Η συνύπαρξή μας με τους άλλους

 

Πόσες φορές στην ζωή μας, δεν μας δόθηκε η ευκαιρία, ή δεν απαιτήθηκε από τις περιστάσεις, να συμβιώσουμε για κάποιο διάστημα, μεγάλο ή έστω και ασήμαντα μικρό, με κάποιους, που δεν τους επιλέξαμε οι ίδιοι;

Ασφαλώς πολλές. Καθώς όλοι, κατά περίπτωση, είτε ταξιδέψαμε για ομαδικό τουρισμό, είτε βρεθήκαμε για σπουδές σε πόλη μακρινή από την κατοικία μας και συγκατοικήσαμε με άλλους, είτε φιλοξενηθήκαμε περιστασιακά σε φίλους ή συγγενείς και γνωστούς. Είτε βρεθήκαμε ως νέα μέλη σε μια οικογένεια, είτε δεχθήκαμε  οι ίδιοι, νέα μέλη στην δική μας οικογένεια.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι γεγονός, πως δημιουργούνται ιδιάζουσες συνθήκες. Δηλαδή, αναγκαζόμαστε να βρισκόμαστε δίπλα-δίπλα, με ανθρώπους που δεν γνωρίζαμε από πριν. Ούτε ως χαρακτήρες, ούτε ως προσωπικότητες. Δεν γνωρίζαμε τις συνήθειες και τις καθημερινές επιλογές τους, ή τις απόψεις τους για την ζωή, την κοινωνία, την συμβίωση, τα όνειρα και τις προσδοκίες τους από την ζωή, από τους άλλους, και κυρίως από τον ίδιο τον εαυτό τους!

Ετούτες οι σκέψεις, μου γεννήθηκαν καθώς διάβαζα ένα άρθρο εδώ.

Στέκομαι στην αποστροφή πως "η «ζωή στο σπίτι» δεν αφορά το μέγεθός του ή την περιοχή στην οποία τοποθετείται, αλλά μια βαθύτερη κατάσταση: πρόκειται για το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των ανθρώπινων σχέσεων...", κι αναλογίζομαι την εποχή που βρέθηκα να συμβιώνω με ανθρώπους που δεν γνώριζα. Συγγενείς, συναδέλφους στις σπουδές, συνταξιδιώτες εκδρομείς ή φιλοξενούμενη, προσκεκλημένη, ή εκ περιστάσεως.

Από όλες αυτές τις περιπτώσεις χαράχτηκαν στην μνήμη μου οι ένθεν και ένθεν συμπεριφορές, και υπήρξαν σπουδαίο μάθημα για την γενικότερη συνύπαρξή μου, αργότερα, με διάφορους ανθρώπους, περιστασιακά, αλλά και με την δική μου οικογένεια.

Και κατέληξα πως, ακόμη κι όταν απολείπει για οικονομικούς λόγους ο χώρος, η ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη(*) και η αγαθή προαίρεση των συμβιούντων στον ίδιο χώρο, καλύπτουν -αν και όχι πάντα στον καλύτερο δυνατό βαθμό- τα κενά που εμφανίζονται από την πρακτική ανάγκη απομόνωσης ή την προσωπική ανάγκη για πνευματική εργασία. Αλλιώς, θα έπρεπε να δεχθούμε πως μονάχα οι πλούσιοι με τα ευρύχωρα σπίτια, μπορούν να συνυπάρχουν, να σκέφτονται και να μελετούν!

Το πιο σημαντικό πράγμα, στην συμβίωση με ανθρώπους που δεν γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, και δεν υπάρχει εκ των προτέρων οικειότητα, στέκεται, θαρρώ, το προσωπικό ήθος του καθενός, η καλλιέργεια και η ανατροφή του, αλλά και η πνευματική του ωριμότητα.

Ειδικά, όταν πρόκειται για μια περιστασιακή συμβίωση, είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθένας να έχει την συνείδηση πως είναι ένας, ανάμεσα σε πολλούς, με τις ίδιες ανάγκες και τις ίδιες απαιτήσεις, στον ίδιο χρόνο και χώρο. Δηλαδή, να προσέχει ώστε να μην εκτοπίζει τους άλλους από τον κοινό χώρο, και να μην τους αγνοεί κατά την ικανοποίηση των αναγκών του. Κυρίως δε, να μην προσπαθεί να εγκαθιδρύσει καθεστώς κατοχής και ελέγχου, με την αντίστοιχη πρόθεση, αδιαφορία, επιπολαιότητα ή αδεξιότητα.

