Τρεις Ιεράρχες: Διδάσκαλοι της Οικουμένης

 

[Αναδημοσίευση]


Έγραφα πέρυσι τέτοιες μέρες για την γιορτή των Δασκάλων. Την ημέρα τιμής και μνήμης των Τριών Ιεραρχών.

Τί παράξενο πράγμα στάθηκε η ζωή και η μόρφωση αυτών των ανθρώπων! Μόνοι οι τρεις τους κοσμούν την Εκκλησία του Χριστού, εκφράζουν γνησίως και απολύτως τη Χριστιανική Αρετή,   και διαπαιδαγωγούν  την Οικουμένη με το λόγο τους  και την απαρέγκλιτη αφοσίωσή τους στην καθαρότητα της καρδιάς.

Συνέβη κι οι τρείς τους να εντρυφήσουν στα Ελληνικά Γράμματα, να αφοσιωθούν στο λόγο του Ευαγγελίου και να υπηρετήσουν με το έργο και το ήθος τους τον κόσμο. Ο ένας με την εφαρμογή της διδασκαλίας του Χριστού στην καθημερινή ζωή και τις ανάγκες της κοινωνίας, ο άλλος με την καθαρή του σκέψη, ξεκαθαρίζοντας τα πνευματικά και δογματικά ζητήματα, κι ο τρίτος με τον έλεγχο των ηγεμόνων και την αγάπη του λαού. Γι' αυτό είναι Δάσκαλοι της Οικουμένης.

Η ζωή τους

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 329 ή το 330 μ.Χ., στη Νεοκαισάρεια του Πόντου.  Είχε πολλά αδέρφια και οι γονείς του Βασίλειος (και αυτός), που καταγόταν από την Νεοκαισάρεια του Πόντου και Εμμέλεια, που καταγόταν από την Καππαδοκία, αν και κατά κόσμον ήσαν ευγενείς και πλούσιοι, είχαν συγχρόνως και ακμαιότατο χριστιανικό φρόνημα.

Με εφόδιο τη χριστιανική του ανατροφή, ο Βασίλειος  και με χαρίσματα εξαιρετικής ευστροφίας και μνήμης, κατακτά σχεδόν όλες τις επιστήμες της εποχής του, ώστε, μετά τις πρώτες του σπουδές στην Καισαρεία και κατόπιν στο Βυζάντιο, επισκέφθηκε, νεαρός ακόμα, την Αθήνα. Εκεί, επί τέσσερα χρόνια συμπλήρωσε τις σπουδές του, σπουδάζοντας φιλοσοφία, ρητορική, γραμματική, αστρονομία και ιατρική, έχοντας συμφοιτητές του τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό (τον θεολόγο) και τον Ιουλιανό τον Παραβάτη.

Και το σπουδαιότερο, κατακτά τη θεία θεωρία του Ευαγγελίου, που την κάνει αμέσως πράξη με την αυστηρή ασκητική ζωή του.

Από την Αθήνα επέστρεψε στην Καισαρεία και δίδασκε την ρητορική τέχνη. Αποφάσισε όμως, να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή και γι' αυτό πήγε στα κέντρα του ασκητισμού, για να διδαχθεί τα της μοναχικής πολιτείας στην Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία και Μεσοποταμία. Όταν επέστρεψε, αποσύρθηκε σε μια Μονή του Πόντου, αφού έγινε μοναχός, και ασκήθηκε εκεί με κάθε αυστηρότητα για πέντε χρόνια (357 - 362 μ.Χ.). Ήδη τέλεια καταρτισμένος στην Ορθόδοξη Πίστη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον επίσκοπο Καισαρείας Ευσέβιο. Ο υποδειγματικός τρόπος της πνευματικής εργασίας του δεν αργεί να τον ανεβάσει στο θρόνο της αρχιεροσύνης, διαδεχόμενος τον Ευσέβιο στην επισκοπή της Καισαρείας (370 μ.Χ.). Με σταθερότητα και γενναίο φρόνημα, ως αρχιερέας έκανε πολλούς αγώνες για την Ορθόδοξη Πίστη. Με τους ορθόδοξους λόγους που συνέγραψε, αντιμετώπισε τους κακόδοξους.

Η  ποιμαντορική δράση του, υπήρξε απαράμιλλη, κτίζοντας την περίφημη «Βασιλειάδα», συγκρότημα με ευαγή Ιδρύματα, όπως φτωχοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο, ξενοδοχείο και νοσοκομείο κ.ά., όπου βρήκαν τροφή και περίθαλψη χιλιάδες πάσχοντες κάθε ηλικίας, γένους και φυλής.

Ο Μέγας Βασίλειος έχει πλούσιο και σημαντικό συγγραφικό έργο. Τα κυριότερα έργα του είναι οι 9 ομιλίες στην Εξαήμερο, ομιλίες στους Ψαλμούς, πολλές και διάφορες άλλες ομιλίες, ασκητικά έργα και επιστολές. Εκτός των άλλων έργων του, έγραψε και Θεία Λειτουργία, που, μετά την επικράτηση αυτής της συντομότερης του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τελείται 10 φορές το χρόνο: την 1η Ιανουαρίου (όπου γιορτάζεται και η μνήμη του), τις πρώτες πέντε Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής, τις παραμονές των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων, την Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο.

Ο Βασίλειος, εξαιτίας της ασθενικής κράσεώς του και της αυστηρής ασκητικής ζωής του, εκοιμήθη εν Κυρίω στα πενήντα του χρόνια  αφήνοντας παρακαταθήκη και Ιερή κληρονομιά στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο πνευματικό έργο. (Γι' αυτό κι είναι ψεύτικη-γιατί είναι αταίριαστη με τη ζωή του- η πρωτοχρονιάτικη εμπορική εικόνα του χοντρού και ροδαλού γεράκου «που γυρίζει τον κόσμο και  φέρνει στον καθένα ό,τι θέλει».)

Το έθιμο της βασιλόπιτας: Στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη, όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία, ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισαρεία, όπου επίσκοπος ήταν τότε ο Μέγας Βασίλειος. Ο Ιουλιανός διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία,  και  θα έπαιρνε τα φορολογικά έσοδα σαν  θα επέστρεφε -μετά τον πόλεμο-  για την Κωνσταντινουπολη.

Έτσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας (σε χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ). Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες, κι έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.

Τότε ο Επίσκοπος Βασίλειος έδωσε εντολή να αποδοθούν τα τιμαλφή στον κόσμο που τα είχε δώσει. Επινόησε έναν πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, να βάλουν μέσα κι από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό. Κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, κι έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.

                                             * * * * * 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος  γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Αριανζό, κωμόπολη της Καππαδοκίας. Γονείς του ο Γρηγόριος, επίσκοπος Ναζιανζού και η Νόννα. Είχε και δύο αδέρφια: τον Καισάρειο και την Γοργονία.

Στη Ναζιανζό, παίρνει τη στοιχειώδη εκπαίδευση, ενώ στην Καισάρεια, όπου συνεχίζει το σχολείο, γνωρίζεται με τον συμμαθητή του Μέγα Βασίλειο. Έπειτα, πηγαίνει κοντά σε περίφημους διδασκάλους της ρητορικής στην Παλαιστίνη και στην Αλεξάνδρεια και, τέλος, στα Πανεπιστήμια της Αθήνας. Οι σπουδές του διήρκεσαν 13 ολόκληρα χρόνια (από 17 έως 30 ετών).

Μετά τις σπουδές στην Αθήνα ο Γρηγόριος επιστρέφει στη πατρίδα του, όπου ο πατέρας του, επίσκοπος Ναζιανζού, τον χειροτονεί πρεσβύτερο. Αλλά ο Άγιος Γρηγόριος προτιμά την ησυχία του αναχωρητηρίου στον Πόντο, κοντά στον φίλο του Βασίλειο, για περισσότερη άσκηση στην πνευματική ζωή.

Μετά, όμως, από θερμές παρακλήσεις των δικών του, επιστρέφει στην πατρίδα του και μπαίνει στην ενεργό δράση της Εκκλησίας. Στα 43 του χρόνια ο Θεός τον ανύψωσε στο επισκοπικό αξίωμα.

Όλα του τα συγγενικά πρόσωπα πεθαίνουν, αλλά η Θεία Πρόνοια τον φέρνει στην Κωνσταντινούπολη (378 μ.Χ.), όπου υπερασπίζεται με καταπληκτικό τρόπο την Ορθοδοξία ενάντια στην αίρεση του Αρείου. Η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη. Όλοι οι ναοί της Βασιλεύουσας ήταν στα χέρια των αιρετικών. Όμως ο Άγιος δεν απελπίζεται. Μετατρέπει ένα δωμάτιο του σπιτιού του σε ναό, και του δίνει συμβολικό όνομα «Αγία Αναστασία», δείγμα ότι πίστευε στην ανάσταση της Ορθόδοξης Πίστης.

Οι αγώνες είναι επικίνδυνοι. Οι αιρετικοί ανεβασμένοι ακόμη και πάνω στις σκεπές των σπιτιών του πετούν πέτρες και ο Άγιος Γρηγόριος δοκιμάζεται πολύ. Στο ναό της Αγίας Αναστασίας εκφωνεί τους περίφημους πέντε θεολογικούς λόγους που του έδωσαν δίκαια τον τίτλο του Θεολόγου.

Μετά το σκληρό αυτό αγώνα, ο Μέγας Θεοδόσιος τον αναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (381 μ.Χ.). Όπως όλα τα ανθρώπινα όμως, έτσι και με τη ζωή του Γρηγορίου: αντιζηλίες, και δυσαρέσκειες τον ωθούν να παραιτηθεί και αποσύρεται στην γενέτειρά του όπου και τελειώνει ειρηνικά η ζωή του το 390, σε ηλικία 61 έτους.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φιλοσοφημένα 408 ποιήματά του 18.000 περίπου στίχων. Είναι από τα μεγαλύτερα πνεύματα του Χριστιανισμού και από τους λαμπρότερους αθλητές της ορθόδοξης πίστης.  Θεωρείται ευρέως ως ο πιο ταλαντούχος ρήτορας μεταξύ των Πατέρων της Εκκλησίας. Ως κλασικά εκπαιδευμένος ομιλητής και φιλόσοφος του Ελληνισμού, κατάφερε να συνδυάσει τον Ελληνισμό με την πρώτη εκκλησία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ο Γρηγόριος έγινε γνωστός ως ο «Τριαδικός Θεολόγος» γιατί είχε σημαντικό αντίκτυπο στη διαμόρφωση της Τριαδικής θεολογίας τόσο μεταξύ των ελληνόφωνων όσο και των λατινοφώνων θεολόγων.

Ο Γρηγόριος είναι άγιος και της Ανατολικής και της Δυτικής Χριστιανικής Εκκλησίας και είναι επίσης γνωστός και στις δυο Εκκλησίες, (Ανατολική και Δυτική) ως ένας από τους Τρεις Ιεράρχες, μαζί με το Βασίλειο τον Μέγα και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, κι ως ένας από τους Δασκάλους της Εκκλησίας.

                                                    * * * * *
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 347 μ.Χ.(κατά άλλους το 354 μ.Χ.). Πατέρας του ήταν ο στρατηγός Σεκούνδος και μητέρα του η Ανθούσα. Γρήγορα έμεινε ορφανός από πατέρα, και η μητέρα του - χήρα τότε 20 ετών - τον ανέθρεψε και τον μόρφωσε κατά τον καλύτερο χριστιανικό τρόπο. Ήταν ευφυέστατο μυαλό και σπούδασε πολλές επιστήμες στην Αντιόχεια - κοντά στον τότε διάσημο ρήτορα Λιβάνια - αλλά και στην Αθήνα, μαζί με τον αγαπημένο του φίλο Μέγα Βασίλειο.

