Ακρότητες...ή Αμεριμνησίες είναι οι κοσμοπλημμύρες και οι εθνικισμοί;

 

Σχετικά με τις ανησυχίες που διατυπώνονται εδώ και με τους φόβους, για τους κινδύνους που διατρέχουμε από την κατάσταση γύρω μας, από την επιθετικότητα που εκδηλώνεται και  η οποία αποδίδεται και σε θρησκευτικά αίτια. Συμφωνώ, πως διάχυτη είναι και η εγκληματικότητα, από αγνώστους -ενδεείς και πρόσφυγες ή εισβολείς- που μας περιβάλλουν και μας προκαλούν. Και ναί, υπάρχει φόβος, ομολογημένος και ανομολόγητος, φόβος και κίνδυνος. Πολλοί το εκφράζουν, το γράφουν.

Και το γράφουν γιατί εκτός από την ανάγκη βοήθειας σε ακατασχέτως προσερχόμενα πλήθη, δηλ.σε ανθρώπους ταλαιπωρημένους, φυγάδες και πρόσφυγες, αλλά και κακόβουλους ή εντεταλμένους εισβολείς ακούγεται να εκτοξεύονται και απειλές, απαιτήσεις κι εκβιασμοί, εκτός από τις de facto υφιστάμενες πιέσεις. Το γράφουν, γιατί μαθαίνουν από τον εγχώριο και τον διεθνή τύπο, πως γίνονται ανυπαιτίως δολιοφθορές, φονικά, καταστροφές, εμπρησμοί, βομβαρδισμοί.
Τί θα μπορούσαμε άραγε να κάνουμε για ν' αντιμετωπίσουμε όλα τούτα τα δεινά και λίαν πιθανά ενδεχόμενα, να τα δούμε μπροστά στην πόρτα μας;

Θα μπορούσαμε να εξαλείψουμε τη δυνατότητα να μετεξελιχθεί σε κοινωνική και πολιτική απειλή αυτή η ακραία [πρακτική ή ιδεολογία ή φιλοσοφία ή πολιτική ή] ιδεολογία;

Για ν' απαντηθεί ένα τέτοιο ερώτημα θα έπρεπε να γνωρίζουμε ποιοί είναι, αλήθεια, οι φορείς αυτής της ακραίας ιδεολογίας ή πίστης, ποιός είναι ο φόβος ο δικός μας, ποιά είναι η δική μας θέση στα διατυπούμενα από τους απειλούντες κι εκβιάζοντες, τί θέλουμε και τί επιδιώκουμε εμείς και τί εκείνοι.

Αν οι φορείς αυτής της ιδεολογίας είναι οι ισλαμιστές, ή οι υπερ-συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις που εμφανίζονται στις διάφορες χώρες και στην Ελλάδα, αυτό μένει να το διερευνήσουμε και να πράξουμε αναλόγως. Οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες θα πρέπει να απαντήσουν και προς τις δυο πλευρές, και πρός εκείνη της ακραίας ιδεολογίας και προς εκείνη της επιθετικής θρησκευτικής πίστης. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς;

Όταν κάποιος σε απειλεί, (όπως κάνουν οι ισλαμιστές) διερευνάς την ουσία της απειλής και τη δυνατότητα πραγματοποίησής της. Διερευνάς, επίσης, και την περίπτωση να αποδεχθείς την πραγματοποίση της απειλής, σταθμίζοντας τις απώλειες που θα επέλθουν.

Όταν όμως νοιώθεις πως κινδυνεύεις από κάποιον δίπλα σου, που είναι γνωστός σου, και θέλει να διατηρήσει τους χαρακτήρες που στο διάβα του χρόνου, η ζωή και η ιστορία προσέδωσαν στη ζωή και τον κόσμο του, καταγράφοντας και τον αντίστοιχο πολιτισμό, αυτός δεν ανήκει στην ακραία ιδεολογία, ακόμη κι αν είναι παρορμητικός, ακαλλιέργητος, αψύς και οργισμένος. Και δεν θα μπορούσε -ακρίτως και εξ αντανακλάσεως- να εξομοιωθεί προς παρωχημένα εγκληματικά παραδείγματα και μάλιστα αλλοτρίου ήθους και πολιτισμικού υποβάθρου, αν δεν καταγράφεται στα ίδια εγκληματικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά και τις ίδιες εγκληματικές πολιτισμικές επιδιώξεις.

Ευρισκόμενοι στο αδιέξοδο αυτό, νομίζω πως η απάντηση στις ανωτέρω προκλήσεις, δεν εναπόκειται σ' εκείνους που τις κινούν, αλλά σ' εμάς! Εμείς διαλέγουμε, εμείς αποφασίζουμε και προστατεύουμε. Αυτοί μας είπαν τί θέλουν: Οι πρώτοι, την υποταγή και την εξουδετέρωσή μας. Οι άλλοι, την ιστορία και τον πολιτισμό τους/μας. Την ελευθερία τους/μας και την ζωή τους/μας, στον τόπο τους/μας.

Εμείς λοιπόν, με ποιόν θέλουμε να είμαστε, τί θέλουμε να κάνουμε; και σε ποιόν δεν θα επιτρέψουμε να μας απειλεί; Αν δεν έχουμε ήδη απαντήσει, έχουμε αργήσει πολύ.

Αν ανατρέξουμε στα έργα και τις επιλογές μας, θα διαπιστώσουμε ότι όλοι οι Ευρωπαϊκοί λαοί έχουμε διαλέξει, έχει διακηρύξει και έχουμε συστήσει μια "ενωμένη Ευρώπη", και έχουμε δεχτεί την
παγκοσμιοποίηση. Δηλαδή έχουμε περίπου- δεχτεί να είναι ενωμένος ο κόσμος. Πλάνο, προβαλλόμενο και μεθοδευόμενο για πολύ καιρό, προς την πραγματοποίηση του οποίου εργάζονται πολλοί θεσμοί στην ενωμένη μας Ευρώπη. Είναι προφανές ότι το πλάνο αυτό είναι μάλλον οικονομικό, γιατί δεν θα μπορούσε να είναι εφικτή, πραγματική, νοητή ή ρεαλιστική η πολιτική ενοποίηση όλου του κόσμου. Κυρίως λόγω των νοηματοδοτικών πολιτιστικών διαφορών των επί μέρους λαών του.

Μετά από μεγάλους και ολέθριους πολέμους, η διεθνής κοινότητα συγκρότησε όργανα για να διευθετούν τις διαφορές μεταξύ των λαών. Τη διευθέτηση αυτή την αποδέχτηκαν όλοι σχεδόν οι λαοί και καθώρισαν ένα πλαίσιο -κατώφλι (μίνιμουμ) των ορίων, που δεν επιτρέται αυτά τα όρια να παραβιάζονται όταν υπάρχουν αντεγκλήσεις. Το κατώφλι αυτό το ονόμασαν "Ανθρώπινα Δικαιώματα". Τα δικαιώματα αυτά είναι κατοχυρωμένα για τους πολίτες όλων των χωρών και η δέσμευση αφορά όλες τις κυβερνήσεις.

Η διαφορά έγκειται στο ότι τα πράγματα δεν έχουν την ίδια σημασία για όλους! Είναι θέμα πολιτισμικού υποβάθρου και κοινωνικού προτάγματος. Είναι και θέμα ελικρίνειας επί των προθέσεων!

Για παράδειγμα, όταν εμείς λέγαμε ενωμένη Ευρώπη, εννοούσαμε ενωμένοι στά ειρηνικά έργα, αλληλοσυμπληρούμενοι, αλληλοβοηθούμενοι, με σεβασμό στην εθνική εκάστου ιδιαιτερότητα, κλπ.

Ενώ, από τα τεκταινόμενα στην παρούσα φάση της ενωμενης Ευρώπης, αποκαλύπτεται, ότι όταν οι φίλοι και εταίροι μας λένε "ενωμένη Ευρώπη", εννοούν ότι δεν θα υπάρχουν εθνικοί περιορισμοί κι εμπόδια, κι ότι επομένως αυτοί θα μπορούν ν΄αρπάζουν από μας ό,τι θέλουν, θα μας πιέζουν τεχνηέντως για να περιαχθούμε σε ανάγκη, και μετά θα συνασπίζονται οι εκάστοτε πλεονεκτούντες, και θα έχουν τον απαιτούμενο μηχανισμό πίεσης για να λυγίσουν τους εύπιστους κι ανύποπτους (δάνεια, θρησκευτικές ταυτότητες, παιδεία, μειονότητες, επιχειρήσεις, πόροι, κλπ) συν-εταίρους.

Όταν εμείς λέμε ενωμένη Ευρώπη δεν εννοούμε παγκοσμιοποίηση στην ηγεσία και σκλαβοποίηση στην κοινωνία. Αυτοί το εννοούν.

Ας μη μας διαγεύγει ότι το ευρωπαϊκό πρόταγμα (της ανεπτυγμενης κοινωνίας) είναι οικονομικό. Οικονομική Παγκοσμιοποίηση, που θα επιτευχθεί μέσα από την πολιτική ανδραποδοποίησης των ανθισταμένων. Εξ' άλλου το χρήμα δεν έχει πατρίδα, ούτε συγγένειες, ούτε ενδιαφέρεται για την ιστορία, και το μέλλον. Έχει μόνο παρόν και εξουσία.

Εμείς λέμε ανθρώπινα δικαιώματα κι εννούμε προστασία και συνδρομή των ενδεών, κι αυτοί εννοούν ομάδες πίεσης για τον αποσυντονισμό της κοινωνιας, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους οικονομικής επικράτησής τους.

Κάθε τόσο -και συχνά εν τη ρύμη του λόγου τους- πολλοί, αναίτια κι απρόκλητα, στρέφονται κατά της θρησκευτικότητας των χριστιανών, τους οποίους εξυβρίζουν, λοιδορούν, γελοιοποιούν, προσβάλλουν και υποτιμούν. Και το κάνουν σαν για να φανούν μοντέρνοι και "πολύ μπροστά". Ασφαλώς, όλοι αυτοί πρέπει να γνωρίζουν ότι εξέρχονται από το πλαίσιο του πολιτισμού που ισχυρίζονται ότι  υπηρετούν ή ότι σ' αυτόν ανήκουν. Αναιρώντας τον ευρωπαϊκό πολιτισμό "τους",  στρέφονται κατά του κηρύγματος της ανιδιοτελούς Χριστιανικής αγάπης και της καλωσύνης και δημιουργούν διάφορες επί τούτου ΜΗΚΥΟ, που τις πληρώνει αδρά ο κάθε λαός. Ανάμεσα στις δράσεις τους συγκαταριθμούνται και δράσεις κατά της διατήρησης της εθνικής ταυτότητας των λαών. Μιλάμε γι'αυτές τις οργανώσεις που αποσκοπούν με νομιμο-φανή τρόπο να βάλουν πόδι στην κοινωνική λειτουργία και να αλλάξουν - προς όφελος του πολιτικο/οικονομικού εντολέα τους- την άσκηση της εξουσίας, σε όποιες κοινωνίες αυτές εμπλέκονται (Ρωσία, Ουκρανία, μειονότητες, γκεϊ, οικολόγοι κλπ).

Πρόκειται για μια πρακτική, όπου ορισμένοι επιδιώκουν να δημιουργούν "ανοικτές κοινωνίες" δηλαδή, ανεκτικές, ανοχύρωτες, και ακατάρτιστες περί τα ίδια συμφέροντα, την ιστορία, τον πολιτισμό και την προοπτική, ώστε να μην επικρατούν στις κοινωνίες αυτές συνεκτικοί ιστορικοί δεσμοί και ισχυρή-ζωντανή εθνική ταυτότητα, και ακώλυτα να λειτουργεί εκεί η αγορά. Ακόμη και συνειδήσεων. Σε βαθμό που να αλλοτριώνει τον άνθρωπο και να απαλλοτριώνει την κοινωνία. Για να καταλήξουμε σε μια οικονομική παντοκρατορία και σκλαβοποίηση του πανανθρώπινου δυναμικού, χωρίς δικαιώματα, χωρίς ελευθερία, χωρίς διανόηση, χωρίς ποίηση, χωρίς τέχνη, χωρίς ηθική, χωρίς αρετή.