• Γιατί όταν εκ προθέσεως ενοχλούμε τους συγκατοίκους μας, αυτό είναι απαράδεκτο σε ένα περιβάλλον που ισχύει ένας κώδικας αξιών,  όπου, δηλ. προϋποτίθεται πως συντρέχει ένα υπόβαθρο συναισθηματικής νοημοσύνης(*). Γιατί αν δεν συντρέχει αυτή η νοημοσύνη, συντομώτατα θα αποκαλυφθεί το χάος και η άβυσσος που αποκλείει κάθε  δυνατότητα επικοινωνίας  και, συνεπώς, συμβίωσης.
• Αν από ασκεψία ή επιπολαιότητα ενοχλούμε, τότε είναι βέβαιο, πως θα πρέπει να φροντίσουμε περισσότερο την εσωτερική μας καλλιέργεια, να πριονίσουμε λιγάκι το "εγώ" μας και να τονώσουμε την κοινωνικότητά μας. Γιατί δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου (παρά μόνο για την μαμά μας)! Κι αν δεν βρήκαμε την ευκαιρία να το αντιληφθούμε εγκαίρως, μπορεί να συμβεί -όταν το ανακαλύψουμε- να μην υπάρχει πια, όχι κέντρο, αλλά ούτε ο ελάχιστος τόπος στον κόσμο, για να σταθούμε. 
• Αν από αδεξιότητα ενοχλούμε, τότε είναι θέμα μαθητείας, γνώσης και εξάσκησης. Αλλά αυτό προϋποθέτει άνθρωπο που θέλει να μάθει. Κάποιοι, που δεν θέλουν να μαθαίνουν, θα δυσκολευτούν πολύ, και θα δυσκολέψουν αφάνταστα πολύ, κι όσους είναι μαζί τους, οι οποίοι ευλόγως θα προσδοκούν συμμετοχή, συμβολή και υπεύθυνη σύμπραξη σε πολλά από εκείνα που απαιτεί η συντροφική ζωή με κάποιον.

Για όλα αυτά πρέπει να προσέξουμε και να λάβουμε τα μέτρα μας(**). Αλλιώς, μιλάμε... πολυ-πολιτισμικά! Πράγμα που -από την φύση του- είναι πολύ δύσκολο, κι ακόμη δεν έχει βρεθεί στην ανθρωπότητα ο κανόνας της ειρηνικής πολυ-πολιτισμικής συμβίωσης. Γι' αυτόν τον λόγο, και έχουμε κάθε τόσο "λαυρο"-μετανάστες να τυραννάνε τη ζωή μας και "τρομοκρατικές" ενέργειες επιβολής ανοίκειων πρακτικών...

Όλα αυτά με προβλημάτισαν, καθώς οι μικρανεψιές μου αρχίσανε την περιπέτεια της φοιτητικής ζωής, και συνεπώς, την περιπέτεια της συνύπαρξης με άλλους, εκτός γονικής εστίας.

Από καιρό τα είχα στον νού μου έτσι καθαρά, κι από την εμπειρία μου, καταθέτω, πως όσες φορές δυσκολεύτηκα στην συμβίωσή μου, ήταν που βρέθηκα με ανθρώπους που ζούσαν στον κόσμο του "εγώ" τους, και που δεν χωρούσε άλλους. Με όλους τους άλλους, μ' αυτούς που εκτιμούσαμε τα ίδια πράγματα, ζήσαμε πανέμορφα, ταιριαστά, παράλληλα, εγγύτατα και ανενόχλητα και σφυρηλατήσαμε σχέσεις που ζούνε πολλές δεκαετίες τώρα. Σχέσεις που φαίνονται αμετάβλητες για πάντα, ό,τι και να συμβεί, αφού η συμβίωσή μας, κατέδειξε ότι όταν υπάρχει αυτό που ενώνει τους ανθρώπους (σεβασμός, κατανόηση, ανεκτικότητα, υπομονή, διάθεση για συνεργασία), δεν έχει χώρο να σταθεί τίποτε από εκείνα που τους χωρίζουν (φιλαυτία, εγωϊσμός, κτητικότητα, αδιαφορία, κατάχρηση, περιφρόνηση, αλαζονεία, φυγοπονία, υπεκφυγή από τις ευθύνες και από τις υποχρεώσεις).

Σημειώσεις:
 (*) Δείτε το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Goleman Daniel με τίτλο Emotional Intelligence (Συναισθηματική Νοημοσύνη), που κυκλοφορεί και σε μετάφραση στα ελληνικά.

(**) Συνειδητή παρουσία,  κοινωνική και ευπρεπή, με ευγένεια και σεβασμό προς τον άλλο, απαιτείται να έχει κάθε άνθρωπος που παρίσταται ως πολίτης,  με δικαιώματα. Αυτή είναι η ελάχιστη υποχρέωση προς εαυτόν τε και τους άλλους. Άλλως, θα πρέπει να αντιλαμβάνεται, στο πλαίσιο της ισότητος των προσώπων, ότι δεν δικαιούται να ζητά για τον εαυτό του όσα (σεβασμό κλπ) ο ίδιος δεν αποδίδει στους άλλους, και μάλιστα, άσχετα από το αν οι άλλοι εξακολουθούν, από δική τους ελευθεριότητα, να του παρέχουν ευκαιρίες. Γιατί είναι στο χέρι τους να σταματήσουν...