Όταν αποπεράτωσε τις σπουδές του, επανήλθε στην Αντιόχεια και αποσύρθηκε στην έρημο για πέντε χρόνια, όπου ασκήτευε προσευχόμενος και μελετώντας τις Άγιες Γραφές. Ασθένησε όμως και επέστρεψε στην Αντιόχεια, οπού χειροτονήθηκε διάκονος - το 381 μ.Χ., σε ηλικία 34 ετών - από τον Αρχιεπίσκοπο Αντιοχείας Μελέτιο. Αργότερα δε από τον διάδοχο του Μελετίου Φλαβιανό πρεσβύτερος σε ηλικία 40 ετών.

Κατά την Ιερατική του διακονία ανέπτυξε όλα τα ψυχικά του χαρίσματα, πύρινο θείο ζήλο και πρωτοφανή ευγλωττία στα κηρύγματα του. Έσειε και συγκλόνιζε τα πλήθη της Αντιόχειας και συγκινούσε τις ψυχές τους βαθύτατα. Η φήμη του αυτή έφτασε μέχρι την Βασιλεύουσα και έτσι, την 15η Δεκεμβρίου 397 μΧ., με κοινή ψήφο βασιλιά Αρκαδίου και Κλήρου, έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, κάτι που ο ίδιος δεν επεδίωξε ποτέ. Και από την θέση αυτή ο Ιερός Χρυσόστομος, εκτός άλλων, υπήρξε αυστηρός ασκητής και δεινός ερμηνευτής της Αγίας Γραφής, όπως φαίνεται από τα πολλά συγγράμματα του (διασώθηκαν 804, περίπου, ομιλίες του). Έργο επίσης του Χρυσοστόμου είναι και η Θεία Λειτουργία, που τελούμε σχεδόν κάθε Κυριακή, με λίγες μόνο, από τότε μετατροπές.

Ο ιερός Χρυσόστομος κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του υπήρξε αδυσώπητος ελεγκτής κάθε παρανομίας και κακίας. Αυτό όμως έγινε αιτία να δημιουργήσει φοβερούς εχθρούς, και μάλιστα αυτήν την αυτοκράτειρα Ευδοξία, επειδή ήλεγχε τις παρανομίες της. Αυτή μάλιστα, σε συνεργασία με τον τότε Πατριάρχη Αλεξαδρείας Θεόφιλο, συγκάλεσε σύνοδο και πέτυχε την καθαίρεση και εξορία του Αγίου σ' ένα χωριό της Βιθυνίας.

Η απόφαση αυτή όμως, τόσο εξερέθισε τα πλήθη, ώστε αναγκάστηκε αυτή η ίδια η Ευδοξία να τον ανακαλέσει από την εξορία και να τον αποκαταστήσει στο θρόνο με άλλη συνοδική αθωωτική απόφαση (402 μ.Χ.).

Αλλά λίγο αργότερα, η ασεβής αυτή αυτοκράτειρα, κατάφερε και πάλι να εξορίσει τον Άγιο (20 Ιουνίου 404 μ.Χ.) στην Κουκουσό της Αρμενίας και από κει στα Κόμανα, όπου μετά από πολλές κακουχίες και άλλες ταλαιπωρίες πέθανε το 407 μ.Χ.

Ο Μ. Ι. Γαλανός στον Συναξαριστή του, μεταξύ των άλλων, αναφέρει για τον Ιερό Χρυσόστομο, ότι υπήρξε και αναγνωρίζεται ως άριστος και δημοφιλής διδάσκαλος της Χριστιανικής Εκκλησίας. Κανένας δεν εξήγησε όπως αυτός, με τόσο πλούτο και τόση σαφήνεια τα νοήματα των θείων Γραφών, ούτε  υπήρξε εφάμιλλός του στην ετοιμολογία, την απλότητα, αλλά και στη φλόγα και τη δύναμη της ρητορείας.

Υπήρξε ρήτορας θαυμαστός, λογοτέχνης απαράμιλλος, βαθύτατος και διεισδυτικότατος, ψυχολόγος και καταπληκτικός κοινωνιολόγος με αίσθημα χριστιανικής ισότητας, χωρίς προνομιούχους, με καθολική αδελφότητα.

Ανήκει σ' αυτούς που φαίνονται «ὡς φωστῆρες ἐν κόσμῳ» (Προς Φιλιππησίους, 6' 15.). Δηλαδή σαν φωτεινά αστέρια μέσα στον κόσμο.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι ο ιερός Χρυσόστομος πέθανε την 14η Σεπτεμβρίου του 407, αλλά λόγω εορτής της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού μετατέθηκε η εορτή της μνήμης του την 13η Νοεμβρίου,  την 27η Ιανουαρίου εορτάζουμε την ανακομιδή των λειψάνων του, αλλά η μνήμη του εορτάζεται και την 30η Ιανουαρίου ημέρα μνήμης των Τριών Ιεραρχών, μαζί με τον Μέγα Βασίλειο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο.

Σημείωση: Για τους βίους των αγίων Τριών Ιεραρχών ανέτρεξα κυρίως στον Συναξαριστή. Ειδικώτερα:
α) για τον Μέγα Βασίλειο  εδώ: http://www.saint.gr/1/saint.aspx
β) για τον Γρηγόριο τον Θεολόγο  εδώ:  http://www.saint.gr/1161/saint.aspx  και  εδώ: http://sophia-siglitiki.blogspot.gr/2015/01/o-agios-grigorios-o-theologos-kai-poihmata.html και τέλος,
γ) για τον Ιω. Χρυσόστομο  εδώ: http://www.saint.gr/3021/saint.aspx

Ρατσισμός κατά λάθος ή σε αποστολή;

 

Φυλλομετρώ το βιβλίο της εξόχου Ακαδημαϊκού κ. Αρβελέρ , με τίτλο «Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας» εκδ. Ψυχογιός (ενδέκατη ανατύπωση 2015), αναζητώντας απαντήσεις σε πολιτικά ερωτήματα της εποχής και διερευνώντας την καταγωγή κακώς κειμένων πολιτικών και κοινωνικών ή εθνικών και κρατικών πρακτικών που φτάνουν ως τις μέρες μας.

Μετά από τόσους και τόσους αγώνες «άμβλυνσης των κοινωνικών, θρησκευτικών και εθνικών διαφορών και οξυτήτων», έκπληκτη διαπίστωσα πως η συγγραφεύς δεν είναι καλώς ενημερωμένη ειδικά με την σχετική διεθνή -αλλά και την πανευρωπαϊκή και την εθνική- προσπάθεια και πολιτική.

Στην χώρα μας έχουν ήδη ψηφισθεί και εξακολουθούν να ισχύουν νόμοι που αναφέρονται στην μη διέγερση παθών, στις μη δυσμενείς διακρίσεις κλπ. Δεν θα αναφερθώ ειδικά, είναι πλέον καλά γνωστά όλα αυτά. Εκείνο που προφανώς δεν είναι καλά γνωστό, ή έχει παρανοηθεί, είναι ότι οι ρυθμίσεις αυτές, κανονικά, θα πρέπει να μας αφορούν και να μας δεσμεύουν όλους, στις διάφορες εκδηλώσεις της ζωής μας, και κυρίως σε εκείνες με έντονο τον κοινωνικό αντίκτυπο, όπως η κυκλοφορία ενός βιβλίου, επί ενός ιστορικού θέματος, που άπτεται της εθνικής μας ιδιοπροσωπίας, στο οποίο-ευλόγως-  πολλοί θα θέλουμε να προστρέξουμε.

Η συγγραφέας, αναλύοντας τις θέσεις της, και αναφερόμενη αρκετές φορές, στην γνωστή μας περίοδο της εικονομαχίας, αναφέρει τους αντιμαχομένους ως εικονομάχους αφενός και ως εικονόδουλους, αφετέρου, αντί του γνωστού και συνήθους μέχρι σήμερα όρου «εικονόφιλοι». Και ήταν φίλοι των εικόνων, γιατί (οι υποστηρικτές των ιερών εικόνων) δεν είχαν εξαρτημένη την ύπαρξή τους από μια ζωγραφιά, μεγάλης ή ασήμαντης τέχνης, αλλά είχαν απέραντο σεβασμό για το εικονιζόμενο πρόσωπο. Και συνεπώς ήσαν φίλα προσκείμενοι στο πρόσωπο, κι όχι στο ευγενές ή ευτελές, αδιάφορο, μέσο. Το μέσο ήταν σημάδι και υπενθύμιση. Κι όσοι διωκόμενοι γι' αυτόν τους τον σεβασμό, δεν είχαν το μέσο μπροστά στα μάτια τους, το είχαν ήδη, ασφαλώς, μέσα στην καρδιά τους. Όπως έχουμε την φωτογραφία του ακριβού μας, του παιδιού μας. Πολύ περισσότερο, την μνήμη του καταφυγίου και το όραμα της σωτηρίας μας.

Ο χαρακτηρισμός αυτός με άφησε άναυδη! Τί αβλεψία! σκέφτηκα. Όμως δεν ήταν. Ο όρος αναφέρεται επανειλημμένως στο κεφάλαιο, που αφορά τον «βυζαντινό ιμπεριαλισμό».

Στην ιστορική πρόταση που διατυπώνει η συγγραφέας με το συγκεκριμένο βιβλίο της, φαίνεται πως γίνεται ετεροχρονισμένη χρήση ορολογίας, κατ' αναλογίαν προς την ορολογία της σύγχρονης εκφυλισμένης πολιτικής πρακτικής, της χωρίς αρχές και σεβασμό των μικρών χωρών εκ μέρους των μεγάλων, όπου οι ισχυρές χώρες εμβολίζουν τον κοινωνικό ιστό μικρών χωρών με όποια πρόσφορα μέσα βρίσκουν, αρχίζοντας από την καταστροφή εκείνων των προταγμάτων που δένουν μια κοινωνία, όπως οι κοινές ιδέες και ο κοινός τρόπος ζωής, η γλώσσα, η ιστορία, τα εθνικά οράματα, η παράδοση κλπ.

Ο χρησιμοποιούμενος όρος «εικονόδουλος», δεν είναι έννοια. Ως μέρος του ελληνικού λόγου, ανήκει στα «Επίθετα Ονόματα». Αποτελεί δηλαδή αξιολογικό χαρακτηρισμό. Κυριολεκτώντας, συνιστά μια υποκειμενική, μια προσωπική και ενδιάθετη τάση της συγγραφέως, προς μείωση της αξίας και του νοήματος της ζωής και της επιλογής του άλλου. Εκείνου, που σέβεται τις εικόνες που η χριστιανική παράδοση αποτύπωσε για την διασωθείσα μορφή των αθλητών της χριστιανικής αρετής.

Με δεδομένη μάλιστα την αξία, την σημασία και τους αγώνες που μέχρι σήμερα έχουν γίνει σε παγκόσμια κλίμακα για την ελευθερία, για την ανάκτηση, την κατάκτηση και την μη απώλειά της, φαίνεται πως η συγγραφέας θεωρεί αξιόλογη μόνο την ελευθερία να απομειώνει τους άλλους -και τους ακόμη και σήμερα υφισταμένους εικονόφιλους- και να επιλέγει για λογαριασμό της πως είναι δούλοι στο φρόνημα, και μάλιστα για μια ξύλινη, χάρτινη ή τιποτένια εικόνα ενός ασήμαντου πράγματος.

Αυτός ο χαρακτηρισμός, προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους, ελεύθερους να επιλέγουν την πίστη τους και να ακολουθούν τους δικούς τους παραδοσιακούς λατρευτικούς τους τρόπους, και μάλιστα χωρίς να εξαναγκάζουν, να εξυβρίζουν ή να δολοφονούν όσους αρνούνται να κάνουν το ίδιο, ή να υποκύψουν στην αναγκαστική επιβολή του.

