Υποβόσκω και Υποφώσκω

 

Ετούτες οι λέξεις, πόσο όμοιες και πόσο ανόμοιες!  μπορεί να σε μπερδέψουν, μπορεί να σε πλανέψουν, και να σε κάνουν να χάσεις το "δρόμο" σου! Δείτε τί αντέγραψα για χάρη του ιστολογίου, ώστε να μάθουμε την αληθινή σημασία των όρων αυτών και για να μιλάμε χρησιμοποιώντας εκείνες τις λέξεις που το νόημά τους ανταποκρίνεται σ' αυτό ακριβώς που θέλουμε να πούμε.

 Λέει ο Μπαμπινιώτης :
υποβόσκει
(αρχαία λέξη ὑποβόσκω<ὑπό + βόσκω, αρχική σημασία «τρώω κρυφά» που απαντά μόνο ως ὑποβόσκομαι [χρησιμοποιείται μόνο σε γ΄ πρόσωπο και και μόνο σε Ενεστώτα και Παρατατικό]
= υποκρύπτεται, κάτι (μη επιθυμητό) γίνεται κρυφά. π.χ. «Στην υπογραφείσα συμφωνία υποβόσκει απύθμενο μίσος που πηγάζει από την ιστορία των σχέσεων των δύο χωρών»

 Με την σημείωση:  Προσοχή ! Συχνά η λέξη υποβόσκει συγχέεται με το υποφώσκει που είναι τελείως διαφορετικό ετυμολογικά και σημαίνει «αρχίζει να φωτίζει, αχνοφέγγει»)

Αλλού πάλι (liberal.gr/arthro/64752/) διαβάζω: Ας ξεκαθαρίσουμε σήμερα τι υποβόσκει και τι υποφώσκει, μια που οι δυο λέξεις, επειδή ακούγονται ίδιες, συχνά συγχέονται μεταξύ τους. Τις συναντάμε στα νέα ελληνικά στο γ' ενικό πρόσωπο, μόνο στον ενεστώτα και παρατατικό και θα μιλήσουμε λίγο γι' αυτές και για την ιστορία τους.

Το ὑποβόσκω, σύνθετο από την πρόθεση ὑπό και το βόσκω, στην Αρχαία Ελληνική απαντούσε μόνο στον μεσοπαθητικό τύπο ὑποβόσκομαι. Είχε την έννοια τρώω κρυφά. Μεταφορικά, όταν εμείς το χρησιμοποιούμε στο γ' πρόσωπο, εννοούμε ότι κάτι βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση. Υποβόσκει ο κίνδυνος, μια διαμάχη. Δηλαδή, δεν έχει φανεί ακόμη, λανθάνει, σοβεί, υφέρπει.

Το ρήμα ὑποφώσκω, πάλι, υπήρχε επίσης από παλιά. Απαρτίζεται κι αυτό από την πρόθεση ὑπό και το ρήμα φώσκω, που σημαίνει φέγγω, χαράζω. Η πιο συνηθισμένη έκφραση στην οποία συχνά βλέπουμε την λέξη είναι η γενική απόλυτη: ὑποφωσκούσης ἕω. Η φράση αυτή αποδίδεται στα νέα ελληνικά ως εξής: καθώς χάραζε η αυγή, ενώ χάραζε ή μόλις που χάραζε, την αυγή κ.λ.π., ανάλογα με το ύφος που θέλει να δώσει κανείς στον λόγο του. Το ίδιο ρήμα έχει και την μορφή ὑποφαύσκω με την σημασία του αχνοφέγγω, αχνοχαράζω. Το ὑποφαύσκω έγινε ὑποφώσκω ακριβώς λόγω της επίδρασης του ουσιαστικού φάος – φῶς.

Σήμερα το ρήμα υποφώσκω, εύχρηστο στο τρίτο πρόσωπο πάντα, διατήρησε από το φέγγω αμυδρά, λίγο φως, μια αχνή λάμψη, για να χρησιμοποιηθεί μεταφορικά.

Υποφώσκει σήμερα ό, τι αρχίζει να φαίνεται. Υποφώσκει μια ασθένεια, ένα πρόβλημα. Υποφώσκει και η ελπίδα για την εξεύρεση λύσης σε όλες τις δυσκολίες ή τουλάχιστον σε μερικές.

Εδώ (liberal.gr/arthro/64752/) πάλι, δίδονται 

1.  Τα παρακάτω παραδείγματα: (...)

"Υπέβοσκε η οικονομική κρίση, κρυβόταν πίσω από μια εικονική ευημερία, αλλά όλοι λίγο πολύ την καταλαβαίναμε, όταν βλέπαμε να υιοθετεί ο κόσμος έναν πολυτελή τρόπο ζωής, χωρίς να έχει τα ανάλογα μέσα να τον συντηρήσει. Ζούσαμε πλουσιοπάροχα με τα δανεικά. Κι έτσι οι δυσκολίες υπέβοσκαν και υπέβοσκαν και υπέβοσκαν. Μέχρι που κάποια μέρα τις είδαμε να ξεπροβάλουν, δειλά – δειλά, να υποφώσκουν, όπως μάθαμε σήμερα. Στην πορεία των χρόνων, από το 2008 και μετά, όχι απλώς υποφώσκουν, έχουν μόλις ανατείλει, αλλά έχουν μεσουρανήσει και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν γιγαντωθεί."

"Δεν πτοούμαστε. Στα φωτισμένα μυαλά των ιθυνόντων σίγουρα υποβόσκουν, εμφωλεύουν, καλές ιδέες που θα μας βοηθήσουν να δούμε την πολυπόθητη ανάπτυξη να υποφώσκει."

2. Πρόσθετες γλωσσολογικές πληροφορίες 

-Αντώνυμο του υποβόσκω το φανερώνομαι και του υποφώσκω το φεγγοβολώ. Και  

3. Περαιτέρω παραδείγματα

-Σε καλοκαιρινή ρομαντική διάθεση ευχόμαστε να απολαύσετε πρωινή δροσιά καθώς η αυγή υποφώσκει.

(ΠΗΓΗ)