Φιλαρέτη: Άννα Αγγελοπούλου: Ένας ιστότοπος - κόσμημα τέχνης και παιδείας!

Τετάρτη 26 Απριλίου 2017

Άννα Αγγελοπούλου: Ένας ιστότοπος - κόσμημα τέχνης και παιδείας!

Γράφει η Άννα Αγγελοπούλου, και τα δικά μου τα λόγια περιττεύουν:

Ο Άγιος Γεώργιος στην τέχνη. Εικόνες της μεταβυζαντινής περιόδου

Ο Άγιος Γεώργιος στη μεταβυζαντινή αγιογραφία

Σήμερα ήταν η εορτή του Αγίου Γεωργίου, ενός αγίου ιδιαίτερα αγαπητού, ενός αγίου τροπαιοφόρου, υπερασπιστή, μαχόμενου, αγωνιστή και νικητή. Για αυτό, σκέφτηκα κάποιες εικόνες αφιερωμένες στον δημοφιλή άγιο, του οποίου το όνομα είναι ιδιαίτερο διαδεδομένο.

Επιλέγω τρεις εικόνες που προέρχονται από τον Ελληνισμό της περιφέρειας. Τρεις εικόνες που αναφέρονται στη δρακοντομαχία του αγίου και αφηγούνται το πιο γνωστό του θαύμα, τη νικηφόρα μάχη του με τον δράκοντα.

Νικόλαος Καντούνης (1768-1834), Άγιος Γεώργιος. Μουσείο Βυζαντινού και Χριστιανικού Πολιτισμού. Αθήνα. Οι μορφές αποδίδονται ρεαλιστικά, αλλά η ατμόσφαιρα είναι ρομαντική. Υπέροχα εκφραστικό το γλυκύτατο βλέμμα του αλόγου που κοιτάζει προς τον ουρανό.

Είναι η τυπική απεικόνιση του Αγίου Γεωργίου. Ο άγιος παριστάνεται έφιππος τη στιγμή που καρφώνει με το δόρυ τον δράκοντα. Στα δεξιά του βλέπουμε ένα πύργο που θυμίζει Δυτική φεουδαρχία, ενώ στην εικόνα υπάρχουν και ενδείξεις τοπίου. Η εικόνα φέρει την υπογραφή "χειρ Νικολάου Καντούνη ιερέως". Ο Νικόλαος Καντούνης (1768-1834) ήταν Ζακύνθιος με καταγωγή από πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια. Εργάστηκε στη Ζάκυνθο όπου ήταν Ορθόδοξος ιερέας. Ωστόσο, είναι εμφανής η επιρροή της Δυτικής τεχνοτροπίας στο έργο του. Ο ζωγράφος κινείται έξω από την ατμόσφαιρα της βυζαντινής παράδοσης. Γεγονός που δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα Επτάνησα βρίσκονταν πάντα κοντά στις πολιτιστικές επιρροές από τη Δύση, λόγω γεωγραφικής θέσης, αλλά και λόγω της Βενετοκρατίας.

Από μία Βενετοκρατούμενη περιοχή προέρχεται και η παρακάτω εικόνα. Από την Κρήτη.

Γεώργιος Κλόντζας, Άγιος Γεώργιος ο Δρακοντοκτόνος. Β᾽μισό του 16ου αιώνα. Μουσείο Βυζαντινού και Χριστιανικού Πολιτισμού. Αθήνα.

Στην παραπάνω εικόνα αποδίδεται αριστοτεχνικά μία σκηνή από το μύθο του Αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με το μύθο, η πόλη Αλαγία βρισκόταν υπό την κυριαρχία ενός δράκοντα, ο οποίος εμπόδιζε την ύδρευσή της, γιατί είχε υπό τον έλεγχό του την πηγή της υδροδότησης. Οι κάτοικοι, για να έχουν νερό, αναγκάστηκαν να του προσφέρουν τακτικά μία νεαρή κοπέλα. Στην εικόνα ο άγιος Γεώργιος με στρατιωτική στολή και έφιππος σκοτώνει τον φτερωτό δράκοντα με το δόρυ του και διασώζει την κόρη του βασιλιά της πόλης. Στο βάθος δεξιά, βλέπουμε τον βασιλιά και τη βασίλισσα να κρατούν το στέμμα και τα κλειδιά της πόλης για να τα προσφέρουν στον άγιο από ευγνωμοσύνη. Ευγενείς και στρατιώτες συμπληρώνουν την πολυπρόσωπη σύνθεση. Τα κτίρια και κάστρο της πόλης θυμίζουν Δύση. Πιθανόν απεικονίζεται ο Χάνδακας (το σημερινό Ηράκλειο).

...Και τέλος ένα αριστούργημα, ένα πραγματικό κομψοτέχνημα. Ο άγιος Γεώργιος ο δρακοντοκτόνος. Χρυσοκέντητη εικόνα σε πολύτιμο οστρεοκόσμητο πλαίσιο. Από την Αργυρούπολη του Πόντου.