Αυτός ο χαρακτηρισμός, προσβάλλει εκατομμύρια ελεύθερους ανθρώπους, που δεν θα κάνουν εφόρμηση για να πυρπολήσουν πανεπιστήμια, κέντρα ερευνών, στάδια ή εκδοτικά συγκροτήματα όπου κυοφορούνται παρόμοιες απόψεις κι εκσφενδονίζονται παρόμοιοι μειωτικοί χαρακτηρισμοί.

Όμως η δεοντολογία του πράγματος, και ο πολιτισμός που λέμε πως έχουμε, προϋποθέτει -από σεβασμό στην ανθρώπινη αξία και του ελαχίστου που θα μπορούσε να θεωρήσει ότι προσβάλλεται στην αξιοπρέπειά του- την απάλειψη τέτοιων όρων, που είναι υβριστικοί και απαξιωτικοί, που υποδαυλίζουν πάθη αντιπαλότητας και μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις ανεπίγνωστης έντασης και με απρόβλεπτες συνέπειες. Προσωπικές, για λόγους προσωπικής ευαισθησίας, και κοινωνικές, για λόγους προσβολής ευάριθμων πληθυσμών, οπουδήποτε ευρισκομένων.

Έρωτας μέσα στον γάμο. Δυνατότητα ή ουτοπία;

 

Ο γάμος και ο έρωτας είναι πολυσυζητημένοι στις μέρες μας, συχνά αμφισβητούμενοι, αλλά επιζητούμενοι όταν δεν υπάρχουν, και -ατυχώς, συχνά- εγκαταλελειμένοι στην τύχη τους, όταν επισυμβαίνουν...

Η εν γάμω κοινή ζωή, η συμβίωση και τα αισθήματα των συμβίων έναντι αλλήλων εξελίσσονται κατά ιδιαίτερο τρόπο για τους κάθε επί μέρους συμβίους, ανάλογα με την μέριμνα που οι ίδιοι έχουν γι' αυτό.

Αν από τους υπολογισμούς μας αφαιρέσουμε τους γάμους που αποτελούν επιχείρηση ή απελπισία, αρκετοί άλλοι γάμοι είναι αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής. Είναι δηλαδή γάμοι που έγιναν στη βάση αμοιβαίων συναισθημάτων.

Ο παραδοσιακός γάμος, ανεξάρτητα από τις αρχικές του συνθήκες στην ένωση των ενδιαφερομένων, αποσκοπεί στην μεταξύ αυτών κοινωνία βίου, στην συντροφικότητα του ζευγαριού και -εν δυνάμει- στην τεκνοποιΐα. Ο μοντέρνος γάμος επιζητεί -κατά το μάλλον ή ήττον- τα ίδια πάργματα. Η γαμήλια διαδικασία και τελετουργία αποτελεί και την πυξίδα που καταδεικνύει την κατεύθυνση των προσδοκιών από τον αντίστοιχο γάμο. Προσδίδει, δηλαδή, το αληθές του νόημα και τα πραγματικά ζητούμενα, μια και η πνευματικότητα στον θρησκευτικό γάμο, και οι συμβουλές του ιερέα προς τους νεονύμφους, δεν είναι συνταγές και οδηγίες διαμορφωμένες στο πλαίσιο της τρέχουσας πολιτικής συγκυρίας, αλλά αποτελούν παρακαταθήκες που υπερβαίνουν τις ατομικές μας στιγμιαίες απόψεις και σαρκώνουν το απόσταγμα σοφίας της κοινωνίας μας, για τον γάμο.

Στον μοντέρνο γάμο, το ζευγάρι φροντίζει αυτό που θέλει για κείνη την ημέρα, που τη φαντάζεται πολύ προσωπική, εντελώς ιδιωτική του στιγμή, με κατεύθυνση την αυστηρά δική τους, προσωπική ευχαρίστηση και χαρά. Συχνά όμως, η σκέψη αυτή (της προσωπικής και ιδιωτικής στιγμής), οδηγεί σε ένα γάμο που απλώς περιβάλλεται τον οριζόμενο από την πολιτεία τύπο, και η τυχόν επιδεικνυόμενη «πνευματικότητα» συνίσταται σε μερικές τυποποιημένες φράσεις που απευθύνει ένας οξ οφφίτσιο υπάλληλος, αγνώστου ήθους, παιδείας, εμφορούμενος από άγνωστες αξίες. Φράσεις πιθανόν ακατανόητες στον ίδιο, ή αντίθετες προς τις δικές του αρχές και αξίες.

Σκοτώνει ο γάμος τον έρωτα; Ασφαλώς όχι. Ο άνθρωπος σκοτώνει τον έρωτα. Τα θέλω του, η παιδεία του, τα όνειρά του, η ανατροφή του και ο χαρακτήρας του. Αυτά σκοτώνουν τον έρωτα και κάθε γάμο. Κάθε σχέση.

Η ζωηφόρα πνοή σε μια σχέση, οποιασδήποτε φύσης, είναι τέχνη, είναι θέμα παιδείας, θέμα χαρακτήρα και ζήτημα ελευθερίας και ευθύνης. Και είναι θέμα προσώπων. Ένα αξιοθαύμαστο -γι' αυτό που είναι- πρόσωπο, είναι ελκυστικό και θελκτικό. Ένας μίζερος άνθρωπος, ακτινοβολεί κακομοιριά, απαιδευσία κι εγωπάθεια. Και συνεπώς, δημιουργική ανικανότητα.

Ο μεγαλύτερος εχθρός του έρωτα είναι η ψευδαίσθηση της ακινησίας, της ουτοπικής υποταγής και της μίζερης ανελευθερίας. Οι σχέσεις αφορούν και καταλαμβάνουν πρόσωπα, κι όχι άτομα. Και τα εν σχέσει πρόσωπα έχουν ευθύνη έναντι αλλήλων. Έχουν εκατέρωθεν αλληλεγγύη, σεβασμό, προσφορά, υπομονή, κατανόηση, ανταπόκριση. Έχουν επιείκεια, συγγνώμη, αποδοχή. Και το σημαντικώτερο: οι σχέσεις υφίστανται εν ελευθερία και αληθεία. Διαφορετικοί άνθρωποι ζουν την ίδια ζωή και μοιράζονται όσα έχουν ανάγκη. Ξεχωριστή ανάγκη ο καθένας. Το «πλήρωμα» είναι που γίνεται από κοινού. Το να δέχεσαι, αυτό που σου παρέχεται με χάρη, κι από ελευθεριότητα ψυχής. Να παρέχεις, με χάρη, αυτό που χρειάζεται ο σύντροφός σου, την ώρα που τό 'χει ανάγκη.

Η αφοσίωση μετράει. Οι εξωτερικές συνθήκες, οι περιστασιακές συγκυρίες και απαιτήσεις της ζωής, αλλάζουν. Η εκατέρωθεν αφοσίωση όμως, είναι εκείνη η συνθήκη στον έρωτα, που κρίνει τα πράγματα.

Ερωτευμένοι, σύζυγοι και φίλοι. Σύντροφοι και συμβίοι. Γιατί ο έρωτας ζεί στην ενδιάθετη έκφραση της φιλόφρονος διάθεσης, και ακμάζει στην αδιάψευστη αλήθεια του αξιοθαύμαστου προσώπου.

Η κούραση, η δυσανασχέτηση, η νωχέλεια, ο θυμός, η οκνηρία, είναι ανθρώπινες καταστάσεις που σε όλους μας συμβαίνουν. Η αδιαφορία γι' αυτές, η συγχώρηση, η αποχή κι η ανοχή, βοηθούν τον καθένα να μην μεγαλοποιεί ασήμαντα πράγματα, και ωθούν στο να βοηθούμε τον άλλο να βρίσκει τον τρόπο να κάνει το ίδιο. Γιατί κάθε δημιουργία περιέχει μέσα της την επιδίωξη του αγαθού, και μια μεγάλη αγάπη δεν ορρωδεί μπροστά στα μικρά κι ασήμαντα εμπόδια και τα προσκόμματα από τα -χαρακτηρολογικής φύσης- ελαττώματα του άλλου. Χιούμορ, χαρίεις σαρκασμός, πείραγμα, και... φιλότιμο (ναι! φιλότιμο!) είναι κατάλληλα εργαλεία για την αντιμετώπιση των  ολιγωριών και την αποτροπή ενοχλητικών συγκρούσεων.

Αδύνατη η καταμέτρηση εμποδίων και ελαττωμάτων, λόγων και αιτίων, της φθοράς.

Με την «διάκριση»* (μεγάάάλη αρετή!) να καθοδηγεί τις δράσεις κι αντιδράσεις μας, θεραπεύονται τα περισσότερα πάσης φύσεως δεινά, και καλυτερεύουν οι συνθήκες για όλους μας! Αυτοσυγκράτηση κι απάθεια στον επερχόμενο θυμό μας κι εγκράτεια στην εμπλοκή μας σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Υπεύθυνα και με αρχές. Με αλληλοσεβασμό και κατανόηση, δεν αφήνουμε περιθώρια στις ανεξέλεγκτες -έξωθεν ή περιστασιακές- συγκυρίες, να ρυθμίζουν την ζωή μας. Πάντα θα υπάρχει το απρόβλεπτο, αλλά γι' αυτό υπάρχουν οι «υπεύθυνοι» και «οι χαρακτήρες».

Για σκεφτείτε έναν χειρουργό, ή έναν πιλότο! Ο καθένας μας μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να βρεθεί σε ένα -ασφαλώς ηπιότερο- καθημερινό απρόοπτο, που θα πρέπει άμεσα να αποτρέψει. Ας «εκπαιδευτούμε» στην ζωή μας και για τέτοιες καταστάσεις. Δεν είναι πάντα «δημιουργικότερος» τρόπος αντιμετώπισής τους η φυγή, ή η σύγκρουση!

Σημείωση: Για τούτο το σημείωμα αφορμή στάθηκε ένα άρθρο εδώ. Και ασφαλώς απηχεί το  πολιτισμικό υπόδειγμα εντός του οποίου έζησα, μορφώθηκα και σκέπτομαι.

*«Περί διακρίσεως των λογισμών και παθών και αρετών»  βλ. τον 26ο Λόγο, στην Κλίμακα Ιωάννου του Σιναΐτου.

Η ελευθερία των στοχασμών και το «δικαίωμα» στην επίκριση

 

Διαβάζοντας την αρθρογραφία σε κάποια social media, παρακινούμενη από κάποιους τίτλους, που φαίνεται να κρύβουν ένα ενδιαφέρον μήνυμα, πολλές φορές διαπίστωσα ότι οι καλές σκέψεις, σώζονται όταν αυτές εμφορούνται από αξίες, ενώ η ανυπαρξία αξιών δεν διασώζει ακόμη και την καλύτερη σκέψη.

Ένα τέτοιο σημείωμα, με το οποίο ξετυλίγεται η σκέψη του συγγραφέα-αρθρογράφου, μπορεί να αποτελεί ενδιαφέρουσα κριτική και τοποθέτησή του σε ένα θέμα που αφορά πολλούς, ή ακόμη και όλους μας. Κι αν πρόκειται για κάτι τέτοιο, το σημείωμα αυτό, βρίσκει αμέσως την θέση του στην ζωή και την σκέψη μας, και μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για περίσκεψη, ή και για λύσεις και καλύτερες προτάσεις επί κακώς κειμένων ζητημάτων και κακώς τηρουμένων πρακτικών, αναγομένων ακόμη και στην πολιτική, την παιδαγωγική, την οικονομική, ή την καλλιτεχνική δράση και συμπεριφορά μας.

Μπορεί, όμως, η συγγραφή και η δημοσίευση στα social media ενός τέτοιου σημειώματος, να αποτελεί ένα ξέσπασμα οργής, επίκρισης, ή και μείωσης άλλων. Στην περίπτωση αυτή πρόκειται για την έκφραση της προσωπικής άποψης και κυρίως της προσωπικής ενόχλησης κάποιου, που δεν υπερβαίνει το άτομό του και τις προσωπικές του προτιμήσεις και τα γούστα του.