Παράλληλα, οι επιδιώκοντες τη δημιουργία ανοικτών κοινωνιών, κρατούν τη δική τους κοινωνία αρκετά συνεκτική, έως μυστική και απροσπέλαστη. Παράδειγμα αποτελεί μια συντηρητική ισλαμική κοινωνία, που δεν επιτρέπει την αποσκίρτηση από αυτήν, όπως και οι δικλείδες ασφαλείας και μυστικότητας στις συνεδριάσεις λεσχών όπως η Bildeberg,  και άλλες, ακόμη και κρατικές οντότητες.

Η διαφορά έγκειται στο ότι αυτές οι μυστικές λέσχες και κοινωνίες μπορούν να εισχωρούν στις δικές μας (τις ανοικτές) κοινωνίες, ενώ οι δικές μας κοινωνίες δεν έχουν καμμιά πρόσβαση σ' αυτές!

Κι εμείς, οι ανοικτές κοινωνίες, που σεβόμαστε τα δικαιώματα του άλλου και την προσωπικότητα του ανθρώπου, αντί να επιδιώξουμε να μας σεβαστούν κι αυτοί, ονειρευτήκαμε, από ανοησία, ότι πρέπει κι ότι θα μπορούσαμε να τους "μεταδώσουμε" τον πολιτισμό μας! Είναι ανοησία αυτή η ιδέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του δυτικού πολιτισμού, που κάποιοι τα προωθούν και σε ισλαμικές χώρες, γιατί έτσι βάζουν φωτιά στα θεμέλια των κοινωνιών αυτών! Κι αυτό συνιστά ευθεία παρέμβαση στα εσωτερικά τους. Άλλο πράγμα να λές τί θέλεις εσύ στην κοινωνια που ζεις, (τη δική σου, γιατί ξέρεις ποιός είσαι και ποιοί σε περιβάλλουν), και άλλο πράγμα να πάς και να θέλεις να ορίσεις εσύ την κοινωνία ενός άλλου κόσμου, που ο ίδιος μόνο ξέρει (ή θα ανακαλύψει) ποιός είναι και τί θέλει!

Το αντίθετο, είναι σαν να θέλεις να καταργήσεις το αυτεξούσιο και την αυτοδιαθεσή του. Σαν να θέλεις να τον υποτιμήσεις και να τον εξουσιάσεις.

Θα το κάνει κι εκείνος με τη σειρά του εναντίον σου, και με τα μέσα που διαθέτει, χρησιμοποιώντας τη δύναμη τη δική του, αλλά και κάθε δύναμη που μπορεί να συντύχει. Και ήδη το κάνει!

Ας "σκεφτούμε" όλες οι κοινωνίες, μέσω των ηγετών μας, πως οι επιθυμίες και οι στόχοι μας μπορεί να μην είναι όλοι επιτεύξιμοι. Δεν μπορεί να παίρνουμε από τους άλλους εκείνο που θέλουμε! Δεν είναι ανεκτό ηθικά, να συνασπίζονται κάποιες  ηγεσίες για τον εξανδραποδισμό ολοκλήρων λαών. Δεν είναι αντάξιό της, να επιτρέπει η διανόηση της εποχής μας, την υποδούλωση των λαών στην οικονομική παγκοσμιοποίηση και τη μετατροπή των ανθρώπων, σε πιόνια των οικονομικών παντοκρατόρων, και να εγκαταλείπει σε πνευματικό λήθαργο ολόκληρη την κοινωνία.

Ο δρόμος του χρήματος έχει μόνο λεωφόρους για κείνον που έχει το όχημα και χαράδρες για κείνον που περπατάει. Αλλά ο κόσμος ανήκει σε όλους. Κι όλοι πρέπει να διαβούμε τους δρόμους του πνεύματος, ο καθένας με τις δυνάμεις του, λαβαίνοντας υπ΄όψιν και όλους τους άλλους.

Εκείνος που θα ορίσει ποιός θα διαβεί τους πνευματικούς δρόμους και σε ποιόν θα απαγορευτεί η πνευματική διάβαση, μόλις έχασε τον κόσμο! Γιατί κατέστη παράφρων!

Το ερώτημα αναδύεται ξανά και ξανά: Θα μπορούσαμε να εξαλείψουμε τη δυνατότητα να μετεξελιχθεί σε κοινωνική και πολιτική απειλή αυτή η ακραία [πρακτική ή ιδεολογία ή φιλοσοφία ή πολιτική ή] ιδεολογία;

Η διαπαδαγώγηση θα μας σώσει. Ας μην ξεχνάμε τις δυσκολίες. Γιατί, σήμερα  η "διαπαιδαγώγηση" των πολιτών και των μαθητών γίνεται με τηλεόραση και Τύπο,ως όργανα προπαγάνδας  και πολιτικούς εκβιασμούς προς υποταγή των κοινωνιών από τα οικονομικά και εξουσιαστικά συμφέροντα.

Αν εξακολουθήσουμε να στρεφόμαστε εναντίον μελών της κοινωνίας μας που θέλουν να διατηρήσουν την εθνική και πολιτισμική μας ταυτότητα, είτε κάνοντας μέτωπο εναντίον τους, είτε εξουδετερώνοντάς τους με τους πρόσφορους πλέον τρόπους που γνωρίζει ο κόσμος καλά, είτε αποκλείοντας τη συμμετοχή τους στην (πολιτική κυρίως) ζωή της χώρας, ας σκεφτούμε τί σημαίνει αυτό και που θα οδηγηθούμε, ποιός θα ωφεληθεί, ποιός θα κινδυνέψει και ποιος θα τραυματιστεί! Ποιόν συμφέρει όλο αυτό το παιχνίδι αποκλεισμού τους;

Στη διαπαιδαγώγηση δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι η δημιουργικότητα δεν πρέπει να εμποδίζεται, ότι η έμπνευση δεν πρέπει να φιμώνεται και ότι το ταλέντο δεν πρέπει να το σκοτώνουμε. Την νεότητα δεν πρέπει να τη στρατεύουμε στους κοντόφθαλμους ή μεγαλόπνοους δικούς μας στόχους, αλλά να τη διαπαιδαγωγούμε στην ευθυκρισία, την εντιμότητα και την φιλοπονία και να τη βηθάμε να βαλει δικούς της στόχους και να τους επιτυγχάνει.

Γιατί ο άνθρωπος που παιδεύεται σωστά δεν θα μείνει ζώο. Κι αν κάνει λάθος ο ένας, οι πολλοί θα τον διορθώσουν. Ο οργισμένος για τον αποκλεισμό του και τις σκόπιμες συμπαιγνίες σε βάρος του, είναι δικαίως οργισμένος, ακόμη κι αν έχει κάνει λάθος στις θέσεις του. Γιατί άλλο η συμπαιγνία, κι άλλο η συνεργασία και η συναπόφαση, ακόμη κι αν απορριφθεί η πρότασή του.

Ενότητα, ομόνοια και αφοσίωση προς όφελος του λαού, χωρίς διακρίσεις...

Σημείωση: Στο παρόν σημείωμα αποτυπώνονται κάποιοι προβληματισμοί μου,   πάνω στο άρθρο  του Κ. Παπαχρήστου, που δημοσιεύθηκε εδώ: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=762548

«Στέλλα». Μια ταινία: Μπορούμε να πούμε πως ήταν πρόταση ζωής;

Πρόκληση για την εποχή της

Τι να πρωτοπεί κανείς για τη «Στέλλα»! Μουσική, Μάνος Χατζιδάκις με τη συνδρομή του Βασίλη Τσιτσάνη (ποιος δεν θυμάται την αισθαντική φωνή της Μελίνας να τραγουδά «Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι...» σε στίχους Κακογιάννη), σκηνικά Γιάννη Τσαρούχη και ηθοποιοί -τι ηθοποιοί... -Μελίνα Μερκούρη, Γιώργος Φούντας, Αλέκος Αλεξανδράκης. Και στο πλευρό τους η Σοφία Βέμπο, η Χριστίνα Καλογερικού, η Βούλα Ζουμπουλάκη, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, η Τασώ Καββαδία -για να αναφέρουμε μερικούς μόνο. Η ταινία προβλήθηκε στο 8ο Φεστιβάλ των Κανών το 1955 και την ίδια χρονιά απέσπασε τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξένης Ταινίας από την Επιτροπή Ανταποκριτών Ξένου Τύπου στο Χόλιγουντ.

Επειδή όμως για τους νεότερους περισσότερο γνωστή είναι η διάσημη ατάκα παρά η ίδια η ταινία (ίσως κάποιοι να έχουν συγκρατήσει και τη σπαρακτική εικόνα της Μελίνας στην αγκαλιά του Γιώργου Φούντα που, συντετριμμένος, της μπήγει βαθιά το μαχαίρι), θυμίζουμε την υπόθεσή της: Η Στέλλα είναι τραγουδίστρια στο κέντρο «Παράδεισος» και έχει δεσμό με τον Αλέκο, γόνο πλούσιας οικογένειας. Μία ακόμη φορά, αυτή θα είναι που θα θέσει τέρμα στο δεσμό τους, πριν φθαρεί η σχέση. Ομως ο Αλέκος θα σκοτωθεί σε ένα ατύχημα. Η Στέλλα αρχικά θα αποφύγει τη στενή πολιορκία του ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού, Μίλτου. Αργότερα θα υποκύψει στη γοητεία του. Αλλά θα θέσει τους δικούς της όρους προκειμένου να συνεχιστεί η σχέση τους. Ο Μίλτος δεν θα τους συμμεριστεί...

Την εποχή εκείνη (δεκαετία του '50) το μοντέλο της γυναίκας που ενσαρκώνει η Μερκούρη φαντάζει πρωτόγνωρο και άκρως προκλητικό. Θα λέγαμε πως «εκρήγνυται» στην ελληνική κοινωνία: κόντρα στους τυποποιημένους ρόλους της γλυκερής παρθένας, του «καλού κοριτσιού» από σπίτι, της χρυσοχέρας νοικοκυράς, της άμεμπτης χήρας και της άσπιλης γεροντοκόρης, που, σε κάθε περίπτωση, ποντάρουν σε ένα (πλούσιο) γάμο, η «Στέλλα», σύμβολο της γυναικείας απελευθέρωσης και ταυτόχρονα τραγική ηρωίδα, κερδίζει επιτέλους τη θέση της στον συντηρητικό ελληνικό κινηματογράφο: είναι ελεύθερη, θέλει να παραμείνει ελεύθερη και διεκδικεί με πάθος τον έρωτα. Και, κυρίως, είναι πρόθυμη να αναλάβει το κόστος που συνεπάγεται μια τέτοια επιλογή. Μέχρι τέλους.

Οπως λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης στον Χρήστο Σιάφκο, στη βιογραφία του «Μιχάλης Κακογιάννης σε πρώτο πλάνο» που κυκλοφόρησε πρόσφατα (εκδ. Ψυχογιός), μετά το «Κυριακάτικο Ξύπνημα» «θα μπορούσα να συνεχίσω με τη Λαμπέτη και τον Χορν αλλά αποφάσισα πως ήθελα τη Μελίνα. (...) Ηταν μάγισσα, σε γοήτευε με τη ζωντάνια της. Οταν τη γνώρισα, φορούσε μια πλεχτή κόκκινη σκούφια που πλαισίωνε δύο τεράστια καστανόχρυσα μάτια. Σαν την Κοκκινοσκουφίτσα του παραμυθιού έμοιαζε. Με έπειθε για πολλά, για ένα μόνο δεν μπόρεσε να με πείσει μέχρι τέλους, για την περιβόητη σεξουαλικότητά της. Το έπαιζε νομίζω, της άρεσε να κάνει τη γόησσα. Ο Φιλοποίμην Φίνος έλεγε γι' αυτήν πως με το στόμα που είχε δεν θα μπορούσε να κάνει καριέρα. Ε, αυτό το στόμα εγώ το εκμεταλλεύτηκα απόλυτα».

