Στις συναλλαγές μας καθημερινά, καθώς είμαστε υποχρεωμένοι να ζητάμε διάφορα πράγματα από τις υπηρεσίες, αλλά και από τους γύρω μας, καταλήγουμε, σ' εκείνο το αξιοθρήνητο, γραπτό "Με εκτίμηση", ή το προφορικό "σας εκτιμώ πολύ..."!
Με ξενίζει λιγάκι το "με εκτίμηση", γιατί μου ακούγεται σαν ... ζύγι! Σαν σκεπτικισμός και αξιολόγηση ευκαιριών. Κάτι σαν αναζήτηση της "τιμής ευκαιρίας". Της (χαμένης) τιμής του προσώπου και της αξίας του οφέλους που ταυτοχρόνως, και εξαιτίας αυτής, αποκομίζεται. Γιατί η εκ-τίμηση, συνεπάγεται εξαγωγή , κι όχι απόδοση, τιμής! [Έθος γαρ τοις κλέπτουσιν, ρίπτειν τα τίμια...].
[Κάτι σαν την "παιδεία" και την "εκ-παίδευση". Που το ένα (η παιδεία) προοιωνίζεται πνευματική και ψυχική καλλιέργεια του ανθρώπου, και το άλλο (εκπαίδευση) σηματοδοτεί εξειδίκευση, κατάρτιση και "καταλληλοποίηση εργαλείου". Για ίδια ή αλλότρια χρησιμοποίηση. Πάντα όμως για τον πορισμό μετρήσιμου και υλικού οφέλους ή προσόδου].
Έτσι μοιάζει η εκ-τίμηση. Κάτι σαν επιχειρηματική επιδίωξη μεγίστου οφέλους! Όπως π.χ. πάμε σε μια δημοπρασία, ή σε ένα παζάρι. Σε μια διαπραγμάτευση που θα προσπαθήσουμε να "ρίξουμε" ή να κάμψουμε τις αντιστάσεις του άλλου. Να επωφεληθούμε από την κουφότητα, την απειρία ή την "ανάγκη" κάποιου.
Και καλά, να επωφεληθείς από την κουφότητα κάποιου. Αυτό, βέβαια, δεν μοιάζει και με ικανότητα διαπραγμάτευσης! Όταν συναλλάσσεσαι με ηλιθίους είναι προφανές ότι θα καταφέρεις να συμφωνήσουν σε ό,τι θέλεις. Ας πάρουμε την πολιτική διαπραγμάτευση της χώρας με τους δανειστές. Οι πολιτικοί μας μύωπες, διαρκώς πιέζονται από τους εταίρους(!) και δανειστές μας στην εφαρμογή εφ' ημών, μέτρων και πολιτικών επιλογών που ευνοούν τους δικούς τους απώτερους σκοπούς, που είναι όχι μόνο ουσιαστικά άγνωστοι, αλλά, κυρίως, καταστροφικοί για όλους εμάς! Και οι δικοί μας, από μια καρεκλοκενταυρική μανία, αναιρούν τις πολιτικές που είχανε διακηρύξει προεκλογικά προς το Ελληνικό εκλογικό σώμα και υπό τις οποίες εξελέγησαν. Και πράττουν ακριβώς τα αντίθετα προς όσα είχανε διακηρύξει, απλώς και μόνο για να διατηρήσουν την έξωθεν απογυμνωμένη, κολοβωμένη και αχυροποιημένη εξουσία τους. Με αποτέλεσμα, να καταλήγουν στην απόλυτη αυτο-γελοιοποίησή τους!
Όταν διαπραγματεύεσαι με έναν άπειρο, είναι το ίδιο προφανές, ότι θα εκτοπίσεις κάθε του αντίσταση και θα τον σύρεις εκόντα-άκοντα στην υποταγή! Και πάλι δεν είναι επιτυχία διαπραγμάτευσης. Εδώ πρόκειται για αισχροκέρδεια και εκμετάλλευση. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μέθοδο εξαπάτησης! Είναι το σύνδρομο του πολιτισμού της ζούγκλας, όπως και αν θέλουμε να το ονομάσουμε. Είναι η -επ' ωφελεία του ισχυρού- εξουσίαση του ανίσχυρου.