Διαφεύγει σε πολλούς ότι η ελευθερία της έκφρασης των στοχασμών δεν ανάγεται στο συχνά ακουόμενο «δημοκρατία δεν έχουμε; λέω ό,τι θέλω, κάνω ό,τι θέλω»!

Το αντίθετο συμβαίνει! Η ελευθερία της έκφρασης (των στοχασμών) ανάγεται στην δημόσια διατύπωση των προβληματισμών του καθενός μας και την διάδοσή τους, προκειμένου να εκτεθούν στην βάσανο και την δοκιμασία της λογικής και της κοινωνικής αποδοχής. Έστω και της περιορισμένης κοινωνικής αποδοχής.

Γιατί ο λόγος έχει αντίλογο. Και η λογική (έχει) τον αντίποδά της: τον παραλογισμό! Όπου, στην κοινωνία υπάρχει η τάση επιβολής, απαντά και η τάση της εν ελευθερία επιλογής!

Η ελευθερία στην έκφραση των στοχασμών, είναι μια εξαιρετικά πολιτική πράξη. Η ελευθερία αυτή, καλύπτει την δημόσια ζωή μας και την στάση μας, παράλληλα με την συν-ύπαρξή μας με τους άλλους, με τους οποίους διαβιώνουμε στην ίδια κοινωνία και έχουμε κοινά προτάγματα. Η διασάφηση και ο έλεγχος των προταγμάτων μας, η επινόηση νέων, η βελτίωση υφισταμένων, όπως και η εναλλακτικότητα στην χρήση γνωστών ήδη εργαλείων, είναι ο στίβος της ελεύθερης της έκφρασης των στοχασμών.

Έτσι η κυβερνητική πρόταση ενός πολιτικού αρχηγού είναι στο χέρι του πώς ακριβώς θα εκφρασθεί και τί θα περιέχει. Όμοια, οι επιστημονικές απόψεις ενός φιλοσόφου, ενός οικονομολόγου, ενός παιδαγωγού. Αντιστοίχως ενός ειδικού για το εργόχειρο και το αντικείμενό του, μιας νοικοκυράς για τις δουλειές του σπιτιού, της γιαγιάς για την ζωή, και του καλλιτέχνη για την τέχνη του, κ.α. πολλών.

Η κριτική που περιέχει και στοιχεία από ατυχείς, ασυνεπείς, αντιφατικές, επιπόλαιες, ή αρνητικές γενικά, συμπεριφορές κρινομένου δημοσίου προσώπου, το οποίο με τις αποφάσεις, τις δράσεις και τις προτάσεις του επηρεάζει την ζωή μας, είναι κρίσιμη και χρήσιμη για την επιχειρηματολογία, γιατί αποτελούν αυτό που οι νομικοί λέμε «πραγματικό ή ιστορικό μέρος» σε μια έρευνα.

Δεν υφίσταται αληθώς ελευθερία στην σκέτη, γυμνή και απροκάλυπτη έκφραση μειωτικών χαρακτηρισμών! Και η δημόσια έκφραση της κριτικής, δεν είναι ελευθερία εξυβρίσεων, ούτε ελευθερία προσωπικού ξεσπάσματος!

Υφίσταται ασφαλώς η ελευθερία της ιδιωτικής ζωής μας, όπου ο καθένας μας μπορεί να συμπεριφέρεται όπως θέλει, και έχει την νόμιμη αξίωση να μην του ζητάνε οι τρίτοι τον λόγο για το πώς θα φέρεται κατ' ιδίαν! Αυτό φίλοι μου, θα το κάνουν, όσοι ανήκουν στον ιδιωτικό του κύκλο, δηλαδή όλοι εκείνοι που τον ακούνε!

Όπως φαίνεται ακόμη και η ιδιωτική ελευθερία της έκφρασης και συμπεριφοράς είναι πολύ στενά συναρτημένη με τον άλλον που είναι απέναντί μου και με ακούει! Γι' αυτό, θα πρέπει να τον κάνουμε να μπορεί να μας ακούει και να καταλαβαίνει αυτά που θέλουμε να του πούμε! Αν, ασφαλώς, έχουμε κάποιον λόγο για να μιλήσουμε...

Στη δημόσια όμως ελευθερία μας για έκφραση των στοχασμών και των ιδεών μας, και για την διάδοσή τους, δεν πρέπει να μας διαφέυγει ότι οι καινούργιες ιδέες συχνά κάνουνε πάταγο, και μπορεί να γεμίσουνε σκόνη και συντρίμμια τον περίγυρο, ενώ οι παλιές κρατάνε ζωντανό τον κόσμο που ζήσαμε. Και μάλιστα, οι δυνατότερες από αυτές αντέχουνε στο χρόνο. Ενώ, οι πιο φθαρμένες, αντί να ωφελούν τον κόσμο, τον βλάπτουν σημαντικά, γιατί είναι κακές κεκτημένες συνήθειες, που η αυθαιρεσία και ο εγωϊσμός, η δύναμη και η βία, τους αφαίρεσαν κάθε καλοπροαίρετη αρχική σημασία και αξία, από δική μας ανεμελιά και αδιαφορία στην επαγρύπνηση και την φύλαξη του αγαθοποιού τους αρχικού σκοπού και στόχου.

Δεν είναι πάντα οι καινούργιες ιδέες το φώς, και δεν είναι πάντα οι παλιές το σκοτάδι. Μπορεί οι καινούργιες να φέρουν ζωή σ' έναν τόπο, μα μπορεί να ναι' κεραυνός και να τον κάψει. Ο τόπος θα ζήσει με την σπίθα που σώθηκε, με την πείρα και την σοφία που αποκομίστηκε και με τα οράματα του οικουμενικού και του αγαθού που αχνοφέγγουν στις ψυχές αυτών που πιστεύουν στο δικό τους το χρέος, όπως και στο χρέος εκάστου των άλλων!

Κι η συνέπεια, η λογική, αλλά κυρίως η γενική ωφέλεια, θα πρέπει οπωσδήποτε να διέπει όλες τις καινούργιες ιδέες και τους στοχασμούς πάνω στη ζωή και την δράση μας ως μελών της κοινωνίας. Κι άλλο τόσο η επαγρύπνηση όλων μας στην φύλαξη και την προστασία του γενικού καλού.

Ένας άνθρωπος ήρθε στον κόσμο!

Καλώς ώρισες μικρό ανθρωπάκι, στη ζωή και τον κόσμο μας!
ο ερχομός σου, μας γεμίζει μ' ελπίδα και φώς
να δοκιμάσουμε κι εμείς, τις δυνάμεις και τα όνειρά μας!

Θα βρεθούμε ικανοί να σε κάνουμε ευτυχή;
Θα βρεθούμε σωστοί να σ' εφοδιάσουμε
μ' αγάπη και προστασία;

Ποιός τάχα το ξέρει, τί να θέλεις εσύ;
Μα μέχρι η καρδιά σου μας πεί,
εμείς θα πρέπει το δρόμο μονάχοι να κάνουμε.

Για τούτο, η αγκαλιά μας για σένα, θά 'ναι τείχος απόρθητο
κι η δική μας ομόγνωμη αγάπη, θεϊκή συμφωνία
να σου χτίσει κάλλος ψυχής και καρδιά καθαρή!

Οι φίλοι σε καλωσορίζουν, οι συγγενείς σε προσμέναν,
οι γονιοί σου ζεστά, στοργικά, σ' αγκαλιάζουν,
στην αγάπη του Θεού σ' αποθέτουν, που όλα τ' αγαπά!

Να ζήσεις, στη σκέπη Του,
με την αγάπη όλων μας, μικρό ανθρωπάκι! 

 

 

Σημείωση: Ετούτο το σημείωμα γράφτηκε για τα μωρά αγαπημένων μου νέων παιδιών, μαθητών και φίλων. Μα η σημερινή ανάρτησή του οφείλεται στον εγγονό μου.

Θα μπορούσε να είναι ανέκδοτο....

 

Ένα μυαλό που δουλεύει διαρκώς, μπορεί να σκεφτεί τα πάντα. Μπορεί να ανιχνεύσει την κατάντια της πιο καλής σκέψης, αλλά και την πιο εξαγνιστική εξέλιξη της χειρότερης!

Η παρακάτω ιστορία, θα μπορούσε να είναι ένα ευφυολόγημα, μα σε κάνει να νοιώθεις πως ξέρεις πού ακριβώς βρίσκεσαι, κι έκανε κι εμένα να νοιώθω το ίδιο, δείχνοντάς μου αυτόν τον κόσμο! Εσείς τί λέτε; Διαβάστε, παρακάτω, την επίμαχη ιστορία, και κάνετε τις δικές σας διαπιστώσεις!

 * * * * * * * *

Kατά τη διάρκεια μιας ένοπλης ληστείας σε τράπεζα, σε μια φανταστική πόλη, σε μια φανταστική χώρα,  ο ένας ληστής φώναξε στους πελάτες:
- Μην κινηθείτε, τα λεφτά ανήκουν στο Κράτος! Η ζωή σας όμως ανήκει σε σας"!!!

Κι όλοι ξάπλωσαν κάτω ήσυχα.

Αυτή η μέθοδος ονομάζεται: "MIND CHANGING CONCEPT". Ελληνιστί: "ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ".

Όταν οι ληστές, δυο αδέρφια, γυρίσανε στο σπίτι κουβαλώντας μαζί τους και τα εκατομμύρια που κλέψανε, ο μικρός, με  Master στα Οικονομικά, λέει στον μεγάλο του αδερφό, απόφοιτο δημοτικού:

- Έλα να μετρήσουμε τα χρήματα που αρπάξαμε.

- Είσαι βλάκας! του λέει ο μεγάλος.  Είναι πολλά τα χρήματα και θα κάνουμε ώρες να τα μετρήσουμε. Το βράδυ στις ειδήσεις  θα ανακοινώσουν τη ληστεία, και θα πούνε το ακριβές ποσό!

Αυτή η συμπεριφορά ονομάζεται "EXPERIENCE" (ΕΜΠΕΙΡΙΑ) και είναι σαφέστατα χρησιμότερη στις μέρες μας από πολλά πτυχία Master.

Όμως στην Τράπεζα, μετά τη ληστεία, ο ταμίας φωνάζει στο Διευθυντή να
καλέσει την αστυνομία. Ο (πτυχιούχος) Διευθυντής όμως του λέει:

- Μην τηλεφωνήσεις ακόμα! Ευκαιρία είναι, κοντά στα 20 εκατομμύρια που μας έκλεψαν, να πάρουμε άλλα 10 εμείς, συν τα 70 που έχουμε ήδη καταχραστεί, και να πούμε ότι μας έκλεψαν 100!

Αυτή η μέθοδος επιστημονικά ονομάζεται: "SWIM WITH THE TIDE", και
Ελληνιστί σε παράφραση: "ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΜΙΑ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΜΑΣ"

Ο ταμίας λέει:
- Μακάρι, δηλαδή, να 'χουμε μια ληστεία κάθε μήνα!

Αυτό λέγεται: "ΚΙLLING BOREDOM" του λέει ο Διευθυντής, Ελληνιστί σε παράφραση σημαίνει: "Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΟΥ"

Το βράδυ, στις ειδήσεις ανακοινώθηκε ότι εκλάπη το ποσό των 100
εκατομμυρίων. Οι καημένοι οι ληστές μετρούσαν και ξαναμετρούσαν, αλλά το
ποσό που είχαν στα χέρια τους ήταν μόλις 20 εκατομμύρια. Θυμωμένος λοιπόν ο ένας ληστής λέει:

- Ρισκάραμε τις ζωές μας για 20 εκατομμύρια, ενώ ο Διευθυντής με το πάτημα
ενός κουμπιού καθάρισε 80 εκατομμύρια! Φαίνεται τελικά ότι είναι πιο επικερδές και ακίνδυνο να είσαι Διευθυντής Τράπεζας παρά ληστής!

