της εξουσίας τους αυτής, οι διάφοροι φορείς, δεν περιποιούν τιμή και αξία στο πρόσωπό τους, γιατί ο εξαναγκασμός, η απειλή, ο εκβιασμός και ο καταναγκασμός του λαού δεν συνιστά κοινωνικό πρόταγμα σε καμμιά κοινωνία, και δεν αποτελεί σε καμμιά χώρα Συνταγματικώς προστατευόμενη πολιτική επιδίωξη. Συνιστά απλώς επιδίωξη ηγετών με ανάστημα ηθικού νάνου και πολιτική και κοινωνική σοφία ιδιωτεύοντος! Συνιστά επιδίωξη ανθρώπων της εξουσίας, με έλλειψη δημοκρατικής συνείδησης και πλήρη ανικανότητα αυτοκριτικής και αυτογνωσίας.
Εμείς λοιπόν, ως λαός ανάλογα με τα έργα μας και τους πνευματικούς ορίζοντές μας φαίνεται πως είμαστε άξιοι να έχουμε μόνο τους ηγέτες και τους πολιτικούς ταγούς που έχουμε, αφού δεν βρέθηκαν ανάμεσά μας καλύτεροι. Αυτοί μας αξίζουν.
Αν πάλι νομίζουμε, πως τέτοιοι ηγέτες δεν μας αξίζουν, ας μην ενεργούμε φαρισαϊκά! Ας κουραστούμε να βρούμε αυτούς που μας αξίζουν, ή ας κουραστούμε να γίνουμε εμείς άξιοι για 'κείνους που δεν θα είναι τέτοιοι σαν αυτούς που έχουμε σήμερα! Γιατί τον πρώτο, τον σκοτώσαμε, και πολλούς που έδωσαν το βιος, τα νιάτα, ανθρώπους δικούς τους και την ζωή τους ολάκερη, τους φυλακίσαμε, τους απαξιώσαμε κλπ., κλπ. Προς γνώσιν!
Γιατί το κακό συνιστά απουσία του καλού!
Σημειώσεις
Αξία είναι το αντίτιμο για
την απόκτηση ενος αγαθού, υλικού ή πνευματικού, δηλαδή το τίμημα ή το
κόστος που θα πρέπει να καταβάλουμε.
Αξία είναι ένα πνευματικό
αγαθό το οποίο θα αγωνιστούμε να αποκτήσουμε, να διατηρήσουμε και να
έχουμε, για την σπουδαιότητα και την χρησιμότητά του στη ζωή μας.
Αξία είναι και η τιμή που αποδίδεται σε ένα πρόσωπο για διάφορους λόγους, κυρίως όμως για το ήθος και το έργο του.
Αξία, στο μουσικό πεδίο, είναι η διάρκεια μιας νότας (ογδοο, κλπ).
Αξία, στο χρηματοπιστωτικό πεδίο είναι τα αξιόγραφα (γραμμάτια, μετοχές, κλπ).