Η τραγικότερη όλων περίπτωση, είναι εκείνη της εκμετάλλευσης της ανάγκης του άλλου! Γιατί η ανάγκη αυτή έχει διάφορες όψεις. Και καλά αν πρόκειται για περιστασιακή ανάγκη, οικονομικής διευκόλυνσης επί ενδείας ή αδυναμίας. Το χειρότερο είναι όταν πρόκειται για ψυχολογική ανάγκη. Γιατί η ανάγκη αυτή, πάθος και μαρτύριο που κυβερνά την ζωή του ανθρώπου, ωθεί τον άνθρωπο να γίνεται ... απάνθρωπος! Έτσι, αν κάποιος επιδιώκει την ικανοποίηση του αιτήματός του που σκοντάφτει στην "ανάγκη" του άλλου, τότε φροντίζει να γνωρίζει καλά την ανάγκη αυτήν, για να την εξουδετερώσει!
Αν η "ανάγκη" είναι οικονομικός πλουτισμός, εξαγοράζεται, με ένα "δώρο" ή με αντίστοιχη διευκόλυνση...! Αν η "ανάγκη" του άλλου είναι μια θεσούλα εργασίας, "τακτοποιείται". Ακόμη και ως θέση κατασκόπευσης, προς εξυπηρέτηση συμφερόντων! κλπ., κλπ. Ακόμη κι εξουσία μπορεί κάποιος να καταλάβει με αυτόν τον τρόπο. Δοτή κι αναιρετέα, ανά πάσα στιγμή, ασφαλώς....
Όταν συναλλασσόμαστε λοιπόν, και καταλήγουμε "με εκτίμηση", θαρρώ πως είναι σαν ειδοποιούμε πως είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε το τίμημα για την ικανοποίηση του αιτήματός μας! Κι αυτό μ' εξοργίζει, γιατί φαίνεται πως όλοι μας συναινούμε στην εξαγορά ή την δωροδοκία, κι επικροτούμε -έστω και με αυτόν τον λανθάνοντα τρόπο- την διαφθορά, χωρίς -ασφαλώς!- να το λέμε ευθέως, αλλά, προφανώς, το εννούμε απολύτως!
Ενώ, αν καταλήγαμε να υποβάλλουμε αρμοδίως το αίτημά μας "με τιμή", αυτό έχει την έννοια ότι θεωρούμε πως ο παραλήπτης του αιτήματός μας, και αρμόδιος για την εξέτασή του, έχει την εντιμότητα, την γνώση και την αρμοδιότητα να εξετάσει το αίτημά μας και να το δεχθεί ή να το απορρίψει εν όψει των κοινωνικώς συμπεφωνημένων (νομικής ρύθμισης, πολιτικής, διοικητικής πρακτικής, προνοιακής πολιτικής κλπ). Θεωρούμε δηλαδή πως ο παραλήπτης του αιτήματός μας έχει μια ηθική υπόσταση, για την οποία είναι αξιότιμος. Έτσι ακριβώς, όπως πρέπει να είναι και ο αιτών, που δεν μπορεί να (θεωρείται επιτρεπτό να) ζητά ανεπίτρεπτα πράγματα (άδεια ταξιτζή ενώ είναι τυφλός), υπονοώντας ότι θα εξουδετερώσει ή θα εξαγοράσει κάθε τι που τάσσεται ως εμπόδιο στις επιδιώξεις του.
Στον αντίποδα, το "με εκτίμηση", σημαίνει πως [αμφισβητώ την υπόληψή σου, αλλά ας πούμε -για τα λιγότερα- πως] σε λογαριάζω με το μέρος μου....