Αυτό λέγεται: "KNOWLEDGE IS WORTH AS MUCH AS GOLD!" Ελληνιστί: "Η ΓΝΩΣΗ ΑΞΙΖΕΙ ΟΣΟ Ο ΧΡΥΣΟΣ!"

Ο Διευθυντής ήταν πολύ χαρούμενος, που με τη ληστεία κάλυψε τις καταχρήσεις του.

Αυτό λέγεται: "SEIZING THE OPPORTUNITY and DARING TO TAKE RISKS!",
Ελληνιστί σημαίνει: "ΑΡΠΑΖΩ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ και ΤΟΛΜΩ ΝΑ ΠΑΡΩ ΡΙΣΚΟ!"

Συγγνώμη αν είστε πτυχιούχοι Οικονομολόγοι... Φίλοι και φίλες ανησυχείτε! Στις Βρυξέλλες ακόμη μας επαινούν, ώστε να προλάβουν να μας φορτώσουν και όλα τα δικά τους λάθη εν αναμονή μιας ευκαιρίας για να μας αδειάσουν... που σημαίνει: "EXPLOIT every OPPORTUNITY", που σημαίνει-Ελληνιστί- ότι  "ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥONTAI κάθε ΕYΚΑΙΡΙA"!
                                          * * * * * * * *

Η διαφορά μεταξύ ιδιοφυΐας και βλακείας είναι ότι η ιδιοφυΐα έχει όρια, ενώ από βλακεία,  ακόμη και ψύχραιμοι, ξανα-ψηφίζουμε,  αυτά που κάποτε ψηφίσαμε αιφνιδιασμένοι κι απελπισμένοι!

 Σημείωση: Τούτη την ιστορία μου την είπαν για ανέκδοτο!

Ευγνωμοσύνη

Ευγνωμοσύνη

Η έκφραση της ευγνωμοσύνης είναι πράξη
που υποδηλώνει ότι ο ευγνώμων
έχει συνείδηση της δωρεάς και της ευλογίας που έλαβε.

Η ωραιότερη έκφραση ευγνωμοσύνης που έχω βρεί
είναι εκείνη του Βασιλέως Δαβίδ,
όπως την διατυπώνει 

στον 22ον Ψαλμό, τον λεγόμενο και Ψαλμό της Ευγνωμοσύνης:

»Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει.

»Εις τόπον χλόης, εκεί με κατεσκήνωσεν
»επί ύδατος αναπαύσεως εξέθρεψέ με,
»την ψυχήν μου επέστρεψεν.

»Ωδήγησέ με επί τρίβους δικαιοσύνης,
»ένεκεν του ονόματος αυτού.

»Εάν γαρ και πορευθώ εν μέσω σκιάς θανάτου,
»ου φοβηθήσομαι κακά, ότι συ μετ’εμού ει
»η ράβδος σου και η βακτηρία σου αυταί με παρεκάλεσαν.

»Ητοίμασας ενώπιόν μου τράπεζαν εξεναντίας των θλιβόντων με
»ελίπανας εν ελαίω την κεφαλήν μου,
»και το ποτήριόν σου μεθύσκον με ωσεί κράτιστον.

»Και το έλεός σου καταδιώξει με
»πάσας τας ημέρας της ζωής μου,
»και το κατοικείν με εν οίκω Κυρίου εις μακρότητα ημερών.

Που έτσι τον νιώθω:

«Κύριε, που με καθοδηγείς,
(το ξέρω), τίποτε δε θα μου στερήσεις.

Σε τόπο χλοερό μ’ εγκατέστησες,
μ’ ολόδροσο νερό μ’εξέθρεψες,
τρυφερά κράτησες την ψυχή μου.

Σε δικαιοσύνης μέρη μ’αγάπη με οδήγησες.

Τώρα λοιπόν, κι αν πορευθώ μές σε σκιά θανάτου,
δεν θα φοβάμαι το κακό, γιατ’είσαι Συ μαζί μου.
Τ’άστρο Σου θα με οδηγεί, και ο λόγος Σου εδώ στη γή
θα ‘ναι το στήριγμά μου.

Μού ‘δωσες όλα τ’αγαθά, σε πείσμα των εχθρών μου
Μ’έκανες ομοτράπεζο,
και ο λόγος Σου με μέθυσε σαν άριστο κρασί.

Κύριε,
η χάρη Σου θα μ’ ακολουθεί
όλες τις μέρες της ζωής μου
ώρες ατέλειωτες θα ζώ, μ’αιώνια χαρά
στον οίκο της πνοής Σου!»

Σημείωση: Το σημείωμα τούτο είναι αναδημοσίευση παλαιότερου σημειώματος

Αποδημητικά, στο καταχείμωνο!

 

Τα φωτάκια του χριστουγεννιάτικου δένδρου συνεχίζουν ν' αναβοσβήνουν, μα δεν κρατούν πια το ρυθμό της καρδιάς μου, ούτε μου χαμογελάνε χαρούμενα.

Σε λίγο θα πρέπει να ξεστολίσω το δέντρο που στολίσαμε μαζί. Θα αγγίξω εκεί που τα χεράκια σου βάλανε τα στολίδια, μα δεν θα βρώ τη ζεστασιά της φωνής σου, ούτε θα μου παίξεις στο πιάνο τις χριστουγεννιάτικες μελωδίες.

Το σπίτι ξανά σιωπηλό, ήρεμο, θα βρει τους ρυθμούς του, κι εσύ θα γυρίζεις τον κόσμο. Θα τραβάς για 'κει που την ζωή σου φτιάχνεις, μακριά από τα μάτια μου. Κάπου εκεί θα αγωνίζεσαι να ζήσεις, κι η παρουσία σου εδώ, μια επίσκεψη θα είναι μονάχα.

Ο καπνός, σύννεφο μπροστά στα μάτια μου, τα πληγωμένα από ένα δάκρυ, που -σκουριασμένο καρφί- μέρες τώρα ξανά και ξανά, ασταμάτητα θα τρέχει, σημαδεύοντας το χρόνο της απουσίας σου.

Ξεριζωμένα τα σπλάχνα, ξανά και ξανά, συνηθίσαν να μένουν χυμένα, και πια γιατρειά δεν μου βρίσκεται σε μια τέτοια ερημιά.

Μα δεν είναι μόνο δική μου, ετούτη η ερημιά. Είναι της μάνας, της κάθε μάνας, που της φεύγει το σπλάχνο μακριά.

Συνηθίσαμε βλέπεις, να θωρούμε πως παιδί θε να πεί αγκαλιά, και ξεχνάμε πως παιδί, πουλί θε να πεί, που μακριά θα πετάξει και μακριά μας θα φύγει τη δική του φωλιά για να φτιάξει!

Κι ύστερα τη δική του, τούτο φωλιά καλά να ζεστάνει, και να δώσει την αγάπη που πήρε. Και ξανά, κι αυτό το ίδιο να ματώσει απ' την αγκαλιά του την άδεια.

Ω! παιδί μου! μές στον καπνό, που ματιά και ανάσα μου πνίγει, αχνοβλέπω το μικρό το σπουργίτι. Στο μπαλκόνι μου ήρθε, προστασία να βρει, του χιονιά το μαστίγιο ν' αποφύγει και στην άδεια αγκαλιά μου να κουρνιάσει για λίγο, πριν κι ετούτο μου φύγει.

Μα η ερημιά μου ετούτη, λυπηρή δεν είναι ερημιά, σαν που ξέρω, η ζωή, σου ανήκει! κι εσύ να την ζήσεις, σου πρέπει, με δικά σου φτερά!

Εμένα, ένα μονάχα μου φτάνει! Και στην άκρη του κόσμου να είσαι καλά!

Η αγάπη που πήρες εφαλτήριο να είναι, και βράχος και τοίχος!

Στην καρδιά ριζωμένος, ν' ακουμπάς, ν' ανασαίνεις, και μπροστά, πάντα εμπρός να πηγαίνεις!

Στην ευχή μου, παιδί μου!

Εχθροί της Δημοκρατίας

 

Η αγωγή εναντίον πολιτικού αρχηγού που ζημίωσε τους πολίτες με τις προεκλογικές του εξαγγελίες, θα μπορούσε, ανάλογα με την θεμελίωσή της, να αποτυπώνει μια ρεαλιστική αξίωση.

Αλλά το πολιτικό σύστημα έχει φροντίσει έτσι, ώστε μια τέτοια αξίωση να μην είναι δυνατόν να φθάσει μέχρι την δικαστική της εξέταση, προφυλάσσοντας τους πολιτικούς που εξαπατούν και ζημιώνουν συστηματικά τον λαό, όχι μόνο να παραμένουν στο δικαστικό απυρόβλητο, αλλά και να αποφεύγουν κάθε καταλογισμό της ευθύνης. Βαφτίσανε μάλιστα την εκ προθέσεως υφαρπαγή της ψήφου μας ως πολιτική τους ευθύνη, και θεωρούν την τελευταία, αρκετή ως τίμημα, και ασφαλώς προθύμως την αναλαμβάνουν (όταν δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς), σαν τύχει να χάσουν τις εκλογές, χωρίς όμως να χάνουν και την συνεταιριστική τους ιδιότητα στην νομή της πολιτικής εξουσίας! Κι έτσι, το πολιτικό προσωπικό της χώρας, διαρκώς αλληλοϋποστηριζόμενο, αζημίως εναλλάσσεται στην εξουσία!

Όχι. Δεν ανήκει στον πολίτη στέφανος ηλιθιότητας. Γιατί η πολιτεία αποτελεί την διαχρονική εικόνα των αρχόντων της.

Ανήκει στο πολιτικό προσωπικό της χώρας ο διαχρονικός στέφανος της εμμονικής νομής και κάρπωσης της εξουσίας, κατά τρόπο ιδιοτελή και αναποτελεσματικό, και μάλιστα από κάθε κόμμα -ή συσχετισμό πολιτικών κομμάτων- που ανέλαβε νομίμως, εκουσίως ή δολίως την εξουσία με σαγηνευτικές υποσχέσεις.

Ειπώθηκε (*) πως «Η εκχώρηση της ατομικής ευθύνης στο πλαίσιο της δημοκρατικής διαδικασίας είναι αντίθετη προς την ουσία της δημοκρατίας. Καλώς ή κακώς, η δημοκρατία προϋποθέτει ευθύνη και από τις δύο πλευρές: και του εκλεγόμενου και του ψηφοφόρου. Ενέχει, επίσης, το στοιχείο της διακινδύνευσης, που ο ψηφοφόρος μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνον με την ατομική κρίση και γνώση, όχι παραχωρώντας την σε όποιον άμυαλο ή απατεώνα προσφέρεται να αναλάβει το βάρος».

Η συγκεκριμένη κριτική αφήνει

• απέξω την ευθύνη του πολιτικού που ψεύδεται εκ προθέσεως με στόχο την εξουσία, 
• και μεταφέρει όλη την ευθύνη στον τυχαίο ψηφοφόρο.

Θα συμφωνήσω πως είναι απαράδεκτο να αποποιούμεθα τις ευθύνες μας. Αλλά ενίσταμαι όταν οι πολίτες καλούνται να αναλαμβάνουν και τις ευθύνες για τις πράξεις των πολιτικών.

Στα καθήκοντα, τα δικαιώματα και τα έργα του πολίτη είναι να εργάζεται (εν ισότητι, ελευθερία και δικαιοσύνη με ασφάλεια δικαίου και σε κράτος δικαίου που προστατεύει την προσωπική ελευθερία του πολίτη, την ιδιοκτησία του και το δικαίωμά του στην μόρφωση κλπ, όπως διακηρύσσει και το Σύνταγμά μας) να δημιουργεί και να σκέφτεται, και να συμμετέχει κατά τις δυνάμεις του στα βάρη της πολιτείας. Και -σε κάθε περίπτωση- να προστατεύεται δικαστικά η άσκηση των δικαιωμάτων του και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Ανάμεσα στα καθήκοντα και τα έργα του πολιτικού, ως μέλους της εκτελεστικής ή/και της Νομοθετικής λειτουργίας της πολιτείας μας, είναι και η προστασία των πολιτών σε όλα τα ανωτέρω, η πρόβλεψη και η θέσπιση των αναγκαίων μέτρων (νομοθεσία) για την ανάπτυξη και την προστασία των πολιτών και της χώρας από κάθε κίνδυνο και ανάγκη.

