Στον απόηχο της παρέλασης για την 25η Μαρτίου 1821.

 

Η παρέλαση έγινε, ήταν πανηγυρική και ο λαός ετίμησε την ιστορία του. Η αποτίμηση, όμως, μπάζει!

Ακούσαμε απόψεις που σηκώνουν πολλή συζήτηση....Ακούσαμε ότι:

• Η ελληνική επανάσταση, είναι πνευματικό τέκνο του διαφωτισμού,
• ότι τίποτα δεν μας χαρίστηκε, όλα κατακτήθηκαν μετά από αγώνες
• και όταν έχεις δίκιο πάντα νικάς.
• «η ελληνική επανάσταση, απότοκο του μεγάλου ξεσηκωμού, όρισε το αξιακό πλαίσιο που μας ορίζει να διατηρούμε ως κόρη οφθαλμού την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού»
• Όταν ο λαός διεκδικεί, είναι αποφασισμένος και έχει το δίκιο με το μέρος του, όλα μπορεί να τα καταφέρει».

Από όλα τούτα κρατώ -συμφωνώντας- μονάχα πως «η ελληνική επανάσταση, απότοκο του μεγάλου ξεσηκωμού, όρισε το αξιακό πλαίσιο που μας ορίζει να διατηρούμε ως κόρη οφθαλμού την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού».

Κατά τα άλλα, να σημειώσουμε ότι η Ελληνική επανάσταση δεν μπορεί να είναι τέκνο του διαφωτισμού, γιατί η ιδέα της είχε προ πολλού γεννηθεί. Όσο για τον αποφασισμένο λαό, αυτός, μπορεί να κάνει και σφαγές, για να πάρει εκείνο που θέλει. Και τούτο το έργο το έχουμε ξαναδεί. Ούτε νικάει πάντα εκείνος που έχει δίκιο. Η ιστορία δεν το επιβεβαιώνει αυτό. Η ιστορία επιβεβαιώνει ότι ότι όταν ο λαός έχει μνήμη, γνώση, παράδοση και αγάπη για την ελευθερία, μπορεί και να την ξανα-αποκτήσει, αν τύχει και την στερήθηκε.

Ακούσαμε και σε μια άλλη παραλλαγή, και τα παρακάτω, ολωσδιόλου έωλα :

• «Η επανάσταση του 1821 γίνεται ο εκφραστής των αξιών του Διαφωτισμού στην Ελλάδα»
• «δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε έξω και πέρα από τις ευρωπαϊκές κοινωνικές επαναστάσεις εκείνης της εποχής»
• η Ελλάδα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής πραγματικότητας.
• δύο όψεις της Ευρώπης, «αυτή των λαών και της δημοκρατίας και αυτή των αγορών και του φασισμού».
• «Το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει μεγάλη σημασία για τη νέα κυβέρνηση.
• Το δημόσιο πανεπιστήμιο αποτελεί κόμβο για την αναγέννηση της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης»
• «η επανάσταση του 1821 γίνεται ο εκφραστής των αξιών του Διαφωτισμού στην Ελλάδα»
• μόνον επί χούντας είχε ο δικτάτορας βεβηλώσει το βήμα της Αίθουσας Τελετών».

Ακούστηκε πως τάχα η Εθνική μας παλιγγενεσία εσάρκωσε τις αξίες του διαφωτισμού! Ετούτο είναι από τ' ανήκουστα! Και τούτο γιατί κινήματα αποτίναξης του τυραννικού ζυγού της αιχμαλωσίας του έθνους, γίνονταν σχεδόν αμέσως μετά την άλωση της Πόλης, πολύ πριν ψυλλιαστούν οι διαφωτιστές να ξεσηκωθούν ενάντια στους φεουδάρχες ομόφυλούς τους! Αυτό που έγινε εδώ, είναι πως οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν ενάντια σε ξένο κατακτητή, κι όχι ενάντια σε ντόπιο φεουδάρχη! Βέβαια, αυτός -ο ξένος κατακτητής- όρισε εδώ τους γκοτζαμπάσηδες για να παίρνει το διάφορο από τους υπόδουλους. Με εξουσία στο λαό, αλλά πολλές φορές χωρίς υπόληψη. (Και συνέβη, κι εκείνοι, ξεχαστήκανε στο ίδιο έργο αμανάτι, μέχρι που καμμιά φορά συμβαίνει να μας τα παίρνουμε ακόμη με τον ίδιο τρόπο, άστοργα, σαν να τους έβαλε ξένος, να το κάνουνε τούτο το κρίμα!).

Κι όσο για την κατανόηση της επανάστασης για την απελευθέρωση του γένους μας από τον τουρκικό ζυγό, μια χαρά την κατανοούμε, άσχετα από τα κινήματα της Ευρώπης, όσοι δεν πιθηκίζουμε ξενόφερτα. Γιατί η δική μας επανάσταση είναι ουσιωδώς διαφορετική και περίπου μοναδική. Και συνεπώς, μπορούμε να διακρίνουμε τις διαφορές, να βρούμε τα κοινά ζητούμενα των λαών και να εντοπίσουμε τα εμπόδια που βάζουν κάθε τόσο στους λαούς τα συμφέροντα. Που δεν έχουνε πατρίδα, φιλίες κι οικογένεια.