Αξιοπερίεργο -στον ίδιο βαθμό- μου φαίνεται όταν κάποιος, κοινωνικά, εργασιακά, κλπ. υφιστάμενος (όπως ο μαθητής, ο εργάτης, ο πολίτης προς τον υπουργό, ή ο κατηγορούμενος προς τον γνωστό του δικαστή) λέει προς τον ανώτερό του "σας εκτιμώ πολύ κ. τάδε μου"(!)
Δηλαδή μπορεί ένας υφιστάμενος να εκτιμήσει "ποιά ηθική προσωπικότητα" είναι ο προϊστάμενός του ή ο κριτής του; Κι αν μπορεί, ή αν θέλει, αυτό δεν είναι ζήτημα διαπραγμάτευσης που αφορά το αίτημα, αλλά υπονοούμενο για την έκβασή του! Τί στοιχεία μπορεί να έχει ένας εργασιακά/εκπαιδευτικά/ιεραρχικά άγνωστος ή νέος υφιστάμενος για να εκτιμήσει τον προϊστάμενο ή τον κριτή του, που να μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την επιτυχή έκβαση του αιτήματός του, αν δεν πρόκειται για λανθάνοντα εκβιασμό περί εντιμότητος;
Αν λοιπόν κάποιος "με εκτιμά", ως αξιόλογο άνθρωπο, και γι' αυτό με σέβεται, τί θα συμβεί αν ο ίδιος άνθρωπος θεωρούσε πως είμαι ανάξια σεβασμού κατά την γνώμη του; Θα μπορούσε ο ίδιος αυτός να ασεβεί απέναντί μου αν είχα την ιδιότητα του προϊσταμένου, του γονέα, του δασκάλου ή του κριτή του; Θα μπορούσε να ασεβεί και προς τον θεσμό της δικαιοσύνης; [Ερώτημα, την φύση του οποίου πραγματεύεται ο Πλάτων, στον διάλογό του "Ευθύφρων". Κατά τον Σωκράτη, στον εν λόγω διάλογο, αυτό θα ήταν μια κραυγαλέως αντικοινωνική και ανακόλουθη συμπεριφορά!]
Ενώ αν απευθύνεται και υποβάλλει το αίτημά του "με τιμή", είναι προφανές, πως είναι και δική του η τιμή, γιατί ξέρει να σέβεται [τους μεγαλύτερους/τους θεσμούς/τους δασκάλους του, κλπ].
Πιστεύω λοιπόν, πως αν απευθυνόμαστε "με τιμή", αυτό θα ειπεί πως έχουμε κώδικα αξιών, και μάλιστα χωρίς να στερούμαστε του δικαιώματός μας να κρίνουμε και να έχουμε άποψη ακόμη και για την ηθική υπόσταση κάποιου. Δεν είμαστε όμως υποχρεωμένοι να δηλώσουμε κάτι για την υπόληψη του άλλου. Αυτήν, ο ίδιος πρέπει να την περιφρουρεί και να την στηρίζει, με τις πράξεις του και με τα έργα του. Είμαστε ελεύθεροι στην κρίση μας, αλλά αυτό δεν μας υποχρεώνει να είμαστε αντικοινωνικοί στην συμπεριφορά μας.
Τί θα συμβεί όταν συναλλάσσεσαι με κάποιον που σε εκτιμά, επειδή "του προσφέρεις εκδουλεύσεις", και την άλλη μέρα δεν σε εκτιμά, γιατί αρνείσαι κάτι τέτοιο; Κι όμως θα έπρεπε πάντα να σε τιμά/να τον τιμάς γιατί αυτό είναι ο ελεύθερος, έντιμος και υπεύθυνος άνθρωπος. Αυτός έχει και τηρεί κώδικα αρχών και αξιών, και δεν αρκείται στην επίκληση εικονικών αρχών και αξιών, απλώς και μόνο προκειμένου να τελεσθεί η δολερή, υπόγεια και αντικοινωνική αλληλοεξυπηρέτηση.