Το χειρότερο είναι που η εξουσία, σε διεθνές πια επίπεδο, για να αποφύγει κάθε έλεγχο και κάθε ευθύνη για τα έργα και τις ημέρες της, επινόησε την ίδρυση φορέων (Αρχές) που αποφαίνονται με το κύρος Θεού, εκδίδοντας πράξεις και λαβαίνοντας μέτρα που δεν υπόκεινται σε δικαστικό, κοινωνικό ή άλλο νομικό έλεγχο, και ανέθεσε σε φορείς (ΜΚΟ), που χρηματοδοτούνται και από εθνικούς πόρους, να αναλαμβάνουν και να διεκπεραιώνουν έργα, που άλλοτε γίνονταν από κρατικούς ή διεθνείς φορείς.

Είναι ασφαλώς εξαιρετικά σημαντικό να διαχωρίζονται οι ευθύνες, και ο καθένας να αναλαμβάνει τις δικές του και να υφίσταται την πληρωμή του τιμήματος επί των ευθυνών που του αναλογούν. Είναι όμως μονομερές να εισάγεται το πνεύμα της αποκλειστικής ευθύνης του πολίτη, και δή του μέσου πολίτη, μαζί με το ρίσκο του καθώς δίνει την ψήφο του σ' έναν ψεύτη πολιτικό. Γιατί τον ψεύτη τον μαθαίνεις από τα έργα του, δηλαδή εκ των υστέρων! 'Η μήπως θα εισηγηθούμε να αφαιρεθεί το δικαίωμα της ψήφου από τον μέσο πολίτη; Ή από τον υστερόβουλο πολίτη, που ψηφίζει για το συμφέρον του; Ή μήπως θα εισηγηθούμε να ψηφίζουν μόνο οι κάτοχοι πανεπιστημιακού διπλώματος με βαθμό «λίαν καλώς»;

Ειπώθηκε (*) ακόμη πως «ο μεγαλύτερος εχθρός της δημοκρατίας (...) είναι η βλακεία. Και η βλακεία αντιμετωπίζεται μόνο μακροπρόθεσμα και μέσω της παιδείας».

Για την εν κοινωνία βλακεία, τα έχει ειπεί πολύ καλά ο Ε. Λεμπέσης, στο έργο του ( με τίτλο «Η επαναστατική Μάζα και Η Τεράστια Κοινωνική Σημασία των Βλακών εν τω Συγχρόνω Βίω», 9η έκδοση, έκδοση των Φίλων, το 2005). Δυστυχώς, η βλακεία δεν είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της Δημοκρατίας μας (και της Δημοκρατίας όλου του κόσμου). Το αντίθετο μάλιστα. Η Δημοκρατία, από ανθρωπιά, μπορεί και να φροντίζει τους «βλάκες».

Τον στέφανο του εχθρού της δημοκρατίας κατέχουν ισότιμα η ιδιοτέλεια, η δολιότητα και η υστεροβουλία των εξουσιομανών και των δορυφόρων τους. Αυτοί σέρνουν στον όλεθρο κάθε ελπίδα βελτίωσης των πραγμάτων, παρασέρνοντας σε τούτον τον χορό και τους αντιστοίχου ήθους πολίτες.

(*) Καθημερινή

Σημείωση: Για την  Τεράστια Κοινωνική Σημασία των Βλακών εν τω Συγχρόνω Βίω, βλ. εδώ: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/prose/evangelos_lempesis_idiots.htm

Έρωτας στα χιόνια. Του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

 Ο χιονιάς πάγωσε την πόλη, κι η απονιά της πάγωσε τις καρδιές μας. Άστεγοι χάνουν την προσφερόμενη προς ώρας ζεστασιά, στο ζεστό δωμάτιο του δήμου. Μια υπηρεσία, που φτιάχτηκε γι' αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Ο Δήμος προσέλαβε μάλιστα  υπαλλήλους, σε συνεχόμενες βάρδιες, για την συγκεκριμένη υπηρεσία. Αλλά η κακιά η ώρα, ή το κακό φιλότιμο, ποιός ξέρει, τα φέρνει έτσι τα πράγματα, που και πάλι η παγωνιά κερδίζει κι ο άνθρωπος ο αναγκεμένος χάνει (aixmi.gr). Και για τούτο το χάλι της διοίκησης είμαστε όλοι  υπεύθυνοι, γιατί την ανεχόμαστε έτσι, αναποτελεσματική. Εξ άλλου, είναι γνωστό ότι αρνούμεθα την αξιολόγηση για την αποτελεσματικότητά μας, όπου υπηρετούμε. Η κακοπάθεια στην παγωνιά δόθηκε κι από την γραφίδα του Παπαδιαμάντη, με τον δικό του τρόπο, για ένα ξεχωριστό θέμα, και με την ίδια παγωνιά στην καρδιά:

Καρδιὰ τοῦ χειμῶνος. Χριστούγεννα, Ἅις−Βασίλης, Φῶτα.

Καὶ αὐτὸς ἐσηκώνετο τὸ πρωί, ἔρριπτεν εἰς τοὺς ὤμους τὴν παλιὰν πατατούκαν του, τὸ μόνον ροῦχον ὁποὺ ἐσώζετο ἀκόμη ἀπὸ τοὺς πρὸ τῆς εὐτυχίας του χρόνους, καὶ κατήρχετο εἰς τὴν παραθαλάσσιον ἀγοράν, μορμυρίζων, ἐνῷ κατέβαινεν ἀπὸ τὸ παλαιὸν μισογκρεμισμένον σπίτι, μὲ τρόπον ὥστε να τὸν ἀκούῃ ἡ γειτόνισσα:

− Σεβτὰς εἶν' αὐτός, δὲν εἶναι τσορβάς …· ἔρωντας εἶναι, δὲν εἶναι γέρωντας.

Τὸ ἔλεγε τόσον συχνά, ὥστε ὅλες οἱ γειτονοποῦλες ὁποὺ τὸν ἤκουαν τοῦ τὸ ἐκόλλησαν τέλος ὡς παρατσούκλι: «Ὁ μπαρμπα−Γιαννιὸς ὁ Ἔρωντας».

Διότι δὲν ἦτο πλέον νέος, οὔτε εὔμορφος, οὔτε ἄσπρα εἶχεν. Ὅλα αὐτὰ τὰ εἶχε φθείρει πρὸ χρόνων πολλῶν, μαζὶ μὲ τὸ καράβι, εἰς τὴν θάλασσαν, εἰς τὴν Μασσαλίαν.

Εἶχεν ἀρχίσει τὸ στάδιόν του μὲ αὐτὴν τὴν πατατούκαν, ὅταν ἐπρωτομπαρκάρησε ναύτης εἰς τὴν βομβάρδαν τοῦ ἐξαδέλφου του. Εἶχεν ἀποκτήσει, ἀπὸ τὰ μερδικά του ὅσα ἐλάμβανεν ἀπὸ τὰ ταξίδια, μετοχὴν ἐπὶ τοῦ πλοίου, εἶτα εἶχεν ἀποκτήσει πλοῖον ἰδικόν του, καὶ εἶχε κάμει καλὰ ταξίδια. Εἶχε φορέσει ἀγγλικὲς τσόχες, βελούδινα γελέκα, ψηλὰ καπέλα, εἶχε κρεμάσει καδένες χρυσὲς μὲ ὡρολόγια, εἶχεν ἀποκτήσει χρήματα· ἀλλὰ τὰ ἔφαγεν ὅλα ἐγκαίρως μὲ τὰς Φρύνας εἰς τὴν Μασσαλίαν, καὶ ἄλλο δὲν τοῦ ἔμεινεν εἰμὴ ἡ παλιὰ πατατούκα, τὴν ὁποίαν ἐφόρει πεταχτὴν ἐπ' ὤμων, ἐνῷ κατέβαινε τὸ πρωὶ εἰς τὴν παραλίαν, διὰ νὰ μπαρκάρῃ σύντροφος μὲ καμμίαν βρατσέραν εἰς μικρὸν ναῦλον, ἢ διὰ νὰ πάγῃ μὲ ξένην βάρκαν νὰ βγάλῃ κανένα χταπόδι ἐντὸς τοῦ λιμένος.

Κανένα δὲν εἶχεν εἰς τὸν κόσμον, ἦτον ἔρημος. Εἶχε νυμφευθῆ, καὶ εἶχε χηρεύσει, εἶχεν ἀποκτήσει τέκνον, καὶ εἶχεν ἀτεκνωθῆ.

Καὶ ἀργὰ τὸ βράδυ, τὴν νύκτα, τὰ μεσάνυκτα, ἀφοῦ ἔπινεν ὀλίγα ποτήρια διὰ νὰ ξεχάσῃ ἢ διὰ νὰ ζεσταθῇ, ἐπανήρχετο εἰς τὸ παλιόσπιτο τὸ μισογκρεμισμένον, ἐκχύνων εἰς τραγούδια τὸν πόνον του:

Σοκάκι μου μακρὺ−στενό, μὲ τὴν κατεβασιά σου,
κάμε κ' ἐμένα γείτονα μὲ τὴν γειτόνισσά σου.
Ἄλλοτε παραπονούμενος εὐθύμως:
Γειτόνισσα, γειτόνισσα, πολυλογοὺ καὶ ψεύτρα,
δὲν εἶπες μιὰ φορὰ κ' ἐσύ, Γιαννιό μου ἔλα μέσα.
⁂

Χειμὼν βαρύς, ἐπὶ ἡμέρας ὁ οὐρανὸς κλειστός. Ἐπάνω εἰς τὰ βουνὰ χιόνες, κάτω εἰς τὸν κάμπον χιονόνερον. Ἡ πρωία ἐνθύμιζε τὸ δημῶδες:

Βρέχει, βρέχει καὶ χιονίζει,
κι ὁ παπὰς χειρομυλίζει.

Δὲν ἐχειρομύλιζεν ὁ παπάς, ἐχειρομύλιζεν ἡ γειτόνισσα, ἡ πολυλογοὺ καὶ ψεύτρα, τοῦ ᾄσματος τοῦ μπαρμπα−Γιαννιοῦ. Διότι τοιοῦτον πρᾶγμα ἦτο· μυλωνοὺ ἐργαζομένη μὲ τὴν χεῖρα, γυρίζουσα τὸν χειρόμυλον. Σημειώσατε ὅτι, τὸν καιρὸν ἐκεῖνον, τὸ ἀρχοντολόγι τοῦ τόπου τὸ εἶχεν εἰς κακόν του νὰ φάγῃ ψωμὶ ζυμωμένον μὲ ἄλευρον ἀπὸ νερόμυλον ἢ ἀνεμόμυλον, κ' ἐπροτίμα τὸ διὰ χειρομύλου ἀλεσμένον.

Καὶ εἶχε πελατείαν μεγάλην, ἡ Πολυλογού. Ἐγυάλιζεν, εἶχε μάτια μεγάλα, εἶχε βερνίκι εἰς τὰ μάγουλά της. Εἶχεν ἕνα ἄνδρα, τέσσαρα παιδιά, κ' ἕνα γαϊδουράκι μικρὸν διὰ νὰ κουβαλᾷ τὰ ἀλέσματα. Ὅλα τὰ ἀγαποῦσε, τὸν ἄνδρα της, τὰ παιδιὰ της, τὸ γαϊδουράκι της. Μόνον τὸν μπαρμπα−Γιαννιὸν δὲν ἀγαποῦσε.