Κι είναι προφανές σήμερα, πως όσο κι αν εμείς ποθούμε την ένωση με την Ευρώπη, η Ευρώπη δεν νοσταλγεί τίποτε το Ελληνικό. Την ιστορία μας θέλουν να την καταργήσουν από το στίβο του Πολιτισμού, γιατί εποφθαλμιούν κάθε πρόοδο στη σκέψη του ανθρώπου και στον πολιτισμό, και θέλουν να την αποκαλούν δικό τους έργο, διαστρεβλώνοντας την φύση και το μεγαλείο, την πατρότητα και την καταγωγή της από τον εμπνευστή και σαρκωτή λαό που πρώτος τη σήκωσε στον ήλιο για να τη δεί όλος κόσμος και να φωτίσει όλον τον κόσμο. Γι' αυτό ρημάξαν τα χώματά μας και στήσανε τα καλλιεπή ελληνικά γλυπτά κι αγάλματα θεών και ηρώων, και γεμίσαν τα μουσεία τους με Ελληνική τέχνη και το κάλλος που διέπει τον Ελληνισμό απ' αρχής του.

Αυτό που σήμερα είναι η Ευρώπη είναι αταίριαστο στο Ελληνικό κάλλος. Στην αρετή, την ελευθερία, την πίστη και αφοσίωση. Στην αλήθεια, στην κάθαρση, στη νέμεση και την τιμωρία της ύβρης. Μας συγκαταρίθμησαν στην εχθρική πράξη να τιμωρούμε τους φίλους λαούς για να προστατεύσουν οι εταίροι μας τα συμφέροντά τους, ακόμη και με βλάβη των ιδικών μας! Αυτή δεν είναι Ευρώπη της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων των πολιτών της, είναι η Ευρώπη του φασισμού, των μονοπωλίων και των αγορών!

Κι αφού είναι μεγάλη ανάγκη οι νέοι Έλληνες να βγούνε μορφωμένοι, ικανοί, δυνατοί, τίμιοι, πρέπει πια το Πανεπιστήμιο να δουλεύει. Και να είναι ανοιχτό. Και νά 'ναι μέσα όσοι μορφώνουν κι όσοι μορφώνονται, κι όχι όσοι επιδιώκουν πολιτικές συμμαχίες, όχι όσοι ετοιμάζουν φυτώρια - ή οργανώνουν άντρα- πολιτικών εξορμήσεων, όχι όσοι προπηλακίζουν την επιστήμη, την μόρφωση, το αύριο, καταστρέφοντας υποδομές και χρεώνοντας το λαό. Να μην καίνε μέσα στα πανεπισημια, να μην γκρεμίζουν, να μην χτίζουν οι φοιτητές τους δασκάλους τους σε αίθουσες αιχμαλωτίζοντάς τους. Η Πολιτεία να μην επιτρέπει την βαναυσότητα ενάντια στους θεσμούς της. Η προστασία των θεσμών, είναι έργο της Πολιτείας. Ενώ, έργο των πολιτών είναι να προστατεύουν την Πολιτεία από τις καταχρήσεις των θεσμών της, για να θυμηθούμε και το άρθρο 120 του Συντάγματος!

Το δημόσιο Πανεπιστήμιο είναι πράγματι ο ειδικός σύμβουλος της Πολιτείας για όλα τα θέματα, γιατί εκεί μελετώνται ειδικά και εμπεριστατωμένα τα τωρινά, τα μελλούμενα, τα παλαιά και όλα όσα χρειάζεται η Πολιτεία. Για να ρυθμίζει, να προβλέπει, να αντιμετωπίζει, να αποκαθιστά, να διανέμει, να απονέμει, να δικαιοδοτεί, να αποτιμά, τις ανάγκες, τις επιδόσεις, την παραγωγή. Το δημόσιο Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να αποτελεί το φυτώριο για το πολιτικό προσωπικό της κάθε κυβέρνησης. Γιατί είναι πολύ περισσότερο θλιβερό όταν ένας πολιτικός, που είναι και πανεπιστημιακός, κάνει προφανή λάθη, και μάλιστα άσχετα από την ειδικότητά του στην επιστήμη, και την επίδοσή του στην πολιτική. Γιατί οι αστοχίες των πανεπιστημιακών που είναι πολιτικοί δημιουργούν εντονώτερη την αίσθηση της αποτυχίας και της ανικανότητας.