Αυτοί που μας "εξυπηρετούν" στις υποθέσεις μας, είναι υπάλληλοι, εργαζόμενοι. Επαγγελματίες δηλαδή, που λειτουργούν εντός πλαισίου εκ των προτέρων γνωστών διαδικασιών και προϋποθέσεων. Ή, η εξουσία, που πρέπει να είναι συνεπής προς τις αυτο-δεσμεύσεις της.
Εκείνοι που μας βοηθούν στις ανάγκες μας, τις προσωπικές, είναι οι συνάνθρωποί μας. Είναι το πνεύμα της συνεργασίας και της φιλαλληλίας μεταξύ μας. Είναι ο Κύριός μας και όλοι οι αδελφοί εν Χριστώ. Δηλαδή όλοι αυτοί που συμφωνούμε πως ο άνθρωπος δεν ζει μόνο για τον εαυτό του, αλλά ζεί μαζί με άλλους ανθρώπους, και γι' αυτό πρέπει να τους λογαριάζει, να τους τιμά και να τους σέβεται, προσωπικά και εμπράκτως.
Γιατί το ίδιο περιμένουμε όλοι από τους άλλους. Κι έχουμε όλοι την ίδια ανάγκη από όλους τους άλλους. Οι συνάνθρωποί μας κι εμείς, είμαστε όλοι στο ίδιο έργο συγγραφείς, θεατές και ηθοποιοί. Στο έργο της ζωής και της συνύπαρξης εν ελευθερία και αλληλοαποδοχή.
Δεν αξιολογούμε θετικά τους άλλους από μόνο το γεγονός πως συμβαίνει να συμφωνούν προς το κακκώς εννοούμενο, ατομικό και ιδιοτελές συμφέρον μας. Δεν τους εκ-τιμούμε, δηλαδή. Τους τιμούμε ως ανθρώπινες αδελφές υποστάσεις.
Για πρώτη μου φορά, μικρό παιδάκι ακόμα, για το θέμα τούτο άκουσα από τον ολιγογράμματο στοχαστή πατέρα μου. Κι αργότερα, διπλωματούχος πανεπιστημίου, από τον επίσης ολιγογράμματο μελετητή και στοχαστή πεθερό μου...
Σήμερα, από τους πολυγραμματιζούμενους -και σε μεγάλη πνευματική και ηθική σύγχυση περί το αυτονόητο- πολιτικούς και "στοχαστές", ακούω "με εκτίμηση" για δωροδοκίες, με ευκαιρία τα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας, και άλλα συναφή τραγικά και παρόμοια.
Ας μας φυλάει ο Θεός από σχέσεις εξάρτησης από/ και εργασίας με / τέτοιους...
Όλα τούτα είναι, βέβαια, δικές μου προσεγγίσεις, όχι αυστηρώς νομικές αλλά κοινωνικής και ίσως ψυχολογικής φύσεως που γεννούν και κάποια δυστοκία στην επικοινωνία, αλλά και που τις μοιράζομαι μαζί σας, γιατί σαν ιδιόρρυθμη που είμαι, αν δεν έχω καλή εικόνα για κάποιον (που την φτιάχνει ο ίδιος με τη βιοτή του, και συμβαίνει να την βλέπω κι εγώ), είμαι πολύ τυπική, και δεν θέλω δοσοληψίες μαζί του...
Όχι από μια απόλυτη δική μου ακεραιότητα, αλλά για παιδαγωγικούς λόγους, και για λόγους φιλαλληλίας. Από το φόβο της πρόκλησης μια ανεξέλεγκτης έκλυσης του μέσου κοινωνικού ήθους, που είναι επιτακτικά αναγκαίο να είναι υγιές για την κοινωνική μας συμβίωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου