Φωταδιστές, υβριστές, γελοιολόγοι και η ελευθερία του στοχασμού τους

 

Εδώ και μερικές δεκαετίες, την εποχή που οι σπουδές και οι φιλοσοφικές και λοιπές πολιτικές και κοινωνικές αναζητήσεις μου, απαιτούσαν να ασχοληθώ επισταμένως κι επιμόνως με την κατανόηση της σχετικής πραγματικότητας, αποφάσισα κι εγώ, όπως κι οι περισσοτεροι νεολαίοι της εποχής μου, να εντρυφήσω και στα άδυτα της σοφίας του διαφωτισμού για να «μορφωθώ».

Πάρα πολλές εκδόσεις της εποχής προσφέρονταν για τούτο το σημαντικό έργο. Στους κύκλους μου, ήταν απαραίτητο να έχεις διαβάσει καμπόσα μαρξιστικά και κυρίως να έχεις αποκηρύξει τις ντόπιες παραδόσεις, την πίστη την χριστιανική και προ πάντων να είχες αναζητήσεις ακόμη και στις Ινδίες και σ'άλλες ανατολικές δοξασίες και φιλοσοφίες για να είσαι -τότε- αυτό που λέμε -σήμερα- «trendy».

Εκείνη την εποχή, που «την ψυχήν μου εζητούσε απ' εμού», η μόδα του διαφωτισμού και του υλισμού, περιπλανήθηκα σε πολλούς τόμους υλιστικής φιλοσοφίας και πολιτικού πραγματισμού, αλλά πουθενά δεν αναπαύτηκα, κι ήμουν αδύναμη να ξεφύγω από αυτήν την μόδα. Στα χρόνια αυτά, ένιωσα πολλές στιγμές, να μηρυκάζω ανόητα και αυτοαντιφατικά πράγματα. Όλα αυτά, τα υλιστικά κυρίως πράγματα, από μόνα τους, κάνανε έναν ιστορικό κύκλο (70 περίπου ετών συνολικά) και καταρρεύσανε ολοκληρωτικά και  ξαφνικά το 1989. Εγώ είχα ήδη αποσυρθεί μία δεαετία νωρίτερα, αηδιασμένη, από την εμμονή στο ανόητο και τον φανατισμό στο πολιτικό-οικονομικό ψέμμα.

Από κείνη την -πρώϊμη μεταπολιτευτική- εποχή, διατηρώ ακόμη -ανάμεσα σε πολλά- κι ένα «διαφωτιστικό» βιβλίο (δηλαδή ένα σύγγραμμα της εποχής του διαφωτισμού). Επιγράφεται «Βολταίρου Φιλοσοφικά Δοκίμια». Τότε το θεώρησα σημαντικό όπλο για να κορϊδεύω κι εγώ τους «καθυστερημένους και τους συντηρητικούς».  Σήμερα, το βρίσκω τόσο αφελές και κακογραμμένο, με τόσες συρραφές ετεροκλήτων αποσπασμάτων, ίσα-ίσα για να γελοιοποιηθούν οι εμπνευστές αυτών, που δεν καταδέχομαι πια να το διαβάζω και να το υπολογίζω. Σε τούτο το συμπέρασμα δεν θα είχα οδηγηθεί, αν δεν το ξαναδιάβαζα αργότερα, χωρίς παρωπίδες, χωρίς να κινούμαι σε κατευθυνόμενη τροχιά, όντας πια απαλλαγμένη από την μόδα και τον κάθε είδους πολιτικό ή άλλο συρμό.

