Το πνεύμα της φιλοξενίας και οι συμπεριφορές αξενίας

 

Τὸν ἥλιον κρύψαντα τὰς ἰδίας ἀκτίνας,
καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ διαρραγέν, τῷ τοῦ Σωτῆρος θανάτῳ,
ὁ Ἰωσὴφ θεασάμενος, προσῆλθε τῷ Πιλάτῳ καὶ καθικετεύει λέγων·

δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, τὸν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ὁμόφυλοι μισοῦντες θανατοῦσιν ὡς ξένον·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ξενίζομαι βλέπειν τοῦ θανάτου τὸ ξένον·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὅστις οἶδεν ξενίζειν τοὺς πτωχούς τε καὶ ξένους·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν Ἑβραῖοι τῷ φθόνῳ ἀπεξένωσαν κόσμῳ·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλῖναι·

Τρόμος κατέλαβε την πλάση σαν είδε τον Χριστό στον Σταυρό να πεθαίνει. Γι' αυτό κι ο κρυφός του μαθητής, προσήλθε στον Πιλάτο και τον παρεκάλεσε να του δώσει, για ταφή, το σώμα του Χριστού, λέγοντας:

δός μου τούτον τὸν ξένον, αυτόν, που στάθηκε, από βρέφος ακόμα, ξεχωριστός μέσα σ' όλον τον κόσμο
δός μου τούτον τὸν ξένον, που κι οι δικοί του ακόμη, από μίσος, σαν εχθρό τον σκοτώσαν
δός μου τούτον τὸν ξένον, που απορώ να τον βλέπω, σαν που ο θάνατος δεν μπορεί να τον φτάσει
δός μου τούτον τὸν ξένον, τον φιλόξενο και θεράποντα των πτωχών και των μόνων
δός μου τούτον τὸν ξένον, αυτόν που από φθόνο τον διώξαν οι εβραίοι απ' τον κόσμο·
δός μου τούτον τὸν ξένον, κηδεία να τού 'χω, μια που μονάχος κι έρημος σβήνει·


Ξένος, είναι ο μόνος κι έρημος, ο ανέστιος, ο υποφέρων και άπελπις.

Ξένος, όμως είναι κι ο αλλότριος. Είναι αυτός που δεν μας είναι οικείος. Κι εκείνος που δεν τον έχουμε συνηθίσει, που δεν είναι φίλος μας, δεν είναι γνωστός μας, δεν είναι σύμφωνος μαζί μας. Κι ο αταίριαστος μ' εμάς.

Ξένος, είναι πολύ περισσότερο ο εχθρός, ο επίβουλος, που είναι απειλή για την ζωή και τα συμφέροντά μας, αυτός που δεν είναι "του χεριού μας".

Ξένος, τέλος, είναι κι ο ξεχωριστός, ο ακατάγνωστος, άγνωστος κι αταίριαστος με τις (κακές) συνήθειες και τα κεκτημένα μας, αυτός που είναι πέρα από τις δυνάμεις και την εξουσία μας.

Στο παραπάνω απόσπασμα από την υμνολογία των Παθών του Κυρίου, όλες οι έννοιες του "ξένου" συναντώνται σε μια κλιμάκωση που συνταράσσει. Κι αυτό αποτελεί το αποκορύφωμα ανάμεσα στην φιλοξενία και την αξενία, όπως την βρίσκουμε στην διδασκαλία του Χριστού μας.

Ο Κύριός μας υπήρξε πάντα φιλόξενος. Είτε προσκαλώντας Τον, στον καρδιά μας, οπότε μας δίδει την ευλογία Του, είτε προστρέχοντας στο έλεός Του, οπότε μας σκεπάζει με την ειρήνη Του. Γιατί μας έδειξε πως φιλόξενος ή ξένος δεν είναι μόνο εκείνος που βλέπει (ή αγνοεί) τον ξένο, αλλά κι ο ίδιος ο "ξένος".

Φιλοξενία είναι η ευπροσήγορος διάθεση να περιχωρήσουμε και να περιχωρηθούμε, και η αντίστοιχη πραγμάτωση. Και α(φιλο)ξενία είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό. Είναι ο εγκιβωτισμός του "εγώ" μας στο παλάτι της αυθεντίας μας, που δεν επιτρέπει σε κανέναν να ταράξει την νιρβάνα της απόλαυσης και του ναρκισισμού μας, γιατί θαρρούμε πως είμαστε οι μόνοι άξιοι εξυπηρετήσεως στον κόσμο. Και δεν θα διστάσουμε να εισέλθουμε στην ζωή των άλλων χωρίς κανένα ενδοιασμό για τις υπηρεσίες τους που θα χρησιμοποιήσουμε ή θα απαιτήσουμε, κατά τις διαθέσεις μας απέναντί τους.

Η φιλοξενία μας βρίσκεται στην διάθεση να προσφέρουμε, να θεραπεύσουμε, να ανακουφίσουμε, να παρηγορήσουμε, να συντροφέψουμε, να ελεήσουμε, να προσφερθούμε, να ακούσουμε και να μάθουμε. Αλλά, και να αισθανθούμε ευγνωμοσύνη και να εκπέμψουμε ευχαριστία για όλες τις δωρεές που ελάβαμε, ακόμη και ως φιλοξενούμενοι.

Και η αξενία μας βρίσκεται στην διάθεση να αδιαφορούμε και να αγνοούμε, πρωτίστως, τον ενδεή και τον αναγκεμένο, αλλά και τον ίδιο τον ευεργέτη μας.

Το ίδιο, όπως βρίσκεται και στην διάθεση (και την πρακτική)

• εκζήτησης,
• προσέγγισης -τάχα για λόγους προστασίας μας- και 
• εκμετάλλευσης θεσμών και ευκαιριών, ή 
• θυματοποίησής μας

με απώτερο στόχο να οικειοποιηθούμε ανέσεις, ευκαιρίες, δικαιώματα και εξουσίες.

Εναπόκειται στην ελευθερία μας, να επιλέξουμε για τις σχέσεις μας, την φιλόξενη ή την α-φιλόξενη διάθεση. Εναπόκειται, ακόμη, στο ήθος, στην καλλιέργειά μας, στον χαρακτήρα μας και στην πνευματική μας ωριμότητα.

Αλλά, κυρίως (εναπόκειται), και στο σύστημα αξιών που έχουμε υιοθετήσει για να κυβερνά τις επιλογές μας.

Σημείωση: φιλοξενία από το φιλώ+ξένος (=αγαπώ το ξενίζειν) - αξενία από το στερητικό α+ξένος (=αρνούμαι το ξενίζειν)