Η Συναισθηματική Νοημοσύνη και ο ρόλος της στην ζωή μας

 

Στις βασικές και αδήριτες ανάγκες του ανθρώπου, που θέλει να νιώθει πληρότητα στη ζωή του, ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και ψυχική γαλήνη,  συγκαταριθμούμε

• την ανάγκη να αγαπά,
• την ανάγκη να τον αγαπούν και
• την ανάγκη να αισθάνεται ότι έχει αξία.

Για να ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες μας, πολλές φορές δεν μπορούμε να αποφύγουμε συγκρούσεις και διαξιφισμούς ακόμη και με πρόσωπα του οικογενειακού μας κύκλου, αλλά και του ευρύτερου επαγγελματικού μας χώρου. Τέτοιες συγκρούσεις συχνά συνεπάγονται -εκτός από συναισθηματικά, και- οικονομικά αδιέξοδα, που μας οδηγούν στην απογοήτευση, αφού μας στερούν την δυνατότητα της εργασίας και της αμοιβής από αυτήν. Μιας αμοιβής, που αποτελεί το αντίκρυσμα της εργασιακής μας απόδοσης, δηλαδή την ικανότητά μας να εξασφαλίζουμε τα αναγκαία για την επιβίωσή μας. Αυτό που αποτελεί την προσωπική μας αξιακή συμμετοχή, στο χώρο της εργασίας.

Φαίνεται πως δεν είναι όλοι πρόθυμοι να αναλάβουν το έργο της λυσιτελούς κάλυψης αυτών των αναγκών, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αντιδράσεις ανεξέλεγκτες και αυτοκαταστροφικές, ή καταστάσεις ασυνεννοησίας, ψυχρότητα κι εχθρότητα εκεί που δεν θα έπρεπε -δηλαδή εκεί που δεν χρειάζεται, ή δεν νοείται- να υπάρχει.

Η ασυνεννοησία είναι ένα τεχνικό πρόβλημα, που μπορεί να οφείλεται σε περιστασιακά κακές συνθήκες ή σε άγνοια και ανικανότητα. Αλλά η απόδραση από την ευθύνη της λειτουργικής επικοινωνίας είναι μια απολύτως λαθεμένη και επιβλαβής επιλογή. Η εμμονική άρνηση μάλιστα, μπορεί να φτάνει καμμιά φορά ακόμη και στα όρια της ψυχικής πάθησης. Στην περίπτωση αυτή, χρήσιμο είναι να βοηθηθούν "οι φυγάδες της ευθύνης και της λογικής" προκειμένου να αποφασίσουν, ότι πρέπει κι αυτοί να ψάξουν για να βρούν τον δρόμο της (αυτογνωσίας και της) αγάπης. Όχι μόνο για να αγαπήσουν, όσο -και κυρίως-για να αγαπηθούν και οι ίδιοι.

Όχι απλά να συναντήσουν το άλλο τους μισό και να ερωτευτούν, αλλά να αγαπηθούν. Να αγαπηθούν γι' αυτό που είναι. Ελεύθεροι, ελεύθερα, να διαλέγουν το πρακτέον και τηρητέον, και να χτίζουν το σύστημα αξιών που θα σαρκώσουν με την ζωή τους. Να δημιουργούν δεσμούς και σχέσεις εμπιστοσύνης, σχέσεις σεβασμού και αναγνώρισης.

Για το πώς θα γίνουν όλα αυτά, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για δύσκολες περιπτώσεις άρνησης και απροθυμίας (να δοκιμάσει ο άνθρωπος τις δυνάμεις του), χρειάζεται, μάλλον, η γνώμη των ειδικών. Το πρώτο βήμα, θα έχει γίνει, όταν κατανοήσουν, πως είναι αποκλειστικά δική τους η ευθύνη να γίνουν οι ίδιοι ικανοί, αξιόπιστοι κι αξιαγάπητοι. Κι αυτό αφορά όλους, ανεξαιρέτως, τους ανθρώπους.

Η λαχτάρα για αγάπη, είναι στο χέρι μας! Κανείς δεν μας εμποδίζει να αγαπάμε, εκτός από τον κακό μας εαυτό. Η λαχτάρα μας όμως να είμαστε αξιαγάπητοι, προϋποθέτει και την προσπάθεια (πνευματική και ψυχική) για το αντίστοιχο αποτέλεσμα.