Η επανάσταση για την παλιγγενεσία του Ελληνικού έθνους δεν μπορεί να εκφράζει τις αξίες του διαφωτισμού. Γιατί οι «αξίες» αυτές αποτελούν για το σημερινό άνθρωπο, ότι αποτελούσε για τον αρχαίο έλληνα το δωδεκάθεο. Θέλουμε και μια αξία για τα μέτρα μας ο καθένας. Οι φτωχοί θέλουν ισότητα και ίσες ευκαιρίες, και οι πλούσιοι θέλουν προσωπική ελευθερία και ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (μέσα σε αυτά είναι και η επιχειρηματική και καλλιτεχνική ελευθερία, ελεύθερη διακίνηση αγαθών, προϊόντων και κεφαλαίων, ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων κλπ.) Οι αντιεξουσιαστές θέλουν ελευθερία της έκφρασης και του συναθροίζεσθαι. Οι της εξουσίας θέλουν μέτρα τάξης, δημόσιο καταναγκασμό και δικαιοσύνη (εννοούν ποινική δίωξη των αντιλεγόντων). Επιτυχώς κηρύχτηκε ο διαφωτισμός των ευρωπαίων που αγωνίστηκαν ενάντια στους ντόπιους φεουδάρχες που τους καταδυνάστευαν! Εδώ όμως, η αλεπού έβαλε τον άντρα της με τους πραματευτάδες, χωρίς να κοιτάξει τί γίνεται στην αυλή της! Εμείς εδώ, επαναστατήσαμε κατά ξένου δυνάστη, κι είχαμε ήδη πίστη χριστιανική, τηρούμενη ευλαβικά, με αρχές, παραδόσεις, με βίους αγίων και μαρτύρων, που έδωσαν τη ζωή τους για την αλήθεια, την αλληλλεγγύη, τη φύλαξη, την προστασία από τους ξένους εισβολείς, κουρσάρους, εγκληματίες, κλέφτες και άρπαγες! Είχαμε σύστημα αξιών, αρχαιόθεν υπάρχον, που έμελλε ν' αποβεί αγαστά υπηρετούμενο, συμπληρούμενο και εξυψούμενο από τις επιγενόμενες αρχές της χριστιανικής μας πίστης! Ο διαφωτισμός ήρθε να διακηρύξει την κοινωνική δικαιοσύνη ως εργο των ανθρώπων, υποκαθιστώντας (ή επειδή κατάργησε) την δικαιοσύνη που κηρύχτηκε μέσα από το Ευαγγέλιο.

Οι αστοχίες των πολιτικών δεν τελειώσανε εδώ! Μπερδευτήκανε τόσο πολύ, που είπανε ακόμη και το εξής πρωτότυπο: ότι το να μπεί στο Πανεπιστήμιο και να εκφωνήσει πανηγυρική ομιλία επί τη ευκαιρία ιστορικού γεγονότος, ο (πανηγυρικά μάλιστα στη συγκεκριμένη συγκυρία) εκλεγμένος Πρωθυπουργός της Χώρας, συνιστά βεβήλωση του βήματος της αιθούσης τελετών του πανεπιστημίου!

Ήμαρτον Κύριε!

Στον αντίποδα των παραπάνω, ακούστηκαν πάντως και υγιείς και αξιοσημείωτες τοποθετήσεις με την ευκαιρία της επετείου της εθνικής μας γιορτής. Είπε η Πρόεδρος της Βουλής:

• «μας υπενθυμίζει ότι η ελευθερία είναι βγαλμένη από τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά.
• Όσοι αιώνες κι αν περάσουν το πάθος για τη λευτεριά εμψυχώνει τους αγώνες και την επαναστατική δημοκρατική διεκδίκηση.
• Σε περιόδους όπως η τωρινή είναι ζωτικό να θυμόμαστε εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους για να είμαστε ελεύθεροι.
• Οτιδήποτε λιγότερο είναι κατώτερο της κληρονομιάς που μας άφησαν όσοι θυσιάστηκαν».

Και θα συμφωνήσω απολύτως με την Πρόεδρο της Βουλής, για την ακατάβλητη δύναμη της αγάπης για την ελευθερία. Τη δύναμη που μπορεί να ωθήσει σε εξέγερση, σε απελευθέρωση, σε αποτίναξη του ζυγού της υποτέλειας και της τυραννίας.

Θα υποσημειώσω όμως, ότι η δημοκρατία δεν είναι νόημα ζωής, αλλά τρόπος.

Εκεί όπου η δημοκρατία χαρακτηρίζεται ως νόημα ζωής δηλαδή ως λόγος επανάστασης, είναι για να υποκινήσουν -κάποιοι τρίτοι- μια εξέγερση, προσδοκώντες ή επιδιώκοντες ασφαλώς ίδια οφέλη. (Έτσι ματοκυλίστηκε ο σύγχρονος κόσμος. Κάθε τόσο και μια επανάσταση για δημοκρατία, υποκινούμενη μάλιστα από τους εμπόρους του θανάτου και της αρπαγής).