Βασισμένη στο θεατρικό του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», ήταν η πρώτη ταινία της Μελίνας. Τον Φούντα, ο Μ. Κακογιάννης τον είχε δει στον κινηματογράφο. «Της τον γνώρισα κι έγινε τακτικός στα σουαρέ της (...)».

Θυμάται ακόμα τα γέλια και τις εξόδους τους με τη Μελίνα Μερκούρη. «Πηγαίναμε στα μπουζούκια στην Εθνική Οδό. Είχε πολλά τότε. Ηθελα να ρουφήξω την ατμόσφαιρα για να τη μεταφέρω στην ταινία. Ερχόταν μαζί μας κι ο Φούντας, που θεωρούσε τον εαυτό του πολύ αρσενικό».

Στα ατού της ταινίας και η Βέμπο. «Ηθελα μια γνωστή τραγουδίστρια που να μπορούσε και να παίζει. Νόμιζα αρχικά ότι είχε χάσει τη φωνή της, ενώ δεν ήταν αλήθεια. Και η Βούλα Ζουμπουλάκη είχε εξαιρετική φωνή, αλλά ντρεπόταν λιγάκι που υποδυόταν τη μπουζουκσού. Τα έκανε όλα λίγο απολογητικά. Με έπεισε να την πάρω η Μελίνα». Σε μία από τις σκηνές, «που ως συνήθως ντρεπόταν να υποδυθεί τη λαϊκή τραγουδίστρια, της παίξαμε με τον Χατζιδάκι παντομίμα το ρόλο της και παρ'ολίγον να μην γίνει γύρισμα από τα γέλια».

Το λαϊκό κέντρο ο «Παράδεισος» υπήρχε όντως στη Νεάπολη. «Ημουν πάντα της άποψης πως ήταν καλύτερο να εκμεταλλευόμαστε υπάρχοντες χώρους παρά να στήνουμε ψεύτικους».

Τοιχογραφία της Αθήνας

Οσο για το τρίστρατο που φαίνεται στο φινάλε, αγνώριστο σήμερα, σχηματίζεται από τη συμβολή των οδών Καλλιδρομίου, Πλαπούτα και Τσαμαδού. Η «Στέλλα» αποτελεί μια εξαιρετική τοιχογραφία της τότε Αθήνας.

Υπήρχε ωστόσο και μια μερίδα της κριτικής που δεν καλοδέχτηκε την ταινία: κάποιοι χαρακτήρισαν τον Κακογιάννη ως σνομπ μεγαλοαστό που δεν ήξερε το αντικείμενο το οποίο πραγματευόταν. Οπως λέει ο ίδιος στη βιογραφία του, «ανέφεραν ως παράδειγμα τους στίχους μου "τα παλικάρια παρατούνε τα ζάρια κι ανταμώνουν στου δρόμου τη γωνιά", διερωτώμενοι τι γνώριζα εγώ από τα
παλικάρια, που όλη την ημέρα δούλευαν και δεν έπαιζαν ούτε τάβλι ούτε τίποτα. Γελοίες κριτικές, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, που ξεχάστηκαν εντελώς».

Η «Στέλλα» πήγε στις Κάνες και δημιούργησε σάλο -τότε μάλιστα ήταν που η Μελίνα γνώρισε τον Ντασσέν. Ή μάλλον που έσπευσε αυτός να τη γνωρίσει. Κι έλαβε διθυραμβικές κριτικές.

Η νεότατη τότε Ροζίτα Σώκου στάθηκε ιδιαίτερα στο γεγονός ότι με αφορμή την ταινία ο ελληνικός κινηματογράφος συζητήθηκε και θεωρήθηκε επιτέλους υπολογίσιμος παράγοντας στην ευρωπαϊκή καλλιτεχνική παραγωγή.

Σύμφωνα με την Ελένη Βλάχου, «η "Στέλλα" είναι ένα καλοχτισμένο μελόδραμα που διηγείται με ευφυΐα και αίσθημα την ιστορία μιας ατίθασης, υπερήφανης και αρκετά άτακτης κοπέλας, της «Στέλλας» που ζητεί να συνδυάσει τον έρωτα και την ελευθερία και να βρει μια ευτυχία χωρίς δεσμούς».

Στην περίφημη αφίσα της "Στέλλας", του Κακογιάννη, που φιλοτέχνησε ο ζωγράφος και μάστορας της γιγαντοαφίσας Γιώργος Βακιρτζής, μέσα από έντονες εξπρεσιονιστικές πινελιές τονίζονται ο ερωτισμός, η περηφάνια και η μαγκιά της Μελίνας Μερκούρη.

Την ίδια εποχή, οι γάλλοι ομότεχνοί του προτιμούν να προβάλλουν τη φινέτσα και το πάθος της πρωταγωνίστριας με ένα κατακόκκινο μαντίλι στο λαιμό της, ενώ η ιταλική αφίσα της ταινίας έχει την αισθητική τής Τσινετσιτά.

Ο Γιώργος Πηλιχός συγκέντρωσε αυτές και πολλές ακόμα (479!) αφίσες της Μελίνας σε έναν ογκώδη, πολυτελή τόμο («Μελίνα. Κυριακή για πάντα», εκδόσεις «Κέρκυρα»).

Αντιγραφή από την Πηγή.
Το σχόλιο μου:
Όχι, η ταινία αυτή δεν συνιστά πρόταση ζωής. Είναι απλώς ένα μοντέλο ζωής, που το αναπαριστά, ωραιοποιώντας το, η Τέχνη. Αναμφισβήτητα υπάρχουν πολλά πολύ όμορφα, ποιητικά, στοιχεία στην ταινία αυτή.

 Αν με ρωτήσετε, γιατί δεν αποτελεί πρόταση ζωής, θα σας απαντήσω: Μα γιατί δεν γίνεται να επιζήσει κανείς, έχοντας τέτοιους χαρακτήρες, Στην ταινία, φαίνεται να μην επιζούν άλλοι εκτός από εκείνους που ζούν για να φοβούνται (κι έτσι να δικαιώνουν) ή για να υπηρετούν τους "αντάρτες" της ζωής! Αυτούς  που αποδρούν από το να "γεννήσουν" έναν ελεύθερο, δηλαδή έναν υπεύθυνο άνθρωπο.  Έναν άνθρωπο που δεν χρειάζεται θύματα για να δείξει το μεγαλείο" του, και που ενδιαφέρεται -το ίδιο πολύ- και για την ελευθερία του άλλου.

Η πρωταγωνίστρια παρουσιάζεται (όχι στην ταινία, αλλά στην Πηγή) ως άνθρωπος που ήθελε να προστατέψει τη σχέση της με τον πλούσιο νεαρό (Α. Αλεξανδράκης), από κάθε φθορά.

Δεν μπορεί όμως να υποστηριχθεί το ίδιο για την σχέση της με τον νεαρό ποδοσφαιριστή (Γ. Φούντας), γιατί η σχέση τους ήταν στο ξεκίνημα. Και φαίνεται πως εκείνο που ήθελε ήταν μάλλον να  διατηρήσει τα κεκτημένα της, και για τούτο, ήταν αποφασισμένη να μπεί ακόμη και στην κόλαση. Και μπήκε.  Γιατί αυτό θαρρούσε πως ήταν η ελευθερία της. Μαζί της και ο τυφλός από έρωτα Μίλτος. Γιατί αυτό θαρρούσε πως ήταν η αγάπη. Ήτανε τέτοια, πράγματι, η αγάπη του για κείνην. Πάθος-Φωτιά, θάνατος. Όπως όλα τα πάθη. Ερωτας. Όπως πάντα, στον έρωτα. Όπου ο αγώνας γίνεται για την επικράτηση και την απόκτηση της (ιδίας) βεβαιότητας και της (ιδίας) ευτυχίας. Αγώνες χωρίς κανένα δίδαγμα ζωής. Γιατί στο κέντρο αυτών των δρωμένων υπάρχει όχι ένας, αλλά πολλοί εγωϊσμοί.

[Δίδαγμα για τον παθόντα είναι η ήττα του. Στην ήττα που πεθαμένου, το δίδαγμα το παίρνουν οι θεατές των αγώνων του. Που μπορεί να θέλουν να τον ξεπεράσουν σε εγωϊσμό και θα προσπαθήσουν τα ίδια με μεγαλύτερη ένταση, ή που θα μάθουν από αυτήν την ήττα και θα αλλάξουν τα προτάγματα του αγώνα τους].

Εδώ όμως, τελειώνουν όλες οι ασύδοτες, οι ανεύθυνες και -γι' αυτό- εγκληματικές, ελευθερίες που είναι πάθη. Γιατί υπάρχει και η ελευθερία που είναι απαλλαγή από τα πάθη. Υπάρχει η ελευθερία της επιλογής του αγαθού, που τίθεται πάνω από όλα. Η ελευθερία της δημιουργίας, της ωφέλειας, της ευεργεσίας, της παραγωγής, της τέχνης και της τεχνικής. της πραγματοποίησης του εφικτού και του αναγκαίου, όχι του ιδιοτελούς και προσωρινού, του επιφανειακού, και άμεσα αναλώσιμου. Ποτέ μια ζωή δεν πρέπει να αναλώνεται. Και το "πρέπει" το ορίζει η ανθρωπιά κι η μοναδικότητα της ζωής του Ανθρώπου κι όχι η "αυθεντία του εγωϊστή". Καλό είναι να γνωρίζουμε πως "Άνθρωποι" ειναι και οι άλλοι, κι όχι μόνο εμείς! Ή τουλάχιστον πως εμείς είμαστε "Άνθρωποι", όσο είναι και οι άλλοι.

Οι αγώνες της φύσης για τη συνέχειά της, μπορεί να είναι- ή να μας φαίνονται- άλογοι, παράλογοι, ανεξήγητοι, ακατανόητοι  κι αυτόματοι. Εκεί δεν μπορεί να παρέμβει ο άνθρωπος, η λογική του κι οι στόχοι του. Αλλά, οσάκις η φύση και η βιολογία (του ενστίκτου), γίνεται όχημα για να περιβληθεί "τον μανδύα της φυσιολογίας" ο εγωϊσμός μας, η μοναξιά και ο αυταρχισμός μας, τότε αυξαίνει η εγωκεντρικότητα και η ανοησία μας, η αυθαιρεσία και η υποκρισία μας. Άλλο πράγμα το (φυσικό) ένστικτο της αυτοσσυντήρησης κι άλλο πράγμα η ερωτική άγρα και η υποταγή στον ερωτισμό. Το πρώτο έχει νόημα και ημερομηνία λήξης, το δεύτερο είναι νοοτροπία, ηθική, επαγγελματική, ψυχική. [Είναι μονομανία και εμμονή. Το πρώτο ανήκει στη φυσιολογία του όντος, το δεύτερο στην παθολογία του].

Όμως, οι αγώνες του ανθρώπου για την ευτυχία, την επικράτηση ή την αναγνώρισή του δίδονται σ' ένα στίβο, όπου η αντιπαράθεση γίνεται με ανθρώπους κι όχι με πέτρες. Με ανθρώπους που μπορεί να τους γνωρίζουμε ήδη, και να έχουμε συνυπάρξει ως φίλοι, αδέρφια, συνάδελφοι, συμμαθητές. Η παιδεία κι ο χαρακτήρας του καθενός θα σταθούν κρίσιμοι παράγοντες για το είδος της αντιπαράθεσης. Την ένταση, και τις συνέπειες.

Συνεπώς, σήμερα, δηλ. στην εποχή της διπλωματίας, των συμβάσεων, των συμφωνιών και της συγκατάνευσης στα πάντα, την εποχή της συντονισμένης κι επίμονης επιδίωξης να καταρριφθεί κάθε άρνηση κι αντίσταση για λόγους διατήρησης της ιδιοπροσωπίας, αυτή η ταινία, όχι, δεν αποτελεί πρόταση ζωής. Για τον ίδιο λόγο που "αποπέμφθηκε" και  ο "παίκτης" Βαρουφάκης, από τη διαπραγμάτευση με τους εταίρους, στην υπόθεση εξευτελισμού και χρεωκοπίας -δια χιλιοδανεισμών- της πατρίδας μας. Κι ας μην κακοκολογούμε και υποτιμούμε "τον πλούσιο γάμο". Όλοι αυτόν επιδιώκουν. Μάλιστα χρησιμοποιούν την ίδια ορολογία! Κι εννοούν ακριβώς το ίδιο πράγμα: την συνένωση δυο ευκαιριών: της ικανότητας με τη δυναμικότητα, της ελκυστικότητας με την κτησιμότητα, της οικονομικής άνεσης με την επωφελή επένδυση κλπ. αντίστοιχα. Το ίδιο συμβαίνει και με τον  "επαχθή" γάμο: Που -στις μέρες μας- δεν τελείται, προκειμένου να μην απολεσθούν ίδιοι πόροι (χήρες  συνταξιούχοι που ένας νέοςγάμος θα τους αποστερούσε τη σύνταξη την οποίαήδη λαμβάνουν, ή ακόμη και ...φεμινίστριες! κατά τα άλλα συνταξιούχοι, που είναι  θυγατέρες μπαμπάδων που ήσαν μεγαλο-δημοσιοϋπάλληλοι!)

Δεν βάλλεται η υποκρισία και η συνωμοσία κέρδους, αλλά η ανάγκη και η οικονομία. Βλέπετε, οι άρπαγες ήσαν πάντα συνασπισμένοι και δικαιολογημένοι, γιατί είχαν πάντα την εξουσία και τα μέσα στη διάθεσή τους. Βάλλεται σύμβαση από ανάγκη (ακόμη κι αν πρόκειται για γάμο, και δεν βάλλεται ο "γάμος" από πλεονεξία!

Οι "ιδιωτικής χρήσης" εγωϊσμοί δεν έχουνε πια λόγο ύπαρξης στη δημόσια ζωή. Γιατί έτσι χάσαμε την ζωή και την αξιοπρέπειά μας, αγωνιζόμενοι μέχρι θανάτου για την ασυδοσία μας! Πολίτες και κυβερνήτες. Εμείς βαυκαλιζόμενοι με τα περί ελευθερίας και της κοινωνικής προόδου μας, κι εκείνοι ανελλιπώς προωθούντες τα ίδια συμφέροντα: "χρήση και κάρπωση, παραμονή τους και διαιώνισή τους στην εξουσία" με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και κάθε τόσο εκβιαστικά, ψευδή κι απατηλά προεκλογικά  διλήμματα; ή εγώ ή ο  θάνατος και η καταστροφή!

Οι γόητες της πολιτικής, που αφήσανε πίσω τους ρημαδιό, ανεκπαίδευτους για πολίτες κι  ανάγωγους για πολιτικούς, αμόρφωτους για ειδικούς, κι ανεύθυνους για υπεύθυνους, που βοήθησαν τα δικά τους παιδιά και όχι τους αποσυνάγωγους -ως πολιτικούς αυτών εχθρούς- υπόλοιπους, καιρός είναι να μας αφήσουν την σκηνή, για να παίξουμε το έργο της ζωής μας, δημιουργικά, αληθινά, με συμμετοχή όλων όσων θέλουν, γνωρίζουν και μπορούν. Και τούτο δεν είναι εγωϊσμός. Είναι ανάγκη γαι την επιβίωση των κοινωνιών μας. Δεν επιτρέπεται να εκχωρούμε τις ζωές μας, για να ασχημονούν στο μέλλον και τις προοπτικές μας,  δημαγωγοί άρπαγες της εξουσίας. Πρέπει να τους πείσουμε πως είμαστε αγωνιστές της ζωής και της δημιουργίας, κι όχι του θανάτου.

Ο έρωτας και η αγάπη προς το ωραίο δεν είναι αναλώσιμα, ούτε εγωϊστικά. Δεν είναι αποκλειστικά. Είναι ενωτικά και πανανθρώπινα.

Κι είναι το ίδιο συναρπαστικά, όπως και ο έρωτας προς ένα πρόσωπο που αξίζει τον έρωτα, την αφοσίωση και τη ζωή στη σκιά και την πνοή του. Γιατί αυτό είναι ελεύθερη επιλογή μας και μας τιμά.

Η "ελευθερία" του... ολοκληρωτισμού!

Παρακολουθώ κάποιες φορές στα δελτία ειδήσεων, και βλέπω που πολλές φορές κάποιοι -συχνά κυβερνητικοί- βουλευτές μιλάνε διαρκώς, σαν να θέλουν να πάψει ο ομιλητής που είχε ήδη αρχίσει -πριν από αυτούς- να μιλάει, ή σαν να θέλουν να μην ακουστεί αυτό που λέει.

Πόσο κακόγουστο, αντιδημοκρατικό, απογοητευτικό και προσβλητικό για τον ακροατή είναι αυτό το συνήθειο! Κι όχι μόνο. Πόσος αυταρχισμός, απαιδευσία και αλαζονεία του ομιλούντος! Πόση περιφρόνηση στο πρόσωπο του θεατή!

Βέβαια αυτό, δεν διαφέρει από  την στάση μιας ομάδας που -συνήθως ανήκει στην αριστερά, κυβερνητική ή όχι, δεν έχει σημασία και - εισβάλλει στο χώρο συνεδρίασης ενός (για παράδειγμα πανεπιστημιακού) συλλογικού οργάνου, στο οποίο δεν επιτρέπει να συνεδριάσει, να συσκεφθεί και να αποφασίσει.

Μια ενδιαφέρουσα διακήρυξη που ακούγεται τελευταίως είναι τα περί τέχνης και αριστεράς… Η τέχνη σε ένα "στούντιο προπαγάνδας", μ' ένα παραληρηματικό πολύωρο μονόλογο, μοιάζει πολύ λίγο με τέχνη. Πιο πολύ μοιάζει με στράτευση και καθοδήγηση. Η τέχνη θέλει και κάτι άλλο. Εκείνο το κάτι άλλο που είναι περίσσευμα  στη φροντίδα, την επιμέλεια, την αγάπη, τη «δωρεά ψυχής» του καλλιτέχνη, μια προσφορά που δεν χωρίζει, αλλά ασχολείται με τα πανανθρώπινα πάθη και τις πανανθρώπινες θεραπείες. Η σάτιρα καυτηριάζει τα κακώς κείμενα, όχι τον αντίπαλο του φίλου.

Είναι όλα τούτα το πλεονέκτημα της αριστεράς; Είναι το ήθος της αριστεράς; Είναι άραγε μόνο της αριστεράς; ΄Η μήπως το έχουν ενστερνισθεί όταν τους εξυπηρετεί κατά περίπτωση – και άλλοι;

Μιλάμε για μια γενικευμένη στάση για «ελεύθερη εκτέλεση» του αντιπάλου. Ή για την από κοινού, από όλους μαζί,  εκτέλεση του κοινού αντιπάλου τους. Μιλάμε δηλαδή για πολιτικό ή κομματικό  bullying,  όπως και για εθνικό  ή ευρωπαϊκό ή οικονομικό bullying.

  

Εδώ και καιρό παρακολούθησα ακόμη, που κάποιοι  επιδεικνύουν μια συμπεριφορά περιφρονητική ακόμη και επιθετική (χειροδικίες, ύβρεις ακόμη και απειλές), να γίνεται αναντίρρητα αποδεκτή. Συμπεριφορά που άγγιζε τα όρια της προσβολής και της εξύβρισης. Τέτοιες συμπεριφορές όταν επιδεικνύονται δημοσία, και μάλιστα ενώπιον αρχών με αρμοδιότητα να την ελέγχουν αυτεπαγγέλτως, θα έπρεπε να ελέγχονται αυτοστιγμεί, γιατί δεν προσβάλλεται μόνο ο συγκεκριμένος προσβαλλόμενος πολίτης, (που μπορεί και να το αξίζει, αλλά που δεν επιτρέπεται να τον "τραμπουκίζουμε" γιατί το σύστημά μας απαγορεύει την αυτοδικία). Προσβάλλεται, κυρίως, ο αρμόδιος θεσμός (Δικαστήριο ή αρχή) δηλ. το κύρος του κρατικού θεσμού.  Πέρα από αυτό,  θίγεται και η εμπιστοσύνη του πολίτη γενικώτερα, προς την Πολιτεία, και την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας των κρατικών οργάνων. Και θίγεται αυτή η εμπιστοσύνη, γιατί ο πολίτης αντιλαμβάνεται πως συμβαίνει, ενώπιον των οργάνων της Πολιτείας, που είναι αρμόδια για να προστατεύουν  όλους τους πολίτες, κάποιοι να απειλούν κάποιους άλλους και να χειροδικούν εναντίον τους και μάλιστα ατιμώρητα και με την ανοχή των οργάνων. Τι θα κάνει λοιπόν κάποιος που απειλείται όταν δεν προστατεύεται;

Η περιφρονητική στάση προς κάποιους, δεν επιδεικνύεται μόνο από αφελείς και απαίδευτους, από πικραμένους, πονεμένους ή αδικημένους, πράγμα που θα ήταν σε κάποιο βαθμό κατανοητό, αλλά,  πάντως -ούτως ή άλλως- ηθικά απαράδεκτο.

Μια τέτοια στάση είναι ευρύτερα διαδεδομένη και συνιστά συχνότατα πολιτική θέση και πρακτική, πολλών ημεδαπών και αλλοδαπών πολιτικών κατά αντιπάλων τους, σε συνεργασία και με τους  δημοσιογράφους που προωθούν τα προγράμματά τους, επειδή ανησυχούν για τις πολιτικές τους θέσεις, συμμαχίες και στόχους, εξαιτίας των αντιπάλων τους.

Όμως είναι μια πρακτική που εδράζεται σε μια έωλη λογική, φιλοσοφική, ηθική και πρακτική βάση. 

Η παράβαση της αρχής για  σεβασμό της προσωπικότητας του (περιφρονουμένου) άλλου, είναι ανελαστική υποχρέωση, δεδομένου ότι η υποχρέωση σεβασμού είναι αυτοτελής υποχρέωση τήρησης της νομιμότητας και δεν είναι απλώς θέμα κοινωνικής ηθικής, δηλαδή προαιρετική ανταπόδοση ευαρέσκειας.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, ότι ακόμη κι η παράβαση της κοινωνικής ηθικής και της δεοντολογίας,  έχει κι αυτή τις συνέπειές της,  αν και αυτές είναι ηπιότερες και χωρίς δημόσιο αντίκτυπο. [Άσχετα, που πολλοί θα επιθυμούσαμε οι παραβάσειςμας να είναι ατιμώρητες και αόρατες!]

Η παρεμπόδιση ενός συλλογικού οργάνου να συνεδριάσει, να συσκεφθεί και να συναποφασίσει υπό νόμιμη απαρτία και σε αδιατάρακτη -από τρίτους- συνεδρίαση, συνιστά προσβολή της νομιμότητας από εκείνους που παρεμποδίζουν τη δράση του οργάνου και ανοχή της παρανομίας από τους αρμόδιους να ελέγξουν τους παραβάτες. Η Πολιτεία δεν έχει την εξουσία να μην ασκήσει τις τιμωρητικές αρμοδιότητές της, διότι αυτό συνιστά ανοχή της  παρανομίας και εκτροφή καταστάσεων αναρχίας, ανομίας και χάους στις σχέσεις της με τους πολίτες και de facto αχρήστευση των οργάνων της.