Ποῖος νὰ τὸν ἀγαπήσῃ αὐτόν; Ἦτο ἔρημος εἰς τὸν κόσμον.
⁂

Καὶ εἶχε πέσει εἰς τὸν ἔρωτα, μὲ τὴν γειτόνισσαν τὴν Πολυλογού, διὰ νὰ ξεχάσῃ τὸ καράβι του, τὰς Λαΐδας τῆς Μασσαλίας, τὴν θάλασσαν καὶ τὰ κύματά της, τὰ βάσανά του, τὰς ἀσωτίας του, τὴν γυναῖκά του, τὸ παιδί του. Καὶ εἶχε πέσει εἰς τὸ κρασὶ διὰ νὰ ξεχάσῃ τὴν γειτόνισσαν.

Συχνὰ ὅταν ἐπανήρχετο τὸ βράδυ, νύκτα, μεσάνυκτα, καὶ ἡ σκιά του, μακρά, ὑψηλή, λιγνή, μὲ τὴν πατατούκαν φεύγουσαν καὶ γλιστροῦσαν ἀπὸ τοὺς ὤμους του, προέκυπτεν εἰς τὸν μακρόν, στενὸν δρομίσκον, καὶ αἱ νιφάδες, μυῖαι λευκαί, τολύπαι βάμβακος, ἐφέροντο στροβιληδὸν εἰς τὸν ἀέρα, καὶ ἔπιπτον εἰς τὴν γῆν, καὶ ἔβλεπε τὸ βουνὸν ν' ἀσπρίζῃ εἰς τὸ σκότος, ἔβλεπε τὸ παράθυρον τῆς γειτόνισσας κλειστόν, βωβόν, καὶ τὸν φεγγίτην νὰ λάμπῃ θαμβά, θολά, καὶ ἤκουε τὸν χειρόμυλον νὰ τρίζῃ ἀκόμη, καὶ ὁ χειρόμυλος ἔπαυε, καὶ ἤκουε τὴν γλῶσσάν της ν' ἀλέθῃ, κ' ἐνθυμεῖτο τὸν ἄνδρα της, τὰ παιδιά της, τὸ γαϊδουράκι της, ὁποὺ αὐτὴ ὅλα τὰ ἀγαποῦσε, ἐνῷ αὐτὸν δὲν ἐγύριζε μάτι νὰ τὸν ἰδῇ, ἐκαπνίζετο, ὅπως τὸ μελίσσι, ἐσφλομώνετο, ὅπως τὸ χταπόδι, καὶ παρεδίδετο εἰς σκέψεις φιλοσοφικὰς καὶ εἰς ποητικὰς εἰκόνας.

− Νὰ εἶχεν ὁ ἔρωτας σαΐτες!… νὰ εἶχε βρόχια… νὰ εἶχε φωτιές… Νὰ τρυποῦσε μὲ τὶς σαΐτες του τὰ παραθύρια… νὰ ζέσταινε τὶς καρδιές… νὰ ἔστηνε τὰ βρόχια του ἀπάνω στὰ χιόνια… Ἕνας γερο−Φερετζέλης πιάνει μὲ τὶς θηλιές του χιλιάδες κοτσύφια.

Ἐφαντάζετο τὸν ἔρωτα ὡς ἕνα εἶδος γερο−Φερετζέλη, ὅστις νὰ διημερεύῃ πέραν εἰς τὸν ὑψηλόν, πευκόσκιον λόφον, καὶ ν' ἀσχολῆται εἰς τὸ νὰ στήνῃ βρόχια ἐπάνω εἰς τὰ χιόνια, διὰ νὰ συλλάβῃ τὶς ἀθῷες καρδιές, ὡς μισοπαγωμένα κοσσύφια, τὰ ὁποῖα ψάχνουν εἰς μάτην, διὰ ν' ἀνακαλύψουν τελευταίαν τινὰ χαμάδα μείνασαν εἰς τὸν ἐλαιῶνα. Ἐξέλιπον οἱ μικροὶ μακρυλοὶ καρποὶ ἀπὸ τὰς εὐώδεις μυρσίνας εἰς τῆς Μαμοῦς τὸ ρέμα, καὶ τώρα τὰ κοσσυφάκια τὰ λάλα μὲ τὸ ἀμαυρὸν πτέρωμα, οἱ κηρομύται οἱ γλυκεῖς καὶ οἱ κίχλαι αἱ εὔθυμοι πίπτουσι θύματα τῆς θηλιᾶς τοῦ γερο−Φερετζέλη.
⁂

Τὴν ἄλλην βραδιὰν ἐπανήρχετο, ὄχι πολὺ οἰνοβαρής, ἔρριπτε βλέμμα εἰς τὰ παράθυρα τῆς Πολυλογοῦς, ὕψωνε τοὺς ὤμους, κ' ἐμορμύριζεν:

− Ἕνας Θεὸς θὰ μᾶς κρίνῃ… κ' ἕνας θάνατος θὰ μᾶς ξεχωρίσῃ. Καὶ εἶτα μετὰ στεναγμοῦ προσέθετε:
− Κ' ἕνα κοιμητήρι θὰ μᾶς σμίξῃ.

Ἀλλὰ δὲν ἠμποροῦσε, πρὶν ἀπέλθη νὰ κοιμηθῇ, νὰ μὴν ὑποψάλῃ τὸ σύνηθες ᾆσμά του:

Σοκάκι μου μακρὺ−στενό, μὲ τὴν κατεβασιά σου,
κάμε κ' ἐμένα γείτονα μὲ τὴν γειτόνισσά σου.
⁂

Τὴν ἄλλην βραδιάν, ἡ χιὼν εἶχε στρωθῆ σινδών, εἰς ὅλον τὸν μακρὸν, στενὸν δρομίσκον.

− Ἄσπρο σινδόνι… νὰ μᾶς ἀσπρίσῃ ὅλους στὸ μάτι τοῦ Θεοῦ… ν' ἀσπρίσουν τὰ σωθικά μας… νὰ μὴν ἔχουμε κακὴ καρδιὰ μέσα μας.

Ἐφαντάζετο ἀμυδρῶς μίαν εἰκόνα, μίαν ὀπτασίαν, ἓν ξυπνητὸν ὄνειρον. Ὡσὰν ἡ χιὼν νὰ ἰσοπεδώσῃ καὶ ν' ἀσπρίσῃ ὅλα τὰ πράγματα, ὅλας τὰς ἁμαρτίας, ὅλα τὰ περασμένα: Τὸ καράβι, τὴν θάλασσαν, τὰ ψηλὰ καπέλα, τὰ ὡρολόγια, τὰς ἁλύσεις τὰς χρυσᾶς καὶ τὰς ἁλύσεις τὰς σιδηρᾶς, τὰς πόρνας τῆς Μασσαλίας, τὴν ἀσωτίαν, τὴν δυστυχίαν, τὰ ναυάγια, νὰ τὰ σκεπάσῃ, νὰ τὰ ἐξαγνίσῃ, νὰ τὰ σαβανώσῃ, διὰ νὰ μὴ παρασταθοῦν ὅλα γυμνὰ καὶ τετραχηλισμένα, καὶ ὡς ἐξ ὀργίων καὶ φραγκικῶν χορῶν ἐξερχόμενα, εἰς τὸ ὄμμα τοῦ Κριτοῦ, τοῦ Παλαιοῦ Ἡμερῶν, τοῦ Τρισαγίου. Ν' ἀσπρίσῃ καὶ νὰ σαβανώσῃ τὸν δρομίσκον τὸν μακρὸν καὶ τὸν στενὸν μὲ τὴν κατεβασιάν του καὶ μὲ τὴν δυσωδίαν του, καὶ τὸν οἰκίσκον τὸν παλαιὸν καὶ καταρρέοντα, καὶ τὴν πατατούκαν τὴν λερὴν καὶ κουρελιασμένην: Νὰ σαβανώσῃ καὶ νὰ σκεπάσῃ τὴν γειτόνισσαν τὴν πολυλογοὺ καὶ ψεύτραν, καὶ τὸν χειρόμυλόν της, καὶ τὴν φιλοφροσύνην της, τὴν ψευτοπολιτικήν της, τὴν φλυαρίαν της, καὶ τὸ γυάλισμά της, τὸ βερνίκι καὶ τὸ κοκκινάδι της, καὶ τὸ χαμόγελόν της, καὶ τὸν ἄνδρα της, τὰ παιδιά της καὶ τὸ γαϊδουράκι της: Ὅλα, ὅλα νὰ τὰ καλύψῃ, νὰ τὰ ἀσπρίσῃ, νὰ τὰ ἁγνίσῃ!

Τὴν ἄλλην βραδιάν, τὴν τελευταίαν, νύκτα, μεσάνυκτα, ἐπανῆλθε μεθυσμένος πλειότερον παράποτε.

Δὲν ἔστεκε πλέον εἰς τὰ πόδια του, δὲν ἐκινεῖτο οὐδ' ἀνέπνεε πλέον.

Χειμὼν βαρύς, οἰκία καταρρέουσα, καρδία ρημασμένη. Μοναξία, ἀνία, κόσμος βαρύς, κακός, ἀνάλγητος. Ὑγεία κατεστραμμένη. Σῶμα βασανισμένον, φθαρμένον, σωθικὰ λυωμένα. Δὲν ἠμποροῦσε πλέον νὰ ζήσῃ, νὰ αἰσθανθῇ, νὰ χαρῇ. Δὲν ἠμποροῦσε νὰ εὕρῃ παρηγορίαν, νὰ ζεσταθῇ. Ἔπιε διὰ νὰ σταθῇ, ἔπιε διὰ νὰ πατήσῃ, ἔπιε διὰ νὰ γλιστρήσῃ. Δὲν ἐπάτει πλέον ἀσφαλῶς τὸ ἔδαφος.

Ηὗρε τὸν δρόμον, τὸν ἀνεγνώρισεν. Ἐπιάσθη ἀπὸ τὸ ἀγκωνάρι. Ἐκλονήθη. Ἀκούμβησε τὶς πλάτες, ἐστύλωσε τὰ πόδια. Ἐμορμύρισε:

− Νὰ εἶχαν οἱ φωτιὲς ἔρωτα!… Νὰ εἶχαν οἱ θηλιὲς χιόνια…

Δὲν ἠμποροῦσε πλέον νὰ σχηματίσῃ λογικὴν πρότασιν. Συνέχεε λέξεις καὶ ἐννοίας.

Πάλιν ἐκλονήθη. Ἐπιάσθη ἀπὸ τὸν παραστάτην μιᾶς θύρας. Κατὰ λάθος ἤγγισε τὸ ρόπτρον. Τὸ ρόπτρον ἤχησε δυνατά.

− Ποιὸς εἶναι;

Ἦτο ἡ θύρα τῆς Πολυλογοῦς, τῆς γειτόνισσας. Εὐλογοφανῶς θὰ ἠδύνατό τις νὰ τοῦ ἀποδώσῃ πρόθεσιν ὅτι ἐπεχείρει ν' ἀναβῇ, καλῶς ἢ κακῶς, εἰς τὴν οἰκίαν της. Πῶς ὄχι;

Ἐπάνω ἐκινοῦντο φῶτα καὶ ἄνθρωποι. Ἴσως ἐγίνοντο ἑτοιμασίαι. Χριστούγεννα, Ἅις−Βασίλης, Φῶτα, παραμοναί. Καρδιὰ τοῦ χειμῶνος.

− Ποιὸς εἶναι; εἶπε πάλιν ἡ φωνή.

Τὸ παράθυρον ἔτριξεν. Ὁ μπαρμπα−Γιαννιὸς ἦτο ἀκριβῶς ὑπὸ τὸν ἐξώστην, ἀόρατος ἄνωθεν. Δὲν εἶναι τίποτε. Τὸ παράθυρον ἐκλείσθη σπασμωδικῶς. Μίαν στιγμὴν ἂς ἀργοποροῦσε!