Ενώ σ' εμάς που το νόημα της ζωής είναι η ελευθερία, η δημοκρατία αποτελεί τον τρόπο μας, γιατί έτσι μόνο βιώνεται η ελευθερία. Όταν όλοι είναι σεβαστοί. Κι εμείς αυτό το διακηρύττουμε, και παλαιόθεν το επιζητούμε. Άσχετα, που πολλοί φίλοι μας, μας υποκινούν να κάνουμε τον έξυπνο στον διπλανό μας και να του αρπάζουμε το δίκιο του. Γιατί, βλέπεις λίγα ξένα πράγματα ήσαν καλά για να τα μιμηθεί ο τρόπος και η σκέψη μας, κι εμείς πήγαμε και βρήκαμε τα χειρότερα για να γίνουμε ίδιοι με τους «φίλους» μας, ή για να γίνουμε δορυφόροι τους, ή για να γίνουμε -γι' άλλη μια φορά- Εφιάλτες για τον τόπο μας!

Πάντα και για πάντα, κι όχι μόνο στη σημερινή συγκυρία, πρέπει να θυμόμαστε, και  δεν πρέπει να φεύγει από το νού μας ότι είμαστε λεύτεροι, επειδή κάποιοι άλλοι 'έδωσαν τη ζωή τους για τούτο το σκοπό: Να ζούν στον τόπο τους ελεύθεροι. Και τούτο μας δίδαξαν, και τούτο μας άφησαν υποθήκη: Πως δεν αξίζει η ζωή του δούλου! Κι όσοι εμπνεόμαστε από τούτο ξέρουμε τί πρέπει να κάνουμε!

Οτιδήποτε λιγότερο είναι κατώτερο της κληρονομιάς που μας άφησαν όσοι θυσιάστηκαν.

Ακούσαμε και μια άποψη, καθόλα σεβαστή, πλήρη και αναντίρρητη.
Αναφερόμενος στην επέτειο της εθνικής παλιγγενεσίας ο κ. Βαρουφάκης δήλωσε:

• «Πριν 194 χρόνια οι πρόγονοι μας δίδαξαν την Ευρώπη και δίδαξαν τον κόσμο ότι η ελευθερία είναι αξία ανεκτίμητη.
• Δίδαξαν ότι η εθνική ανεξαρτησία είναι υπέρ πάντων και ότι είναι η μόνη στέρεα βάση για τη φιλία μεταξύ των λαών, για τη συνεργασία μεταξύ των λαών και για τον αλληλοσεβασμό.
• Σήμερα καλούμαστε εμείς, να φανούμε αντάξιοι τους, να προτάξουμε, να θέσουμε και πάλι υπέρ πάντων την ελευθερία και την αξιοπρέπεια στην Ευρώπη, στον κόσμο στην ίδια μας την κοινωνία».

Έχει κανείς αντίρρηση; Κανένας Έλληνας, νομίζω!

Οὐ χαλεπόν τό πεσεῖν, ἀλλά το μή ἀνίστασθαι...

Οι πτώσεις
είναι απαραίτητες για την επίγνωση.

Γιατί, το ανίστασθαι νοηματοδοτεί 

την επίγνωση εξαιτίας της πτώσης.

Κατ’ αρχήν ονοματίζουμε τα πράγματα
Κι αφού αναζητήσουμε τις γενικές αιτίες
την προέλευση και τις ιδιότητές τους
αποδίδομε εκάστη τα ίδια.
Αιτιώμεθα αντικειμενικά
κι επικαλούμεθα κατ’ ανάγκην
τα δίκαια, τα όσια, τα αληθή.

Για τα ψεύδη δεν γεννάται λόγος.
Οι πτώσεις δεν ωφελούν.
Ονοματοδοσία, ιδιότητες,
απόδοση, αιτίαση ή επίκληση,
όλα, οδηγούν σε μια νέα πτώση.
Σ’ ένα φαύλο κύκλο.

Ο φαύλος κύκλος 

της πτώσης και του ψεύδους
κοχλιωδώς φρέαρ διανοίγει
που ως μαύρη τρύπα
θα καταπιεί τον πεσόντα,
και διαρκώς και καθ`έξιν πίπτοντα
και μη ανιστάμενο...

Κυριακή Δ' των Νηστειών: Μνήμη Αγ. Ιωάννη Σιναΐτη (της Κλίμακας)

Σε είπαν Κλίμακα
γιατί την κλίμακα Ζωής μας έδειξες
απαριθμώντας μας τα πάθη
τις πηγές τους, τις αιτίες, τα γιατί
και δείχνοντας τα λάθη
που τη ζωή και την ψυχή μας
θα κατέστρεφαν
και μάλιστα ανεπιστρεπτί.


Eίπες:
Για να διαβείς το δρόμο το μακρύ
ζητώντας της ψυχής τη λύτρωση
από μικρότητα, φαυλότητα
και όλα τα άλλα πάθη
καιρός ετοιμασία να αρχίσεις
για της Κλίμακας την ανάβαση


Κι αν κουραστείς,
να μη σταθείς.
Να την ανέβεις
ως το στερνό της σκαλοπάτι.
Γιατί αν σταθείς μεσοστρατίς,
πώς θά βρεις το ουράνιο φως
νερό να χύνεται
από το θεϊκό κανάτι;

Αρμονία

 

Αρμονία της ψυχής και του νου
Είναι η αδιατάρακτη συνύπαρξη
Του παρελθόντος και του μέλλοντος αυτών
Με το παρόν τους

Αόριστο είναι βέβαια το μέλλον,
Εξαρτάται όμως από τα παρακείμενα.