Μια τέτοια πολιτική στάση σημαίνει χωρίς άλλο, ότι η Πολιτεία αυτή συναινεί, συντελεί και επιτρέπει τη δημιουργία πολιτών που δεν σέβονται τη νομιμότητα και ασφαλώς, δεν μπορεί να είναι αξιόπιστη. Ούτε μπορεί η Πολιτεία αυτή να δημιουργεί στους πολίτες της το αίσθημα ασφάλειας και βεβαιότητας ότι θα τους προσατεύσει σε περίπτωση κινδύνου και απειλής. Η Πολιτεία, στην περίπτωση αυτή  βαδίζει προς την αυτοκατάργησή της, με τη συναίνεσή της. Αλλά αυτό σημαίνει ότι η ηγεσία -αν δεν είναι ανόητη- ή είναι ανίσχυρη, ή ασκεί αλλότρια έργα.

Δεν θα τελειώσουμε εδώ. Γιατί το θέμα έχει περισσότερες συνέπειες, έχει κι άλλες όψεις, κι εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους. Γι΄ αυτό θα επανέλθουμε.

Μια ματιά στα χειμωνιάτικα βράδια των παιδικών χρόνων

 

Πώς περάσανε οι μέρες τούτης της σαρακοστής, ούτε που το κατάλαβα!

Από τη μια ήταν οι μεγάλες γιορτές: του Αγίου Φιλίππου, που γιόρτασα σιωπηρά κι αδιέξοδα τον -μοναχικό πια- μπαμπά της φίλης μου, της Παναγίας τα Εισόδια -τούτη τη γιορτή τη λένε και της πολυσπορίτισσας, γιατί σε τούτη την περίοδο ετοιμάζονται να σπαρθούν ή/και να φυτευτούν διάφοροι σπόροι κι η παράδοση θέλει τη συνδρομή της Παναγίας για να "κυοφορηθεί και να γεννηθεί" το καινούργιο φυτό. Είναι κι η μέρα που γιορτάζουν όλες οι Κατερίνες, στη γιορτή   της Αγίας Αικατερίνης, της νύμφης του Χριστού, αυτής που ο Χριστός τη διάλεξε για να κοσμεί τη διδασκαλία του με τη σοφία και την ευφράδειά της, και που κι εκείνη τον διάλεξε για μοναδικό και παντοτινό  νυμφίο της, είναι και του Αγίου Στυλιανού του προστάτη των παιδιών, και του Αγίου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου, του μεγάλου μαθητή του Χριστού και Αποστόλου, που έφυγε από μαρτυρικό -σαν του Χριστού- θάνατο. Τούτη τη μέρα, φίλες γιορτάζουν τους γιούς τους, άλλες τους κρατούν στην αγκαλιά τους, κι άλλες παρηγορούνται που τους αναπαύει ο Κύριος, κι ελπίζουν στη μεγαλωσύνη Του πως θα τους συναντήσουν μια μέρα μέσα σε φώς και γαλήνη. Είναι κι οι γιορτές του Δεκέμβρη, η μία πίσω από την άλλη, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα του ηγιασμένου, του Αγίου Νικολάου Επισκόπου Μύρων, της Αγίας Άννας της μητέρας της Παναγίας μας, του Αγίου Σπυρίδωνος Επισκόπου Τριμυθούντος, του Αγίου Ευστρατίου και του Αγίου Ελευθερίου. Τη μέρα τούτη, την τελευταία, μεγάλη γιορτή έχω στην καρδιά μου, για τη θεία Λούλα. Ελευθερία είναι τ' όνομά της, αλλά αγγελική είναι η χάρη της ψυχής της. Κανένας λόγος δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στο κάλλος και τη σημασία, τις συνέπειες και τον ψυχικό αντίκτυπο της προσφοράς της. Πηγαία, ανανταπόδοτη, ανυπόκριτη. Από επιλογή ανθρωπιάς και καλωσύνης, όχι από υποχρέωση "έξωθεν επιβεβλημένη". Αξέχαστη και γι' αυτό ανεξόφλητη. Από τις λίγες που θα μπορούσε να συντύχει στη ζωή του ο άνθρωπος. Κι οι γιορτές του Δεκέμβρη προχωρούν, προς τη μεγάλη γιορτή, τα Χριστούγεννα.

Από την άλλη οι μεγάλες φροντίδες κι οι φόροι, οι ασφάλειες και τα τέλη κυκλοφορίας, που  τελειώσανε κάθε δυνατή ή ενδεχόμενη κυκλοφορία μας, και φτάσαμε στο κατώφλι των Χριστουγέννων!

Όλες ετούτες τις μέρες, οι μνήμες ξυπνήσανε τις κρύες χειμωνιάτικες παιδικές βραδιές στο παραγώνι. Τότε που η μαμά, με κάτι ταπεινές μικρολιχουδιές, μας ξεγελούσε, πότε ψήνοντας κάστανα στα  κάρβουνα, πότε με πιτούλες, πότε με τηγανίτες, πότε με φρούτα. Αλλά πάντα με όμορφες γλυκειές, διδακτικές και παιδαγωγικές, διηγήσεις του μπαμπά. Από ελληνική λογοτεχνία, έπη και Ιστορία μέχρι ξένη λογοτεχνία (Άθλιοι του Ουγκώ, Ντρέϋφους του Ζολά, Κόμη Μοντεχρήστο του Δουμά κ.ά..)

Τα βράδια των Χριστουγεννιάτικων διακοπών, που δεν είχαμε μαθήματα,  ζούσαμε όμορφες οικογενειακές μυσταγωγικές βραδιές, με ανταλλαγές συγγενικών επισκέψεων και την καθιερωμένη ονομαστική γιορτή του μπαμπά, ανήμερα τη μέρα των Χριστουγέννων. Σωστό πανηγύρι αγάπης.

Μετά τα Χριστούγεννα, τις μέρες της νηστείας πριν το μεγάλο Αγιασμό, η μαμά έφτιαχνε  το βράδυ στη φωτιά του τζακιού τις καλλιχέρες! Ζυμωμένα και πλασμένα από ζύμη ψωμιού μπαστουνάκια, τηγανισμένα σε λάδι, διπλωμένα ή σε κλειστό κύκλο και σε πολλά άλλα σχέδια. Σκοτωμός για το πρώτο! περνούσε και τούτη η βραδιά, και μετά το Μεγάλο Αγιασμό τη μέρα των Φώτων, αρχίζαν τα μαθήματα κι ανοίγαν ξανά τα σχολεία.

Η καθημερινότητά μας,  παιχνίδι και δημιουργία, παρέες και φιλίες, μαζί με τα μαθήματα και το διάβασμα ξανάρχιζε, κι η ζωή επέστρεφε στην κανονικότητά της.

3.1. Ο θεμελιωτής μύθος του ελληνισμού. Το αρχικό ερώτημα

 

Στο ερώτημα αν υπάρχει λόγος ένας λαός "να αυτοπροσδιοριστεί" (όπως το λέμε στη σύγχρονη εποχή), η απάντηση είναι ένα ακόμη ερώτημα: "ποιός τον αναγκάζει να διαλέξει πού θέλει να σταθεί και πώς να ζήσει;" Γιατί το παραπάνω (πρώτο) ερώτημα δεν τίθεται στα καλά καθούμενα. Μεγάλες αλλαγές, μεγάλες απειλές και κίνδυνοι πρέπει να τον εξωθούν σ' αυτό. Γιατί είναι βέβαιο, πως ένας ολόκληρος κόσμος κατεστημένος σ' έναν τόπο, όπου έδρασε, και δημιούργησε, όπου απέκτησε μνήμες και ιστορία, συνήθειες, έθιμα και παραδόσεις, γνωρίζει ποιός είναι και πώς θέλει να ζήσει.

Το ερώτημα τίθεται (ή η ανάγκη προκύπτει) όταν εξωτερικοί παράγοντες επιδιώκουν ή εξωθούν τα πράγματα -άμεσα ή έμμεσα- σε καθοριστικές αλλαγές: υποταγή του πληθυσμού ή κατάκτηση και έλεγχο της επικράτειάς του, καθώς και των πλουτοπαραγωγικών του πόρων ή της γεωπολιτικής του θέσης.

Αν σκεφτούμε αντίστοιχα για τους Έλληνες και την εθνική τους ταυτότητα, μα την αλήθεια, δεν θα δυσκολευτούμε πολύ να καταλάβουμε τί θεωρούσαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Και μάλιστα τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Όχι μόνο παλιά, αλλά και λίαν προσφάτως. Πολέμησαν τους Πέρσες και τους Μήδους, πολέμησαν και μεταξύ τους για τα πρωτεία και την κυριαρχία, πολέμησαν και τον νεοφανέντα Αλέξανδρο, αντιστάθηκαν στο Ρωμαίο κατακτητή, υποτάχτηκαν από μικρότητες, γελοιοποιήθηκαν και υποδουλώθηκαν από εγωϊσμό, προσωπικές αντιπαραθέσεις και στενομυαλιά. Επαναστάτησαν μετά από μακραίωνη σκλαβιά και πολέμησαν από μικρότητες ανάμεσά τους. Σκοτώσανε τον μόνο άξιο κυβερνήτη που βρέθηκε γι' αυτούς και πολλά χρόνια πλανήθηκαν πολιτικά ανάμεσα στη σκύλλα και τη χάρυβδη. Ομόφωνα πολέμησαν τους Γερμανούς εισβολείς ναζιστές και δεν ξεχνάνε ούτε την κτηνωδία ούτε και τις ανηλεείς τους σφαγές. Και μετά, χωρίστηκαν σε στρατόπεδα ελευθερωτή, θέλοντας το ένα να εξουθενώσει το άλλο, κι έγιναν υποχείριοι των ελαχίστων .

Πρωτίστως η ελευθερία και η ανεξαρτησία, ακόμη και ανάμεσα σε ταυτόσημους πληθυσμούς, χαρακτήριζε από πάντα τον Ελληνικό τρόπο, ακόμη κι αν (τόσο η ελευθερία, όσο και η ανεξαρτησία), ήταν αλόγιστη. Ο Έλληνας ακόμη κι αν ζούσε δύσκολα και δυσάρεστα, αυτό το προτιμούσε, αν αλλιώς έθετε σε κίνδυνο την ταυτότητά του (προτιμότερο το σαρίκι από την τιάρα).

Η αλήθεια ήταν ανάμεσα στις κρίσιμες επιλογές και στις προτιμήσεις τους, όπως κι η αιτία των πραγμάτων, της ζωής, της φύσης και του κόσμου. Στον τρόπο ζωής τους και στο λόγο του θανάτου τους. Το ωραίο και το ιδανικό ήταν ακόμη κάτι από κείνα που ώριζαν τη ζωή και το θάνατό τους. Κι η διατήρηση άσβηστης της μνήμης (της φυλής, του τόπου τους  και της οικογένειας) όπως και η υστεροφημία. Ο Έλληνας, με τον τρόπο του, μπορούσε να ελίσσεται στις κακοτοπιές των σχέσεων και των τόπων, γι' αυτό βρέθηκε σ' όλες τις άκρες του κόσμου να αποικίζει, να μετοικίζει να προκόβει, να κυριαρχεί και να αναδεικνύεται. Ο τρόπος ο Ελληνικός δεν δέχεται τη βία ως τρόπο ηθοπλασίας και διαπαιδαγώγησης, γιατί σέβεται τον άνθρωπο, που τον θεωρεί άξιο και ικανό, ελεύθερο και δημιουργό. Δεν τον θεωρεί , στοιχείο του συστήματος, που θα πρέπει να υποβληθεί σε ευθανασία αν η ύπαρξή του ενοχλεί το σύστημα (όπως καλή ώρα η Ευρώπη, που σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, μισο-συζητάει την απαλλαγή της από τους μακρόζωους συνταξιούχους, με την "ευθανασία" τους!).