Ὁ μπαρμπα−Γιαννιὸς ἐστηρίζετο ὄρθιος εἰς τὸν παραστάτην. Ἐδοκίμασε νὰ εἴπῃ τὸ τραγούδι του, ἀλλ' εἰς τὸ πνεῦμά του τὸ ὑποβρύχιον, τοῦ ἤρχοντο ὡς ναυάγια αἱ λέξεις:

«Γειτόνισσα πολυλογού, μακρὺ−στενὸ σοκάκι!…»

Μόλις ἤρθρωσε τὰς λέξεις, καὶ σχεδὸν δὲν ἠκούσθησαν. Ἐχάθησαν εἰς τὸν βόμβον τοῦ ἀνέμου καὶ εἰς τὸν στρόβιλον τῆς χιόνος.

− Καὶ ἐγὼ σοκάκι εἶμαι, ἐμορμύρισε… ζωντανὸ σοκάκι.

Ἐξεπιάσθη ἀπὸ τὴν λαβήν του. Ἐκλονήθη, ἐσαρρίσθη, ἔκλινε καὶ ἔπεσεν. Ἐξηπλώθη ἐπὶ τῆς χιόνος, καὶ κατέλαβε μὲ τὸ μακρόν του ἀνάστημα ὅλον τὸ πλάτος τοῦ μακροῦ στενοῦ δρομίσκου.

Ἅπαξ ἐδοκίμασε νὰ σηκωθῇ, καὶ εἶτα ἐναρκώθη. Εὕρισκε φρικώδη ζέστην εἰς τὴν χιόνα.

«Εἶχαν οἱ φωτιὲς ἔρωτα!… Εἶχαν οἱ θηλιὲς χιόνια!»

Καὶ τὸ παράθυρον πρὸ μιᾶς στιγμῆς εἶχε κλεισθῆ. Καὶ ἂν μίαν μόνον στιγμὴν ἠργοπόρει, ὁ σύζυγος τῆς Πολυλογοῦς θὰ ἔβλεπε τὸν ἄνθρωπον νὰ πέσῃ ἐπὶ τῆς χιόνος.

Πλὴν δὲν τὸν εἶδεν οὔτε αὐτὸς οὔτε κανεὶς ἄλλος. Κ' ἐπάνω εἰς τὴν χιόνα ἔπεσε χιών. Καὶ ἡ χιὼν ἐστοιβάχθη, ἐσωρεύθη δύο πιθαμάς, ἐκορυφώθη. Καὶ ἡ χιὼν ἔγινε σινδών, σάβανον.

Καὶ ὁ μπαρμπα−Γιαννιὸς ἄσπρισεν ὅλος, κ' ἐκοιμήθη ὑπὸ τὴν χιόνα, διὰ νὰ μὴ παρασταθῇ γυμνὸς καὶ τετραχηλισμένος, αὐτὸς καὶ ἡ ζωή του καὶ αἱ πράξεις του, ἐνώπιον τοῦ Κριτοῦ, τοῦ Παλαιοῦ Ἡμερῶν, τοῦ Τρισαγίου.
(1896)



πηγή

Από τον έρωτα πηγάζει η ζωή.

 

Έρωτας! Από πού νά 'ρχεται;
Με «ρίζα» από το «ερώ» και το «ερωτώ» [αγαπώ και ψάχνω]!

Ο έρωτας, όσο είναι συνάρτηση του θανάτου, άλλο τόσο είναι συνάρτηση της ζωής. Ερωτεύεται αυτός που θέλει να ζήσει. Ο έρωτας κατακτά, κατακρατάει μέχρι θανάτου, και για να ξεφύγει από το θάνατο. Δεν λογαριάζει κανένα τίμημα. Δεν είναι τυφλός, αλλά άπληστος. Είναι ά-πατος, απύθμενος, χαοτικός, αντιφατικός, ορμητικός και παρορμητικός.

Η φυσική διάσταση της ερωτικής κατάστασης είναι η μετουσίωση των δυο σε έναν. Θέλουν το ίδιο, αρκούνται στο ίδιο, δέχονται ανεπιφύλακτα, προσφέρουν αγόγγυστα και χωρίς τσιγγουνιές, είναι μαζί πάντα και για τα πάντα.

Όταν οι ερωτευμένοι αρχίσουν να ζητούν περισσότερα, όταν θέλουν κι άλλα, δυο πράγματα συμβαίνουν: αν μεν συμφωνούν και σε τούτο, τότε, ο έρωτας, τους έδωσε τη χαρά της πληρότητας και της πίστης ανάμεσά τους, κι έχουν ωριμάσει. Τότε, στ' αλήθεια, ο έρωτας, τους ξαναγέννησε σε μια νέα μορφή, σε ένα νέο ήθος, το ήθος της κοινωνίας μεταξύ τους. Γιατί ο έρωτας γονιμοποιεί. Μόνο έτσι ζεί ένας έρωτας, μετά την πρώτη εφόρμησή του. Μέσα στη γονιμότητα της εκατέρωθεν εν ελευθερία προσφοράς και αναζήτησης.

Αν όμως διαφωνούν και θέλουν διαφορετικά πράγματα, τότε ο έρωτάς τους τελείωσε, έδωσε ό,τι ήταν δυνατόν να δώσει. Ήταν μια πρόκληση. Αλλά δεν είχε τη σπορά για να χαρίσει γονιμότητα. Τους άφησε άτομα, γιατί δεν κατάφεραν να πετύχουν (να προκαλέσουν και να νιώσουν) την ενότητα του είναι τους. Και σαν ανολοκλήρωτα άτομα, φυσικό είναι να έχουν κτητικές διαθέσεις και τάσεις, και να θέλουν να βιώνουν εξουσιαστικά ανά πάσα στιγμή την διαθεσιμότητα του άλλου για χάρη τους.

Χωρίς γονιμοποιό έρωτα έρχεται ο θάνατος. Γιατί ο έρωτας είναι κατάφαση της ζωής. Κι όταν η ζωή και η χαρά στραγγαλίζονται, όταν δεν εξακολουθούν να αναπτύσσονται, τότε επέρχεται ο θάνατος.

Στον μεγάλο έρωτα, εκχωρείς τα πάντα. Τα «σκοτώνεις» μέσα σου. Τους στερείς την ύπαρξη, για χάρη του έρωτά σου. Μπορεί να βλάψεις, να πληγώσεις, να περιφρονήσεις, να αδιαφορήσεις. Θα το πληρώσεις, μα σαν τα εκχωρείς, δεν το λογαριάζεις. Ψυχικά γονιμοποιημένος πια, αποκαθιστάς την ενότητα που διερράγη. Κι αποκαλύπτεσαι ώριμος, ικανός.

Στο μεγάλο έρωτα οι εκφράσεις κι οι εκδηλώσεις των ερωτευμένων είναι ποιητικές, μουσικές, είναι μνημειώδεις, μεγαλειώδεις. Σε όλα τα μεγέθη και σε κάθε ύφος. Σε κάλλος, σε τραγικότητα, σε μελωδία, σε χρώματα. Λαμπερές, αλλά και κατάμαυρα σκοτεινές.

Ο έρωτας μπορεί να σε αναγεννήσει ή μπορεί να σε εξαφανίσει. Κι αν ο έρωτας δεν έδωσε αυτογνωστικούς καρπούς, έδωσε μονάχα ατυχήματα. Γιατί ο έρωτας δεν είναι (μονάχα) εργοστάσιο παραγωγής, είναι κυρίως σχολείο. Αυτογνωσίας και ανθρωπιάς. Αν τύχει, μάλιστα, κι ο άνθρωπος είναι ευλογημένος με αρετές και αγαθή φύση, ο έρωτας θα του χαρίσει τον παράδεισο. Μα αν τύχει κι είναι ο άνθρωπος «ψαράς και κυνηγός», κάθε μέρα θα ρίχνει δίχτυα ή θα κυνηγάει, και καμμιά σημασία δεν θά 'χουν τα «ψάρια» που έπιασε ή τα «πουλιά που σκότωσε», την προηγουμένη. Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα ζει τον έρωτα, αλλά θα ζει την σαγήνη, και την άγρα, το παζάρι. Μια φύση, μίζερη, μόνη, αλήτισσα, εγωτική, φοβισμένη κι ανίκανη να χαρίσει και να δεχθεί. Να είναι και να δημιουργεί έναν κόσμο.

Μα είναι κάτι φορές, που στέκεται ο έρωτας σ' ενα παραθύρι και σου γελάει, κι εσύ τρέχεις, με τον ίμερο να σπάει τα σπλάγχνα σου, για να πέσεις στα πόδια του, υποταγμένος στα θέλγητρά του.

Ετούτο, θα γίνει για μόνη-μία-φορά- στη ζωή σου ολάκερη. Μία και μόνη φορά. Για ζωή και για θάνατο. Όπως μία μόνο φορά γεννιέσαι από τη μήτρα της μάνας σου, και μιά μόνο φορά πεθαίνεις και σε καταπίνει η φύση.

Τέτοιο πράγμα, τέτοιος σεισμός δεν μπορεί να γίνεται κάθε μέρα. Γιατί ετούτο είναι το προσκλητήριο της ζωής. Κι η άρνησή του είναι η καταχώρηση του θανάτου. Μα η καθημερινή επίκληση ενός «καινούργιου προσκλητηρίου», είναι συνήθεια των σκυλιών και των ορνίθων. Ας μην μπερδεύουμε τις εμπαθείς σεξουαλικές εξάρσεις, τις ορμονικές επιθέσεις, τις δαιμονικές επιθυμίες, με τον έρωτα. Άλλο πράγμα οι πόθοι και οι διεγέρσεις, κι άλλο το αρχέγονο αίτιο της ζωής. Κι ας μην ξεχνάμε πως το γέλιο από το γελοίο, διαφέρει μονάχα κατά ένα «κουλουράκι»! Με τους «καθημερινούς μας μεγάλους έρωτες», δεν γινόμαστε απλά αστείοι, προκαλούντες ευθυμία, αλλά γελοίοι, προκαλούντες τον οίκτο!

Ναί, «η ερωτική μας ένταση, όταν της αφαιρέσεις το στοιχείο του κινδύνου, της απειλής, της καταστροφής, με ακραία μορφή το θάνατο, είναι μισή, είναι (πράγμα) αφύσικο». Ναι, γιατί αλλιώς,«είναι ένα φαινόμενο που κάπου καταντάει πια πλαδαρό», που λέει κι ο Λιαντίνης.

Θέλουμε να προστατέψουμε το «αντικείμενο» του έρωτά μας, με κάθε τρόπο. Συχνά σκεφτόμαστε: «ας κρατήσει για πάντα!» κι ασφαλώς εννοούμε «ο παράδεισός μας» και δεν ξέρουμε (ακόμη κι αν το εικάζουμε) ότι το ίδιο θέλει κι ο άλλος. Το θέλουμε εγωϊστικά. Μα αν κι ο άλλος το θέλει, θέλουμε και κάνουμε το ίδιο. Κι αν ο έρωτάς μας, μας οδηγήσει σε ένα δρόμο αδιέξοδο, θα είμαστε μαζί, ακόμη και εκεί. Για να βρούμε την άκρη και να ολοκληρωθούμε. Αλλιώς, ζητάμε κάτι πολύ λίγο από τον έρωτα, και συνεπώς, από τη ζωή μας ολόκληρη.

Η «προστασία (και η αυτοπροστασία) στον έρωτα» έρχεται από τη σωφροσύνη, τον υπολογισμό, την εξάντληση, την επιφύλαξη ή την «εναλλακτική» ευχέρεια που δίνουμε στον εαυτό μας.

Δεν χωρεί προστασία απέναντι στον έρωτα (για να μην πληγωθείς κλπ), γιατί τότε δεν σου μιλάει η ζωή (που σε καλεί για να δημιουργήσεις εσύ), αλλά σου μιλάει το συμφέρον. Ο ισολογισμός. Κι αυτό δεν είναι έρωτας, είναι επιχείρηση.