Για τα υπερσυντελεσμένα 

Ούτε λόγος.
Πρέπει απλώς να μας φωτίζουν 

Με το γεγονός 

Της προ πολλού ήδη
Παρελθούσης ύπαρξής τους.

Ποιός στη γιορτή σου σε θυμάται;

 

Έρχεται η μέρα της γιορτής σου,
κι οι φίλοι τη θυμούνται για καλά τη μέρα τούτη.

Μα κι αν κατά τύχη λησμονήσουν,
το νιώθεις,
η αγάπη τους ζεσταίνει την καρδιά σου.

Σα θυμηθούνε
και με χαρά σε συναντήσουν
για να γιορτάσετε μια μνήμη, ένα όνειρο,
μοιράζονται μαζί σου
τις στιγμές χαράς,
κι αυτή σε μια στιγμή τη διπλασιάζεις.

Ενώ μοιράζοντας
της μοναξιάς την ώρα,
μισή αυτήν την κάνεις

και  της καρδιάς σου τους καρπούς

πολλαπλασιάζεις!

Γιατί η ώρα τούτη,
ανθρωπιάς είναι ώρα.

Όμως ποτέ σου  μην ξεχνάς,

 ο άνθρωπος, πάντα μόνος του είναι,
μόνος έχει ευθύνη,
μόνος προσωπικότητα,
μόνος ψυχή και αξιοπρέπεια,
για να ζήσει.

Μόνος είναι κι ο άνθρωπος,
που ζει μ' αλαζονεία, περηφάνεια,
με άρνηση κι εχθρότητα,

και μόνος του πεθαίνει.

Σαν μ' άλλους έχει ο άνθρωπος

κέφι και δείπνα,
τις ενοχές και τα συμφέροντα,
υπόγειους στόχους, ματαιοδοξία,
χασομέρι, επίδειξη, συνωμοσία.
Διαφορετικοί 'ναι οι στόχοι,
μα κοινοί οι δρόμοι.

Εδώ φιλία και αγάπη δεν υπάρχουν.

Όταν μαζί με άλλους όμως, έχεις
έργα αγάπης, αλληλεγγύης

και συγγνώμης,

έργα σιωπής κι αποδοχής
εκεί το γεύμα είναι ευφρόσυνο,

κανείς δεν υπερέχει, 

κανείς δεν εξουσιάζει,

κι όλοι μαζί 

δίνουνε μήνυμα χαρμόσυνο.

Αγάπη έχω για σένα
που σήμερα γιορτάζεις
και δρόμο ζωής
 σου εύχομαι δυναμικό

Γι' αυτό
τα μαλλάκια σου μητρικά τα χαϊδεύω
κι εγκάρδια ευχή σου δίνω:

Χρόνια πολλά να ζήσεις αγγελικό παιδί,
η καρδιά σου να 'λαφρύνει
από σκέψεις,
 παλιές κι οδυνηρές,
και ο δρόμος ο δικός σου να σημαίνει
από τώρα κι εμπρός
καθαρή ματιά στο μέλλον,
αφήνοντας πίσω κάθε πληγή.

Ζούμε όπως πιστεύουμε,
χωρίς να θέλουμε συνέχεια δανεικά,
και κάνουμε αυτό που δεν μπορούμε:
να είμαστε εμείς,
σωστοί και με αξίες,
σε έναν κόσμο, χωρίς αξίες και χωρίς ιδανικά.

Χιλιάδες μίλια προς τον τόπο της καρδιάς

 

Λίγα λόγια για τούτο το Βιβλίο,  του Klaus Kenneth (τίτλος πρωτοτύπου: Born to hate – Reborn to love): Όπως σαφώς προκύπτει, από όσα αναγράφονται σ' αυτό, τούτο το βιβλίο είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο γεννημένο μέσα στην απόρριψη, την άρνηση και την ευθυνοφοβία εκείνων που κανονικά θα ήσαν υποχρεωμένοι να τον προστατέψουν και να τον αναθρέψουν.

Ο συγγραφέας είναι άτομο με ισχυρό και εγωκεντρικό χαρακτήρα, υπερήφανος και αλαζών με εξουσιαστικές τάσεις, υπό δαιμονική επήρεια και μάλιστα με επίγνωση, ευφυής, αλλά μη εμπαθής, και γι' αυτό αντικειμενικός στην κρίση του για τους άλλους και για τον εαυτό του. Ευγνώμων, φιλομαθής και φιλοσοφών. Ένα άτομο που δεν «χάθηκε» τελικά , αφού οι φιλοσοφικές του αναζητήσεις ήταν ουσιαστικές: Αναζητούσε την οδό, την αλήθεια και τη ζωή. Και όλα αυτά τα βρήκε στο Χριστό. Στη διδασκαλία του και στην άνευ όρων υποταγή και εμπιστοσύνη στο θέλημα του Κυρίου.