Ο τρόπος ο Ελληνικός ενέχει την εξέλιξη, την πρόοδο, την βελτίωση και την άνοδο. Ενέχει την μνήμη την παράδοση και την αναζήτηση των ναμάτων των πηγών της προέλευσής του. Τιμή και σεβασμό στους "πατρώους θεούς και τα έδη". Ο Ελληνικός τρόπος βοηθεί τον άνθρωπο να αλλάξει, γιατί του δίνει μεγάλη προσωπική ελευθερία να διαλέξει το δρόμο της ζωής του. Και ταυτόχρονα του δίνει και την ευθύνη των επιλογών του. Από την παρακμή τους βρέθηκαν σε υποτέλεια στους Ρωμαίους, ταπεινωμένοι και ζητιάνοι, ή κόλακες για να επιβιώσουν, περιφρονήθηκαν και γελοιοποιήθηκαν από τους κατακτητές, μόνο και μόνο για τη διασκέδασή τους.

Δάσκαλοι της οικουμένης ήσαν, με τις ιδέες που γεννήθηκαν στον τόπο τους, αλλά και με τον τρόπο που είχαν για ν' αντιμετωπίζουν τόσο τη δόξα όσο και την ευτέλεια, όπου μοιραία μπορεί μια ζωή να περιπέσει. Από την ευσέβεια και την ένθεη ζωή του ο Έλληνας, (ο Απ. Παύλος όταν ήρθε στην Αθήνα, είδε την πόλη "κατείδωλον ούσαν", γεμάτη δηλαδή αφιερώματα στους Θεούς) από Εθνικός και ειδωλολάτρης, έγινε χριστιανός και τελικά το ελληνικό ήθος και η παιδεία χαρακτήριζε τον πολίτη μιας Πολιτείας, που ήταν Βασιλεύουσα της Οικουμένης. Βασιλεύουσα, γιατί κατόρθωσε να δώσει έναν πολιτισμό ισάξιο του αρχαίου κλασικού, και με προτάγματα πανανθρώπινα αντί μόνο για αρχαία Ελληνικά. Και σαν πολίτης μιας τέτοιας Πολιτείας έμαθε γράμματα και γνώρισε υπερφυσικά νοήματα και προτάσεις ζωής. Ο Έλληνας έζησε, πρώτος, για πρώτη φορά στην ιστορία, το Μεγαλείο της Βασιλείας ανθρώπου επί ανθρώπων. Και τούτο είναι αλήθεια, αφού οι προηγούμενοι βασιλείς θέλαν τους εαυτούς των "θεούς βασιλεύοντες επί ανθρώπων". Πρώτοι οι Έλληνες και οι πολίτες της Βυζαντινής Πολιτείας γνωρίσανε το επί ποινή όριο στην αυθαιρεσία του ανθρώπου, ακόμη και του Βασιλιά, γιατί κι αυτός δίνει λόγο για τα εγκλήματά του. Ακόμη και στο Βασιλιά, ο Πατριάρχης είπε: Δεν σε δέχομαι, αν δεν μετανοήσεις! Στον Ελληνικό τρόπο, ένας Βασιλιάς, από πάντα ήταν προστάτης και πατέρας του λαού του, και ποτέ αφεντικό και προϊστάμενος εξουσιαστής. Πάντα προϊστάμενος στην υποχρέωση και το καθήκον. Από τον Κόδρο μέχρι τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Κανένας δεν ήταν βασιλιάς ήλιος, ούτε σατράπης, ούτε πίστευε πως είναι Θεός, ούτε είχε ο ίδιος δικαίωμα ζωής και θανάτου επί των υπηκόων του.

Αν σήμερα, αναρωτιόμασταν για τους Έλληνες και την εθνική τους ταυτότητα, παρόλο που γνωρίζουμε τί θεωρούσαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους σε κάθε παλαιότερη εποχή, σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Έχει γίνει τόσος "διαφωτισμός" των Ελλήνων, και τέτοια "επιστημονική πολιορκία" για να μεταστοιχειωθούν, που διάχυτες, σκόρπιες, ετερόκλητες και αντιφατικές απόψεις για την ταυτότητά τους κυκλοφορούν. Όλες όμως κατατείνουν στο να μας μεταστοιχειώσουν σε κάτι άλλο από αυτό που υπήρξαμε και στο να απεμπολήσουμε το αίτημα αυτοπροσδιορισμού μας, σε σχέση με το παρελθόν και το μέλλον μας. Σήμερα υπάρχουν Έλληνες που μοιρολογούν "για τη δυστυχία να είσαι Έλληνας", και άλλοι που έχουν την ιδεολογία πως μπορεί να εξαφανίσουν τους έλληνες χάριν των.... φτωχών του κόσμου, επειδή άλλοι"έξυπνοι" (αλλά ανήθικοι), αυθαίρετα πήραν από αυτούς τους δυστυχείς την πατρίδα, και τ΄αγαθά της. Υπάρχουν εκείνοι που χάριν του κόμματος αδιαφορούν για την ελληνική κοινωνία και την προοπτική της. Κι οι άλλοι, που για να διατηρηθούν στην εξουσία λενε το μαύρο άσπρο προκειμένουν να υφαρπάσουν την συναίνεση ώστε ν' αναρριχηθούν στους κυβερνητικούς θώκους, και στη συνέχεια άγονται και φέρονται από τα προστάγματα των ισχυρών του κόσμου, τους οποίους ακολουθούν, ουραγοί, κρατούντες τα πέπλα των εστεμμένων και συνοδεύοντες αυτούς στους θρόνους της εξουσίας τους επί του κόσμου, και εισπράττοντες τα αργύρια της εξώνησής τους. Και να μην ξεχάσουμε τους χειρότερους απ' όλους, εκείνους που ασπαστήκανε τη σύγχρονη εποχή και τα ζητούμενα-τους στόχους και τα μέσα της, κι επιδοθήκανε σε ένα "ηθικό φιλελευθερισμό". Αυτοί εμπορευτήκανε τα πάντα, και πληρωθήκανε για να μιλάνε, να αποπροσανατολίζουν, να μπερδεύουν, να θολώνουν το τοπίο και να καθοδηγούν -με εθνική μειοδοσία- έτσι ώστε να ωφεληθεί τα μέγιστα ο εκάστοτε χρηματοδότης τους. Αυτοί μας είπανε ότι δεν μπορεί να είμαστε έλληνες μετά από τόσες χιλιάδες χρόνια, ότι ο χριστιανισμός μας είναι μια δεισιδαιμονία και μια καθυστερημένη αντίληψη του κόσμου, μας μίλησαν για το σκοταδισμό του βυζαντίου και την υποδούλωση σ' αυτό, μας είπαν για τον νεώτερο ιμπεριαλισμό της Ελλάδας, για το συνωστισμό στην προκυμαία της Σμύρνης το '22 και για το μύθο του κρυφού σχολειού και το Ζαλόγγου. Τελικά, μετά κι από την ειβολή στην Κύπρο, μας είπαν ότι δεν υπάρχει τίποτα που να χωρίζει τον κόσμο, ότι πρέπει να είμαστε μαζί με όλους, και να δεχόμαστε τους δυστυχείς που δημιουργεί η απληστία των φίλων μας, υπακούοντες σε ό,τι θέλουν οι πολλοί και οι δυνατοί και σε ό,τι είναι ...στη μόδα! Ταραγμένοι καιροί, ταραγμένα μυαλά! 'Εωλες απόψεις, προφανή σχέδια!

Έωλο είναι το επιχείρημα πως οι έλληνες διάλεξαν την ελληνική αρχαιότητα ως πρότυπο αναφοράς τους, όταν επαναστατημένοι ενάντια στον Οθωμανικο ζυγό "αναζητούσαν τον μανδύα υπό τον οποίο θα αγόρευαν στο βήμα του συνεστημένου και οργανωμένου σε κράτη κόσμου!".

Οι θιασώτες της θεωρίας αυτής, αγνοούν ότι από την κλασική αρχαιότητα, έως εκείνη την ώρα η ελληνική ψυχή είχε διανύσει χιλιόμετρα σκέψης, δοκιμασίας, εμπειρίας, γνώσης και άγνοιας, λήθης και μνήμης, έλλειψης, ένδειας, υποταγής και αντίστασης, σφαγής και δολοφονίας, είχε παραχωρήσει χιλιάδες πρώτες νύχτες γάμου στον κατακτητή, χιλιάδες νέους και νέες στα χαρέμια του, και χιλιάδες νέους γενίτσαρους στο στρατό του. Από την κλασκή αρχαιότητα έως εκείνη την ώρα χιλιάδες μοναστήρια, μικρά και μεγάλα, περιφανή ή ταπεινά, εκκλησιές και ξωκλήσια κοσμούσαν όλους τους ελληνικούς τόπους. Εκεί μέσα ανοίγονταν οι ψυχές στην προσευχή, εκεί αποκαλυπτόταν το Θείο κάλλος, η Αγάπη και η Ειρήνη του Χριστού, που όμοιά της Ειρήνη δεν υπάρχει. Εκεί ο Χριστός κρατούσε ζωντανές τις ψυχές. Κι όσοι από τα βασανιστήρια, τις σφαγές, τις αρπαγές, την ταπείνωση και την υποταγή δεν θέλανε πια τη ζωή τους, και μπορεί να μην αντιτάσσονταν στον κατακτητή για να τη σώσουν, αυτοί πολεμούσανε για να μην παραδοθεί η εκκλησιά τους, πολεμούσανε και μαρτυρούσανε για να κρατήσουνε την πίστη τους. Αυτοί κατέθεσαν τη ζωή τους, ως μάρτυρες του δρόμου που διήνυσε ο Ελληνισμός στην παλιά τη χώρα των Ελλήνων, και ομολόγησαν μαρτυρικά την πίστη τους. Αυτή η πίστη τους έδωσε την ευκαιρία να καταλάβουνε το χρέος του ανθρώπου.

Και το χρέος του ανθρώπου είναι να παραδώσει ό,τι είχε την ευλογία να αποκτήσει. Το χρέος του ανθρώπου είναι να αγαπά και να βοηθεί, να απαλύνει τον πόνο. Κι όχι να αρπάζει, να εξουσιάζει, να σκοτώνει, να ψεύδεται και να εξαπατά, να διαιρεί, να στερεί τα στοιχειώδη από κάποιους για να τα κρατά, πλεονασματικά, ο ίδιος. Βεβαίως αυτά θα υπάρχουν όσο υπάρχει άνθρωπος. Αλλά, το χρέος του ανθρώπου δεν είναι να φέρεται άσκεφτα, ανόητα και δουλικά. Το αντίθετο μάλιστα. Χρέος του ανθρώπου είναι να είναι υπεύθυνος, συνεπής, ειλικρινής, φιλόπονος, αξιόπιστος, έντιμος, σύννους, φρόνιμος, προνοητικός και να συνεργάζεται με βάση αρχές και κανόνες.

Δεν διάλεξαν οι Έλληνες την αρχαιοελληνική ταυτότητα για να παρουσιαστούν στο σύγχρονο κόσμο. Η αρχαιοελληνική τους ταυτότητα ήτανε μια ωραία και μεγάλη στιγμή στην πολυ-χιλιόχρονη πορεία τους. Οι "Προστάτιδες Δυνάμεις" και η διπλωματία της εποχής, ήταν εκείνη που αποφάσισε τον προσανατολισμό του νέου συνδαιτυμόνα που θα παρακαθόταν πια μαζί τους στο εξής, στο διεθνές συμπόσιο. Αποφάσισαν λοιπόν να συνεργαστούν μαζί του, θέτοντας όρους, και ...πόδι! Από τότε! Αυτοί διάλεξαν την εθνική μας ταυτότητα.