Ο λόγος που γράφω ετούτο το σημείωμα είναι γιατί τόσες δεκαετίες μεταπολίτευσης, τόσες δεκαετίες ελευθερίας του λόγου και του στοχασμού, παρατηρώ πως εδώ, στην πατρίδα μας, διαπιστώνεις στον πολιτικό τύπο-με ελάχιστες εξαιρέσεις-  ότι ακμάζει η ελευθερία του λόγου και παρακμάζει ο στοχασμός. Διαγκωνίζονται οι εκμαυλιστικές απόψεις, τα κόλπα και οι επινοήσεις, προκειμένου να υφαρπαγούν  ψηφοφόροι από τον ένα πολιτικό σχηματισμό στον άλλο, ώστε να αλλάξουν οι πολιτικές ισορροπίες.

Καμμία πολιτική πρόταση δεν είναι καθαρή και με αξιώσεις να παραμείνει. Οι περισσότερες, απλά και μόνο εξαντλούνται στην αγωνιώδη προσπάθεια να εξασφαλίσουν την επικράτηση. Και καμμία πολιτική πρόταση που έλαβε την εξουσία, δεν έχει καταφέρει να λύσει το βασικό πρόβλημα που ταλανίζει την χώρα. Βλέπετε, το πρόβλημα της χώρας είναι κυρίως ηθικό και πνευματικό, κι όχι κάτι άλλο. Το οικονομικά λύνονται κάπως, τα πρακτικά λύνονται κάπως, επίσης. Τα ηθικά όμως προβήματα, δεν λύνονται κάπως. Ή λύνονται, ή δεν λύνονται!

Και δεν λύνονται τα ηθικά και τα πνευματικά προβλήματα εδώ, στην πατρίδα μας, γιατί έχει συμβεί κι έχουμε χωριστεί σε διαφωνούνται και αλληλο-υποβλεπόμενα βιλαέτια. Το σημαντικότερο βιλαέτι, που έχει πάντα το πάνω χέρι στα πολιτικά, εθνικά και κοινωνικά ζητήματα, είναι οι υβριστές! Εκείνοι που ασεβούν πάνω σε κάθε ιερό των υπολοίπων, που αδιαφορούν για όσα -ως λαό- μας έχουν οδηγήσει μέχρι εδώ στο πέρασμα του χρόνου, και που εύκολα θα τα διαπιστώσουμε  αν αναλύσουμε ιστορικά τις διαδοχικές μεταβάσεις μας από το ένα στάδιο στο άλλο. Αυτοί καταργούν και απορρίπτουν αδιάσειστα ιστορικά στοιχεία και  τοποθετούν αυθαιρέτως νέες, άλλες, ιδίας αυτών εμπνεύσεως, αφετηρίες και τέρματα στην εξέλιξη και την ιστορική διαδρομή του λαού μας.

Εκτός από το βιλαέτι των υβριστών, ολέθριο ρόλο διαδραματίζει το βιλαέτι των εκβιαστών, που προβάλλουν ως μόνη σωτήρια τη δική τους πρόταση, και χαρακτηρίζουν όλες τις άλλες επικίνδυνες και ανόητες.

Οι ασταθείς και παραπαίοντες, οι «πότε από εδώ, και πότε από εκεί», έχουνε το δικό τους βιλαέτι. Είναι εκείνοι που καμμιά πολιτική πρόταση δεν υπερασπίστηκαν με ζέση και πίστη, γιατί ιδιοτελώς πολιτεύονται, και γιατί απλώς προσπαθούν να εξασφαλίσουν το πολιτικό τους μέλλον. Το παράξενο είναι που αυτοί εξακολουθούν να επιπλέουν πολιτικά! Είναι οι πολιτικοί που περάσανε από τόσα πολλά πολιτικά κόμματα, που δεν ξέρεις πια τί -από όλα αυτά που σου λένε- να πιστέψεις.