Ετούτος ο άνθρωπος, τελικά έλαβε αυτό που ζητούσε. Η καθαρότητα της αναζήτησης και η αποδοχή του θείου δεν «σκιάστηκαν» απο υποβολιμαίες αντιρρήσεις και προφάσεις εν αμαρτίαις.

‘Έζησε απίθανες περιπέτειες, περνώντας και ζώντας διδαχές-θεωρίες-στάσεις και καταστάσεις από κάθε θρησκεία, φιλοσοφικό δόγμα ή τάση και ό,τι ευαγγελιζόταν ειρήνη.

Ο συγγραφέας παρατήρησε ότι όλοι αυτοί οι φιλοσοφικοί στοχασμοί, οι ασκήσεις, οι πρακτικές έδιναν συγκεκριμένη ειρήνη, μικρής διάρκειας και μικρού βεληνεκούς. Χάριζαν κενότητα και αδιαφορία, απαλλαγή του νοός και αταραξία, αλλά όχι πνευματική και ψυχική ειρήνη, αγάπη, πραότητα, γλυκύτητα. Οι πρακτικές αυτές είχαν ιερατεία και οικονομικά συμφέροντα. Δεν είχαν αλληλεγγύη. Ο άνθρωπος γινόταν «Θεός» με τις δυνάμεις και την πειθαρχία του και αυτό αύξανε την αλαζονεία και την υπερηφάνειά του.

Ο συγγραφέας παρατήρησε -και πολλές φορές έχει σημειώσει- ότι όλες τις φορές που κινδύνευσε σοβαρά η ζωή του στη διάρκεια των περιηγήσεων και των ασκήσεών του πάντοτε απέφυγε τελικά τον κίνδυνο κατά τρόπο εντυπωσιακά θαυματουργό και εντελώς ανεξήγητο υπό τις συγκεκριμένες εκάστοτε συνθήκες.

Η συνάντησή του με τη χριστιανική πίστη δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Δυσπιστία και αμφισβήτηση χαρακτήριζαν τη στάση του προς πρόσωπα, θεσμούς και ευαγγελικές αρχές. Δαιμονικές επιρροές και παρεμβάσεις στις προσπάθειές του να ξεκοπεί από τον αντίθεο κόσμο στον οποίο ζούσε, καθιστούσαν αδύνατη την προσπάθεια πολλών ανθρώπων να τον βοηθήσουν. Αποτύγχαναν γι’ αυτό ακόμη και πολλές προσπάθειες του ίδιου του συγγραφέα.

Η ισχυρή επιθυμία του για εσωτερική ζεστασιά και γαλήνη και η εμπιστοσύνη ότι αυτή κάπου υπάρχει, ενίσχυσαν την πίστη του στην σπουδαιότητα της εσωτερικής γαλήνης. Η συνάντησή του με τη Μητέρα Τερέζα και μερικούς ακόμη πολύ σημαντικούς Χριστιανούς έκαμψε την αρχική άρνησή να συνδεθεί με το χριστιανισμό. Αντίρρηση που βασιζόταν στην προηγούμενη αρνητική του εμπειρία από τη συνάντηση και τη συνύπαρξή του με ακατάλληλα πρόσωπα (τη μητέρα του που ήταν πνευματίστρια και τον παρέδωσε σ’ έναν έκφυλο καθολικό ιερωμένο, ο οποίος για χρόνια ολόκληρα τον βίαζε καθημερινά κλπ, κλπ).

Η συνάντησή του με τον Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο του αποκάλυψε έναν κόσμο αλλιώτικο και η νουθεσία του από αυτόν τον βοήθησαν να μεταμορφωθεί ολοκληρωτικά και να ζήσει το πνεύμα της αγάπης και την άρνηση του εαυτού, της «φιλοτιμίας» και φιλαρχίας, του εγωισμού, της αλαζονείας και υπερηφανείας. Γύρισε να βοηθήσει τη μητέρα και τον πατέρα του γιατί επιθυμούσε και γι’ αυτούς τον παράδεισο της μετανοίας και της αγάπης.

Ως μουσικός έγραψε μουσική για το πνευματικό του αυτό ταξίδι που έγινε επιτυχία και παρουσιάσθηκε σε πολλές περιπτώσεις και είχε πολλές θετικές επιδράσεις . Έγινε εκπαιδευτικός σε σχολείο. Σπούδασε περαιτέρω στο Πανεπιστήμιο.

Σήμερα, διαβάζει και μεταφράζει Πατέρες για να τους γνωρίσουν και άνθρωποι που δεν μπορούν να διαβάσουν τη γλώσσα των Πατέρων.

Η περιγραφή των βιωμάτων και των δοκιμασιών του είναι συγκλονιστική και εγγίζει τα όρια του θρύλου. Απίστευτοι κίνδυνοι, κινηματογραφικές περιπέτειες, σε όλα τα πλάτη και μήκη της γής. Απόγνωση ερημίας και εγκατάλειψης, και απελπισία από το αδιέξοδο των καταχρήσεων και των αδιεξόδων που αυτές δημιουργούσαν συνεχώς και κατ’ επανάληψη, χαρακτηρίζουν την αφήγηση.