Καθόλου ξένη δεν μας ήταν η ταυτότητα του Βυζαντινού πολίτη, γιατί στην χιλιόχρονη πια αυτοκρατορία, το κάθε τί ειχε προσλάβει ελληνικό χαρακτήρα και οι έλληνες στη συνείδηση δεν αισθάνονταν ξένοι! Αισθάνονταν πολίτες της Ρωμαϊκής Πολιτείας με Ελληνική καταγωγή. Αλλά μια ενδεχόμενη συναίνεση των προστατίδων δυνάμεων για απόδοση στους έλληνες της ευκαιρίας να οικειοποιηθούν το αυτοκρατορικό όνομα ήγειρε στις "δυνάμεις" αυτές συνειρμούς, βλαπτικούς των συμφερόντων και των μελλοντικών βλέψεών τους...Κι έτσι απέφυγαν τον σκόπελο...

Εξάλλου, οι βλέψεις πολλών χωρών τότε, ήταν τέτοιες, που είχαν ήδη αρχίσει οι προσαρμογές για να βρεθούν οι κατάλληλοι για διάδοχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: Έτσι η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ονοματίστηκε "Βυζάντιο" (για πρώτη φορά το 1562) [ με το όνομα που είχε το μικρό αρχαίο χωριό, που ήταν αποικία των Μεγαρέων και που υπό τον Βύζαντα έφτασαν εκεί], χωρίς καμμιά πια σημασία και αξία, και συστάθηκε ευθύς το (πανεύφημης μνείας, προοπτικής και βλέψεων) κράτος με το όνομα "Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους"! Τί παγώνι, ανέβηκε από το πουθενά στη διεθνή σκηνή! χωρίς ιστορία, χωρίς έργο, μια σκέτη διαδοχή, και μάλιστα από μη προπάτορα!

Έωλα, και επιστημονικώς ύποπτα ακούγονται και όσα λέγονται για τους "ελάχιστους και χωρίς καμία επιρροή διανοουμένους του ύστερου Βυζαντίου που κατασκεύασαν αμήχανα τα πρώτα υποτυπώδη ιστορικά στοιχεία της ελληνικής εθνικής ταυτότητας".

Ανιστόρητοι, ανεδαφικοί και μονομερείς ακούγονται οι όροι

• "Οικουμενισμός του Πατριαρχείου" γιατί φαίνεται πως οι επικαλούμενοι τέτοιες διατυπώσεις επιστήμονες δεν γνωρίζουν τη θέση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως και την ορθόδοξη ιεραρχία των Εκκλησιών
• και "σκοταδιστικό Βυζάντιο", για το οποίο προφανώς δεν γνωρίζουν πως είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο, μετά την αρχαιότητα, που ίδρυσε πανεπιστήμια. [Τόοοοσο σκοταδιστικά!]

Αξιοπρόσεκτο είναι που σύγχρονοι μελετητές ισχυρίζονται πως "Οσα δεν άρμοζαν με τα εθνικά κριτήρια, όπως η αυτοκρατορική τυραννία και ο εκκλησιαστικός σκοταδιστικός οικουμενισμός, αποδίδονταν στον αντίπαλο. Και ορθώς. Ενώ η αδιάλειπτη παρουσία των ελληνικών πληθυσμών και το κλέος της αρχαιότητας εντάχθηκαν στον εθνικό σχεδιασμό της ιστορίας. Με την αναγωγή ενός ακατέργαστου παρελθόντος σε σύστημα ιστορικής εξέλιξης, θεμελίωσαν οι δημιουργοί του διαφωτιστές διανοούμενοι μια φαντασιακή, αρχικά, ταυτότητα-κοινότητα, τους Ελληνες".

Οι σύγχρονοι μελετητές, που γνωρίζουν το σημερινό περίγυρο συμφερόντων και πολιτικής, κρίνουν και εξετάζουν παλαιά ιστορικά φαινόμενα με τους σημερινούς όρους. Γι' αυτό λένε "Η ιστορία στην υπηρεσία της πολιτικής στρατηγικής μεγάλης εμβέλειας, περί αυτού πρόκειται".

Όταν οι Έλληνες επαναστάτησαν εναντίον των Οθωμανών αυτό δεν έγινε"προκειμένου να αποκτήσουν οι έλληνες εθνική ταυτότητα και να συστήσουν έθνος", δηλαδή για νά μάθουνε ποιοί ήτανε, αλλά γιατί δεν άντεχαν αλλο την τυραννία και την σκλαβιά, την κλοπή και την εξουθένωση, την προσβολή, την υποταγή, τον εξωμοτισμό και τη σφαγή.

[Μετά από αυτά, σίγουρα όλοι, οι -παλαιοί και νέοι- κατζαμπάσηδες  (πράκτορες των εκάστοτε κατακτητών και των εκάστοτε κηδεμόνων) αυτοί και μόνον αυτοί θα έπρεπε να εξετάσουν σε ποιά κοινωνική κι εθνική ομάδα ανήκουν].

Έωλο είναι και το λεγόμενο ότι "η σύνταξη του παρελθόντος σε ιστορία με προεξάρχον κριτήριο το έθνος διαμόρφωσε μια δύναμη παραγωγής έθνους χωρίς προηγούμενο. Αυτή ήταν η ηθική και η ψυχική κινητήρια δύναμη της πολιτικής δράσης τους πριν και κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης".

Κι είναι έωλο, γιατί ένας εγκυκλοπαιδικός, κοινωνιολογικός ή επιστημονικός στόχος δεν είναι δυνατόν σε καμμιά περίπτωση να αποτελεί κινητήρια επαναστατική δύναμη -μέχρι θανάτου- και ακραιφνής πολιτική πολύχρονης δράσης ενός λαού.

Θα μπορούσε ένας οικονομικός στόχος ή κάθε μορφής συμφέρον ατόμων/ομάδων ή χωρών να αποτελεί λόγο επανάστασης μιας μερίδας λαού, ή πολέμου μιας δύναμης, ακόμη και με μισθοφόρους κλπ.εναντίον άλλων δυνάμεων ή χωρών, αλλά δεν θα μπορούσε να εμπνεύσει ένα λαό για να αλλάξει τη μοίρα του. 

Γιατί όποιος δίνει την ψυχή του για τα χρήματα, εξαντλείται σ' αυτά, και δεν ασχολείται με ηθικά και άλλα ζητήματα: ελευθερίας, ψυχής και πνεύματος.

4. Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος και ο Ελληνισμός

 

Πρo της Ιεράς μνήμης της Α' Οικουμ. Συνόδου, χρωστάμε, όσοι ομολογούμε την  Ορθόδοξη Πίστη, να στεκόμαστε και με σεβασμό να τιμάμε -κάθε φορά- την ανάμνηση αυτή, ώστε εμπράκτως να εκδηλώνουμε ό,τι  παραδεχόμαστε με τα λόγια, κι ακόμη, χρωστάμε να ευγνωμονούμε το Θεό,  να δοξάζουμε τους Αγίους Πατέρες, που στάθηκαν αήττητοι πρόμαχοι της Πίστεώς μας, και πάντα να  ψάλλουμε σύμφωνα με όσα αυτοί καλώς εδογμάτισαν και εμελώδησαν.

"Και μεταξύ μεν των θεσπεσίων ανδρών, οίτινες διέλαμψαν κατά την μεγάλην εκείνην εποχήν της κρίσεως και της ακμής της θρησκείας, εν τη οφειλομένη ευγνωμοσύνη ημών πρέπει πάντως να κατέχη την εξαιρετικήν θέσιν ο πρώτος απάντων και καθηγούμενος Μέγας Αθανάσιος διότι ούτος θεσπίσας ότι «Πίστις καθολική αύτη εστίν ίνα ένα Θεόν εν Τριάδι και Τριάδα εν Mονάδι σεβώμεθα, μήτε συγχέοντες τας υποστάσεις, μήτε την ουσίαν μερίζοντες», απεσκυβάλισεν εις τους απίστους πάντα, όστις δεν απεδέχετο ολόκληρον την σειράν των αρρήτων τούτων αληθειών, διήνοιξεν ανυπέρβλητον χάσμα μεταξύ Αρείου και Εκκλησίας οχυρώσας την Χριστιανικήν ενότητα διά πανοπλίας, ήτις επήρκεσεν αυτή επί πεντεκαίδεκα όλους αιώνας, και διά της ασφαλείας, δι' ης περιέβαλε την Πίστιν, εμφυσήσας θάρρος και πειθώ ακαταγώνιστον εις άπαντας τους Κήρυκας του θείου Λόγου από των χρόνων αυτού μέχρι σήμερον".

"Αλλά και οι μετά του Αγίου Αθανασίου ευθαρσώς και γενναίως συναγωνισάμενοι 318 Θεοφόροι Πατέρες παρά πάντων μεν των Χριστιανών δέον να ώσι σεβαστοί, κατ' εξοχήν όμως παρά των Ελλήνων διότι ούτοι πλην του θρησκευτικου λόγου, δι' ον οφείλουσιν ευγνωμοσύνην προς αυτήν, έχουσι και λόγους πολιτικούς, λόγους εθνικούς, δι' ους οφείλουσι να τιμώσι και γεραίρωσι την μνήμην αυτής".

"Και τω όντι εν τη Ιερά ταύτη Συνόδω ο διασπαρείς Ελληνισμός από του Μεγάλου Αλεξάνδρου του προπαρασκευάσαντος την οδόν του Χριστιανισμού υπό Αυτοκράτορα τον Μέγαν Κωνσταντίνον, Ρωμαίον μεν το γένος και την αρχήν, αλλ' Έλληνα την διάθεσιν διά την επίδρασιν της θρησκείας της Ελληνικώς αναπτυχθείσης, συναθροίζεται από των περάτων του Ρωμαικού κράτους εν Nικαία, ίνα κανονίση την πίστιν των Ρωμαίων υπηκόων αυτού, αυθεντικώς αποφανθή κατά της παλαιάς πλάνης, και ανακηρύξη την ορθήν διδασκαλίαν, ην ώφειλεν η Οικουμένη άπασα να ασπασθή, ως τον κανόνα και οδηγόν της αληθείας της κανονιζούσης τα ευγενέστερα του άνθρώπου αισθήματα".

"Εν ταύτη ο Ελληνισμός ενίκησεν ουχί μόνον την αίρεσιν, αλλά και την εθνικήν πλάνην της παλαιάς λατρείας και την Ρωμαϊκήν εξουσίαν"

"Εν ταύτη εξεδηλώθη η ισχύς του Ελληνικού στοιχείου"

"Αύτη υπήρξεν ο πρώτος σπινθήρ του αναλάμψαντος μετά ταύτα Eλληνισμού"

"Αύτη ήτο η πρώτη ζύμη η συγκεντρώσασα περί εαυτήν και ζυμώσασα όλον τον Ρωμαϊσμόν, ον εντός ολίγου ανέδειξεν Eλληνισμόν", και

"Αύτη ην το χωνευτήριον το καθαρίσαν  τα στοιχεία του κράτους και αναχωνεύσαν το Βυζαντινόν Eλληνικόν βασίλειον".

"H Eλληνική φιλοσοφία εν αυτή διέλαμψεν, ο δε Πλάτων και ο Αριστοτέλης ήσαν οι επίκουροι της αληθείας πρόμαχοι. Πάντως λοιπόν η θεία Πρόνοια παρουσίασεν αυτούς προ του Χριστιανισμού, όπως βοηθήσωσιν αυτόν εν τη πάλη κατά του ψεύδους".

"Εν τη Συνόδω ταύτη έστη το τρόπαιον του Eλληνισμού εν ταύτη ο Eλληνισμός, ως άλλη Αθηνά ανέθορεν εκ της κεφαλής του Ρωμαϊκού κράτους, όπως διευθύνη διά της σοφίας αυτής τας συνειδήσεις των ανθρώπων και συμβουλεύση τα άριστα".