Aν η αντίστοιχη προσπάθεια, μας φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη, θα πρέπει να αρχίσουμε από την κατανόηση και την παραδοχή πως η προσπάθεια αυτή είναι απολύτως αναγκαία. Γιατί δεν γεννιόμαστε με ικανότητες, αλλά τις αποκτάμε.

Σήμερα έχει κατανοηθεί πως η επικοινωνιακή μας ικανότητα, και συνεπώς, η ικανότητά μας να αλληλεπιδρούμε  με τους άλλους,  βασίζεται στην συναισθηματική μας νοημοσύνη. Είναι λάθος να πιστεύουμε πως όταν υπολογίσουμε τα νούμερα (οικονομικούς στόχους και προγράμματα), θα μας βγούν και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα είναι απόρροια της συνδρομής πολλών συνθηκών, και κυρίως, της συνεργασίας και της σύμπραξης. Της επαφής και της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους. Με πολλούς άλλους. Και θα πρέπει να έχουμε την απαιτούμενη ικανότητα προς τούτο. Και μάλιστα, άσχετα από τα διπλώματα και την επιστημονική μας δεινότητα ή την ευφυϊα.

Ο δρ Goleman, συγγραφέας του βιβλίου Συναισθηματική Νοημοσύνη, αναφέρει ότι ως Συναισθηματική Νοημοσύνη (E.Q) χαρακτηρίζουμε την ικανότητα του ανθρώπου:

• να ενεργοποιεί τον εαυτό του
• να επιμένει
• να επιβιώνει παρ' όλες τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες
• να ελέγχει τις παρορμήσεις του, και
• να καθυστερεί την ικανοποίηση των αναγκών του.

Ο άνθρωπος που διακρίνεται για την συναισθηματική του νοημοσύνη θα αποφύγει συστηματικά να κάνει τα λάθη που κάνουν όσοι δεν την έχουν. Θα αποφύγει, λόγου χάριν

• να χαθεί μέσα στον πόνο κάποιου, γιατί θα συμπάσχει, ασφαλώς, μαζί του, αλλά με μέτρο. Δεν θα ξοδέψει όλη του την ενέργεια για κάποιον ξένον τρίτο
• να κάνει διαρκώς παράπονα
• να υποταχτεί και να ελέγχεται, κάθε φορά, απλώς και μόνο με την ευκαιρία που είναι πρόθυμος να βοηθήσει
• να ασχολείται και να χάνει την ώρα του με υποθέσεις τρίτων και άσχετων
• να εισάγει έριδες και διασπαστικές τάσεις προκειμένου να ωφεληθεί ή να κάνει χάζι 
•  να δημιουργήσει πρόσκαιρους κι έωλους δεσμούς και σχέσεις, αλλά θα χτίσει γερούς δεσμούς

Σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης είναι

• ο χαρακτήρας του ανθρώπου
• το οικογενειακό του περιβάλλον, και
• οι κοινωνικο/οικονομικές του συνθήκες

Οι γονείς με αγάπη, αλλά βάζοντας όρια, μπορούν κατά την ανατροφή και την διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους, σε μεγάλο βαθμό να του εμφυσήσουν και να του καλιεργήσουν την συναισθηματική του νοημοσύνη, πιστεύοντας  στις πραγματικές του ικανότητες, τα ταλέντα και την μοναδικότητά του. Χρειάζεται, ωστόσο, να του εμφυτεύσουν πίστη στον εαυτό του, καλλιέργεια υψηλών ηθικών αξιών, αλλά και αισιόδοξη άποψη και στάση για τη ζωή.

Ουσιαστικός είναι και ο ρόλος του Σχολείου, με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, γιατί μόνο αυτοί μπορούν να έχουν θετική επίδραση στα παιδιά και να τα εμπνεύσουν, ώστε μελετώντας και μαθαίνοντας να ανακαλύψουν την δική τους ευφυΐα και να δοκιμάσουν -τουλάχιστον- να  εκφραστούν δημιουργικά και παραγωγικά.

Συνιστώμενα αναγνώσματα:
1. Ο μύθος της ψυχικής νόσου, π. Φιλόθεου Φάρου
2. Η συναισθηματική νοημοσύνη, Daniel Goleman

 

Σημείωση: Αναδημοσίευση από 3/10/2017