Νηνεμία παθών και βασάνων, ειρήνη ζωής, ευτυχία και χάρις, πραότητα, ευδοκίμηση αναζητήσεων, και ευτυχής κατάληξη επαγγελματικών, οικονομικών και πρακτικών αδιεξόδων, συμπαράσταση φίλων και αναγνώριση αναφέρονται προς επίρρωση της παρουσίας του Κυρίου σε ολόκληρη αυτή τη βασανισμένη ζωή -τη ζωή αναζήτησης- που «πειράσθηκε» φοβερά και κατ’ επανάληψη, και τελικά ανακάλυψε το Χριστό και διάλεξε να μείνει μ’ Αυτόν.

Η τελική επιλογή ήταν μια επιλογή με την επίγνωση ότι ο Χριστός θέλει:

• εμείς οι ίδιοι ελεύθερα να επιλέξουμε το δρόμο Του,
• να εμπιστευθούμε τη ζωή μας στα χέρια Του απολύτως, χωρίς ενδοιασμούς
• να ζούμε με την πίστη ότι αν Αυτός δεν θέλει εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε ό,τι επιθυμούμε
• Να επιθυμούμε μόνο πράγματα που είναι αρεστά σε Αυτόν, κι όχι επιλεκτικά την αλήθεια, γιατί αυτό είναι δαιμονικό.
• Αμαρτάνω θα πει αυτοκαταστρέφομαι
•  Όταν προκύπτει εμπόδιο, να εξετάζουμε εκ νέου την απόφασή μας.
• Μεγάλα και υψηλά θα μας ανατεθούν μόλις μπορέσουμε να διαχειριζόμαστε ειλικρινώς και εντίμως τα μικρά και καθημερινά
•  Να μην έχουμε υπεροψία, υπερηφάνεια και αλαζονεία
•  Να έχουμε ταπείνωση και να ζητούμε από τον Κύριο να μας οδηγήσει εκεί όπου είναι το θέλημά Του και όχι εκεί όπου θέλουμε εμείς, 
• κι Αυτός θα μας δείξει το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε…..

Μάκη, σ' ευχαριστώ που έφερες αυτό βιβλίο, ευχαριστώ και τον συγγραφέα που φωτίστηκε και μας έδωσε την εμπειρία του, τα πάθη και τις διδαχές του, προς δόξαν Κυρίου.

Σημείωση: «Χιλιάδες μίλια προς τον τόπο της καρδιάς», Του Klaus Kenneth (τίτλος πρωτοτύπου: Born to hate – Reborn to love), Εκδόσεις Εν Πλώ, Κολοκοτρώνη 49, (τηλ, 210 3226343 e-mail: info@enploeditions.gr).

Η Χάρις του Κυρίου στη Μεταμόρφωση του Ανθρώπου

Τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως εἶναι γνωστόν, ἀποτελεῖται ἀπὸ δυὸ ἀχώριστα μέρη: τὸν κλῆρο καὶ τὸν λαό, τὸ πρῶτο ἀπὸ τὰ ὁποῖα κατ’ ἐξοχὴν ἔχει τὸ δικαίωμα καὶ τὴν ὑποχρέωση νὰ κηρύττει καὶ νὰ ὁδηγεῖ τοὺς  χριστιανοὺς πρὸς τὸν Θεό.

Αὐτὸ ὅμως δὲν ἀποκλείει, ὅταν δὲν ὑπάρχει κοντὰ ἕνας καλὸς ἱερέας ἢ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ παρέμβει κάποιος ἱερωμένος, οἱ θεολογικὰ καὶ πνευματικὰ προχωρημένοι λαϊκοὶ νὰ διδάσκουν καὶ νὰ συμβάλλουν στὴν προσέγγιση τῶν ἄλλων μὲ τὸν Θεό.

Καὶ ἀφοῦ ὅλοι μας, καὶ κληρικοί, καὶ λαϊκοί, ἔχουμε ἕνα σκοπό, πρέπει νὰ συνεργαζόμαστε ὅλοι μαζὶ μὲ ἀγάπη, ἡ ὁποία «πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει...» (Α ́ Κορ. ιγ ́, 7).

Θὰ ἤθελα νά σᾶς μεταφέρω ἕνα μικρό, ἀλλὰ πολὺ περιεκτικὸ διήγημα τοῦ Ἀντωνίου Τσέχωφ - ἑνὸς μεγάλου Ρώσσου συγγραφέως, ποὺ ἔζησε τὸ δεύτερο μισὸ τοῦ 19ου αἰῶνος. Ὀνομάζεται «Ὁ Φοιτητής». Δὲν ξέρω ἐὰν ὑπῆρχε ποτὲ κάποια νεοελληνικὴ μετάφραση, αὐτοῦ τοῦ ἔργου, ἀλλὰ τὸ μετέφρασα καὶ ἐγώ.