Κορυφαίο και αθλιώτερο είναι το βιλαέτι των γελοιοποιητών. Αυτοί, μη έχοντες να εισφέρουν πρόταση για κανένα από τα προβλήματα που μαστίζουν την κοινωνία, συνωστίζονται στην πλατεία που συχνάζει ο όχλος, για να περιγελάσουν τον όποιον -με αληθινή πίστη εντός του- είναι αφοσιωμένος σε κάτι και το υπηρετεί με προσωπικό αγώνα και με κόπο, ακόμη και χωρίς να απολαμβάνει τίποτε από το καλό αποτέλεσμα των κόπων του. Δεν επαινείται η ανιδιοτέλεια, λοιδορείται η αφοσίωση και η φιλοπονία. Δεν εξυμνείται η αποτελεσματικότητα αλλά οικτίρεται ο αφοσιωμένος. Αυτή η γελοιοποίηση εξικνείται και σε θέματα πέραν των ανθρωπίνων ιδιοτήτων και ανησυχιών. Οι γελοιοποιητές δεν διστάζουν ούτε μπροστά στην θρησκευτική πίστη κάποιου, ούτε μπροστά στην άσκηση της θρησκευτικής λατρείας.

Διαβάζω στον ηλεκτρονικό τύπο την απορία κάποιου, που αναρωτιέται «πώς ένας μοναχός με... βιωματικές αναφορές για τη σχέση του με το θείο.... αναδεικνύεται σε εμβληματική μορφή». Ετούτο το ερώτημα, μοιάζει αφελές. Ασφαλώς, προέρχεται από έναν γελοιοποιητή.

Αν ο κάθε γελοιοποιητής μπορούσε να μην νομίζει πως είναι ο μόνος που σκέφτεται, πως είναι ο μόνος πνευματικός άνθρωπος κι έχει άποψη, θα είχε τον απαιτούμενο σεβασμό στην πίστη των άλλων, και θα μπορούσε να την εξετάζει και να την κρίνει, χωρίς να την ασπάζεται. Αλλά, μη έχοντας ο ίδιος κάτι εξίσου ιερό και πολύτιμο να διαφυλάξει  ή αδυνατώντας να αντιληφθεί την καθαρότητα της καρδίας του γέροντα, λοιδορεί και εμμανικά προσπαθεί να αποδομήσει κάτι που δεν γνωρίζει τί ακριβώς είναι. Σκέτη μένει πια, ολοφάνερη, η καταστροφική του μανία. Για να είναι trendy, μια άλλη μέρα αυτός ο ίδιος, παπαγαλίζοντας,  μπορεί να ειπεί «είμαι κι εγώ charlie hebdo», τρέχοντας πίσω από μια ξένη ουρά, χωρίς βάθος στο είναι του.

Αν, ωστόσο, ο κάθε γελοιοποιητής νομίζει πως η δράση του είναι καταλυτική, κι ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, ας επιχειρήσει να χλευάσει και να αποδομήσει την πίστη ενός ισλαμιστή, και πιθανότατα θα λάβει από αυτόν τον ισλαμιστή, την απάντηση που αντιστοιχεί στις χλευαστικές του απόψεις. Απάντηση που μας είναι τόσο τρομακτικά γνωστή στους καιρούς μας.

Σημείωση: Ασφαλώς, κανένας γελοιοποιητής δεν μπορεί να γνωρίζει την  ταπεινότητα, την πνευματική αγνότητα, και την καθαρότητα της καρδίας, όπως αυτή αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη: 

• (στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφ. 5, εδ. 8) «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται».
• (στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφ. 11, εδ. 29) «καὶ μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι, καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ», 
• (στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφ. 18, εδ. 1-5): «1 Ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ προσῆλθον οἱ μαθηταὶ τῷ ᾿Ιησοῦ λέγοντες· τίς ἄρα μείζων ἐστὶν ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν; 2 καὶ προσκαλεσάμενος ὁ ᾿Ιησοῦς παιδίον ἔστησεν αὐτὸ ἐν μέσῳ αὐτῶν καὶ εἶπεν·3 ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. 4 ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.5 καὶ ὃς ἐὰν δέξηται παιδίον τοιοῦτον ἓν ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐμὲ δέχεται·...». κ.α.