"H Νίκαια, η Eλληνικωτάτη αύτη πόλις, ήτο ο θρίαμβος των Αθηνών κατά της Ρώμης, ήτο η πτώσις αυτής και η ανόρθωσις της Κωνσταντινουπόλεως, της νέας πρωτευούσης του Ελληνισμoύ εν ταύτη ανεφάνη η ισχύς αυτού, ανεδείχθη το κράτος αυτού και διέλαμψεν η περιφάνεια του πνεύματος αυτού".

"Ιδού, εν αυτή, τα πάντα Ελληνικά, τά Μέλη της Συνόδου, η Γλώσσα, αι συζητήσεις, τα Πρακτικά, τα Βουλεύματα και εν γένει πάντα τα χαρακτηρίζοντα Eλληνικήν Βουλήν".

"H Σύνοδος αύτη είναι τιμητικόν παράσημον, το οποίον ετίμησε, τιμά και θα τιμά το στήθος παντός Έλληνος"

"Εν αυτή εδείχθη ότι ο Ελληνισμός δεν θνήσκει, αλλ' ότι πίπτων εγείρεται ισχυρότερος, ότι έχει το μυστήριον να κατακτά πνευματικώς τους κατακτώντας τας χώρας του, και ότι προώρισται να ζη, όπως ζωογονή".

"Η Α' Οικουμενική αύτη Σύνοδος δέον να διδάξη τα έθνη και τους λαούς ότι οφείλουσι να σέβωνται και τιμώσι τον Ελληνισμόν διά τε τας μεγάλας εκδουλεύσεις, ας παρέσχε τη ανθρωπότητι εν γένει, και διά τα ιδιάζοντα πλεονεκτήματα αυτού, δι' ων δύναται να φαίνηται αείποτε ωφέλιμος τη ανθρωπότητι".

"Τοιαύτη η πρώτη Αγία Οικουμενική Σύνοδος, και τοιαύται αι αρεταί και αι υπηρεσίαι αυτής προς τε την ανθρωπότητα και ιδίως προς τον Ελληνισμόν διό πάντες μεν οφείλουσι να τιμώσιν αυτήν, ιδίως όμως ο Ελληνισμός διότι αύτη υπήρξε δι' αυτόν ναύς περισώσασα και αναδείξασα θρησκείαν και εθνικότητα".

[Παρατίθενται αποσπάσματα, από το βιβλίο του Αγίου Νεκταρίου «Αι οικουμενικαί σύνοδοι της του Χριστού Εκκλησίας, εκδοθέν το πρώτον το 1892), αυτούσια για λόγους προσοχής στο δογματικό μέρος ή διασκευασμένα στην καθομιλουμένη για ευκολία και αμεσότητα].

3. Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος και το Σύμβολο της Πίστεως

Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος διήρκεσε 3 1/ 2 έτη, (και κατά τον Γελάσιο, όπως αναφέρει ο Φώτθος) 6 1/ 2 έτη, και απετελείτο από 256 Πατέρες.]

Επι είκοσι περίπου ημέρες η Α' εν Νικαία Ιερά Οικουμενική Σύνοδος ασχολήθηκε με τα σπουδαιότατα θρησκευτικά ζητήματα και έλυσεν μέσα σε αυτό το σύντομο διάστημα,  εκτός από άλλα δευτερεύοντα και το δυσχερέστατο ζήτημα, της αίρεσης του Αρείου,  που προπροσφάτως είχε διαταράξει την Εκκλησία. Η Σύνοδος, καθιέρωσε την αρχήν του ομοουσίου του Πατρός και του Υιού, την οποία παραδέχτηκε -από τότε και μετά- η Ορθόδοξη Πίστη,  με το  "γνωστόν τοις πάσι" θείον και ιερόν Σύμβολον, όπου ο Υιός του Θεού και Λόγος, Θεός αληθινός ανακηρύσσεται ομοούσιος τω Πατρί, ήτοι της αυτής, και ουχί ομοίας, φύσεως και ουσίας τω Πατρί, επομένως έχει την αυτήν δόξαν και εξουσίαν και κυριότητα και αϊδιότητα και πάντα τα λοιπά θεοπρεπή της θείας φύσεως ιδιώματα.Το Σύμβολο της Ορθόδοξης Πίστεως διατυπώθηκε, από την Α΄Οικουμενική Σύνοδο,  ως εξής:

«Πιστεύομεν εις ένα Θεόν Πατέρα Παντοκράτορα, πάντων ορατών και αοράτων Ποιητήν.
 Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν τον Υιόν του Θεού τον γεννηθέντα εκ του Πατρός μονογενή, τουτέστιν εκ της ουσίας του Πατρός, Θεόν εκ Θεού, φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού, γεννηθέντα ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω Πατρί, δι' ου τα πάντα εγένετο τα εν τω Ουρανώ και τα εν τη Γη, τον δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα, και σταυρωθέντα και ενανθρωπήσαντα, παθόντα, και αναστάντα τη τρίτη ημέρα και ανελθόντα εις τους Ουρανούς, και καθεζόμενον εν δεξιά του Πατρός και πάλιν ερχόμενον κρίναι ζώντας και νεκρούς
 και εις το Πνεύμα το Άγιον
Τους δε λέγοντας ότι ην ποτε, ότε ουκ ην, και πριν γεννηθήναι ουκ ην, και ότι εξ ουκ όντων εγένετο η εξ ετέρας υποστάσεως η ουσίας φάσκοντας είναι, η τρεπτόν η αλλοιωτόν τον Υιόν του Θεού, τούτους αναθεματίζει η Καθολική και Aποστολική Εκκλησία»

Αυτό το Σύμβολον ο μεν Ιεροσολύμων Θεόδωρος το ονόμασεν "πίστεως ορθήν ομολογίαν". Ο δε Ρώμης Δάμασος "τείχος υπεναντίον των όπλων του διαβόλου". Και για όλη την Εκκλησία αποτελεί τη χαρακτηριστική "σημαία των Ορθοδόξων", που τους ξεχωρίζει από τους ψευδαδέλφους και κακοδόξους.

H λέξη "Σύμβολον ελήφθη κατά μεταφοράν εκ των στρατιωτικών όρων διότι σύμβολον παρ' αυτοίς καλείται το μυστικόν σύνθημα το διακρίνον τους στρατιώτας των παρεμβολών των εχθρικών στρατευμάτων".

"Η Σύνοδος αύτη επελήφθη και του ζητήματος περί του διορισμού της ημέρας και του χρόνου της εορτής του Πάσχα, τον οποίον σήμερον κρατεί απαράλλακτον η Ανατολική Εκκλησία (Αποστλ. Κν. Ζ', και τον Α' της εν' Αντιοχεία και Συντγμ. Ράλλη και Ποτλή Τόμ. 2ος Σελ, 10), συνέταξε δε και 20 Ιερούς Κανόνας".

Τα πρακτικά όμως της Ιεράς ταύτης Συνόδου δεν σώζονται ούτε Ελληνιστί ούτε Λατινιστί. "Τα σήμερον σωζόμενα είναι εκείνα, άτινα συνέγραψεν ο Παμφίλου Ευσέβιος, Σωκράτης ο Σωζόμενος, ο Θεοδώρητος, ο Ιερώνυμος, και οι άλλοι, ιδίως δε όσα ο Γελάσιος ο Κυζικηνός -ο ύστερον και Επίσκοπος Καισαρείας και Παλαιστίνης γενόμενος- συνέγραψεν επί Ζήνωνος τω 476".

"Την του Γελασίου συγγραφήν ο μεν Νικήτας ο Χωνιάτης ονομάζει πρακτικά, ο δε Φώτιος Ιστορικόν μάλλον ή πρακτικόν της Συγγραφής του Γελασίου μνημονεύει και ο Ιωάννης ο Kυπαρισσιώτης (Δοσιθέου δωδεκάβιβλ. Σελ. 108)".

Αποτέλεσμα της A' Οικουμενικής Συνόδου, ήταν η οριστική λύση του ακανθώδους θρησκευτικού προβλήματος, που διχοτόμησε την Εκκλησία σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα και διατάραξε τη ζωή στην Πολιτεία.
Με την απόφαση της Συνόδου αυτής,  η Ορθοδοξία δέχθηκε το "Ιερόν Σύμβολον της Πίστεως", και  οι αντιδοξούντες εξουδετερώθηκαν θρησκευτικά και δογματικά. Και όλα αυτά χάρη στη στάση του Κωνσταντίνου. Ο  Βασιλιάς απέδειξε οτι έχει "αμετάθετον την απόφασιν να υποστηρίξη μέχρις εσχάτων τα υπό της Iεράς Συνόδου θεσπισθέντα και διά της βασιλικής αυτού χειρός επικυρωθέντα",  αφού εξέδωκε διατάγματα για την απαγόρευση παρόμοιων ενεργειών και θεωριών σε βάρος της Ορθόδοξης Πίστης.

[Σχόλιο: Αυτός ήταν τότε ο τρόπος για να ρυθμίζονται τα πράγματα . Σήμερα θα ήταν αλλιώς. Αλλά σήμερα δεν θα λύνονταν οι έριδες, απλώς θα ξεφτίζονταν οι αξίες μέσω της πολεμικής και της προπαγάνδας των εναντίων, και θα καταρρακώνονταν οι αλήθειες μέσω της ηθικής και φυσικής δίωξης των πιστών].

H πρώτη εν Nικαία Οικουμενική Σύνοδος με το να αποκηρύξει την διδακαλία του Αρείου έσωσε τον Χριστιανισμό από προφανέστατη διαστροφή. Αυτή είναι η μεγίστη ωφέλεια.  Αν δεν είχε αποκηρυχθεί  ως κακόδοξη και αιρετική, η διδασκαλία αυτή που φαινομενικά ήταν ορθολογιστική, γρήγορα θα μπορούσε να καταστεί η επίσημη  διδασκαλία της Eκκλησίας. Αυτό, παρά λίγο να συμβεί , επί της βασιλείας του Ουάλεντος (οπαδού του Αρείου). Αλλά, η Α' Οικουμενική  Σύνοδος στάθηκε με τις αποφάσεις της προπύργιο κατά των Αρειανικών προσβολών, και διαφύλαξε  τον χώρο της αληθείας της εν Χριστώ Πίστεως.

Στον Σωτήρα Χριστό οφείλουμε την αληθινή γνώση του Θεού, και στην Α' Οικουμενική Σύνοδο οφείλουμε την υποστήριξη της γνώσης αυτής.

H συγκρότησις της Α' Οικουμ. Συνόδου ήταν Θεόσταλτη απόφαση, για να διαφυλαχθεί τέλειο  το έργο της Σωτηρίας, και λειτούργησε ως ασφαλής θεματοφύλακας που θα το παραδώση στις επερχόμενες γενεές. Πάντως εκ θείου Πνεύματος εκινήθησαν οι θείοι Πατέρες που ανέλαβαν τον αγώνα κατά του Αρείου, κι ο Μέγας  Κωνσταντίνος -και Άγιος Αυτοκράτωρ- κατά θείαν έμπνευση συγκρότησε την Αγία Οικουμ. Σύνοδο. Το Πνεύμα το θείον ήταν εκείνο που έδωσε στους Άγιους Πατέρες στόμα και σοφία, στην οποία δεν μπόρεσαν ν' αντισταθούν ούτε να προβάλουν αντιρρήσεις οι αντιμαχόμενοι αιρετικοί. Αυτό εδίδαξε τους Πατέρες "αποφθέγγεσθαι περί του Ενανθρωπήσαντος Θεού και σέβειν Θεόν εν Τριάδι την αληθή και σωτήριον φιλοσοφίαν".


[Παρατίθενται αποσπάσματα, από το βιβλίο του Αγίου Νεκταρίου «Αι οικουμενικαί σύνοδοι της του Χριστού Εκκλησίας, εκδοθέν το πρώτον το 1892), αυτούσια για λόγους προσοχής στο δογματικό μέρος ή διασκευασμένα στην καθομιλουμένη για ευκολία και αμεσότητα].