Ὁ Ρῶσσος διανοούμενος καὶ θεολόγος πρωθιερέας Σέργιος Μπουλγάκωφ ἔλεγε, γι’ αὐτὸ τὸ ἀριστούργημα τοῦ Τσέχωφ, ὅτι «εἶναι ἕνα πολυτιμότατο μαργαριτάρι, ποὺ σὲ τρεῖς σελίδες ἐμπεριέχει ἀπέραντα νοήματα». Καὶ ὁ ἴδιος ὁ συγγραφέας ἀγαποῦσε αὐτὸ τὸ διήγημα καὶ τὸ θεωροῦσε καλύτερο ἀπὸ πολλὰ ἄλλα μεγάλα ἔργα του.

 Ὅπως μνημονεύει ἕνας ἄλλος γνωστὸς Ρῶσσος λόγιος, συγγραφεὺς καὶ ποιητής, ὁ Ἰ. Ἀ. Μπούνιν, ὅταν κατηγοροῦσαν τὸν Τσέχωφ γιὰ πεσσιμισμό, ἐκεῖνος ἔλεγε: «Τί πεσσιμιστὴς εἶμαι ἐγώ; Ἀπὸ ὅλα τὰ ἔργα μου τὸ πιὸ ἀγαπημένο εἶναι τὸ διήγημα “Ὁ Φοιτητής”...».

Λοιπόν, θά παρουσιάσω τὴν μετάφραση καὶ μετὰ θὰ κάνω λίγες παρατηρήσεις.

«Ὁ καιρὸς στὴν ἀρχὴ ἦταν καλός, ἥσυχος. Φώναζαν κότσυφες καί, γειτονικὰ στοὺς βάλτους, κάτι ζωντανὸ παραπονεμένα βούϊζε, λὲς καὶ φύσαγε στὸ ἄδειο μπουκάλι. Πέταξε μιὰ μπεκάτσα καὶ ἀκούστηκε πρὸς αὐτὴν πυροβολισμὸς μέσα στὸν φθινοπωρινὸ ἀέρα, ἐκρηκτικὰ καὶ χαρούμενα. Ἀλλὰ ὅταν στὸ δάσος σκοτείνιασε, ἀναπάντεχα φύσηξε ἀπὸ τὴν ἀνατολὴ κρύος, διαπεραστικὸς ἀέρας· ὅλα σίγησαν. Στὶς λακκοῦβες ἐμφανίσθηκαν βελόνια ἀπὸ πάγο, καὶ στὸ δάσος ὅλα φαίνονταν ἄβολα, ἀθόρυβα καὶ νεκρά. Ἄρχισε νὰ μυρίζει χειμώνα.

Ὁ Ἰβὰν Βελικοπόλσκι, φοιτητὴς τῆς θεολογικῆς Ἀκαδημίας, υἱὸς τοῦ νεωκόρου, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὶς σπουδές του στὸ σπίτι, περπατοῦσε ὅλην τὴν ὥρα στὸ δρομάκι μέσα στὸ λιβάδι, ποὺ πλημμύριζε κάθε χρόνο. Τοῦ εἶχαν ξεπαγιάσει τὰ δάχτυλα καὶ τὸ πρόσωπό του εἶχε κοκκινίσει ἀπὸ τὸν ἀέρα. Τοῦ φαινόταν, ὅτι αὐτὴ ἡ ξαφνικὴ ψύχρα χάλασε σὲ ὅλα τὴν τάξη καὶ τὴν ὁμόνοια· ὅτι τὴν ἴδια τὴν φύση τὴν εἶχε πιάσει φόβος, καὶ γι’ αὐτὸ τὰ βραδινὰ σκοτάδια πύκνωσαν πιὸ γρήγορα, ἀπὸ ὅ,τι ἔπρεπε. Γύρω του ἦταν ἠρεμία καὶ κάπως ἰδιαιτέρως σκοτεινά. Μόνο στοὺς κήπους τῶν χηρῶν, κοντὰ στὸν ποταμό, ἔφεγγε μιὰ φωτιά· ὁλόγυρα δέ, καὶ ἐκεῖ ποὺ ἦταν τὸ χωριό, τέσσερα περίπου βέρστια (1) μακριά, ὅλα πνίγονταν ἐντελῶς στὸ κρύο βραδινὸ σκοτάδι.

Ὁ  φοιτητὴς θυμήθηκε πώς, ὅταν ἔφευγε ἀπὸ τὸ σπίτι του, ἡ μητέρα του, ποὺ καθόταν ξυπόλυτη στὸ πάτωμα τοῦ προθαλάμου, καθάριζε τὸ σαμοβάρι (2), καὶ ὁ πατέρας του ἦταν ξαπλωμένος ἐπάνω στὴν θερμάστρα (3) καὶ ἔβηχε. Τότε ἔτυχε νὰ εἶναι Μεγάλη Παρασκευή, γι’ αὐτὸ στὸ σπίτι δὲν ἔβραζαν τίποτε, καὶ πεινοῦσε βασανιστικά.

Καὶ τώρα, ζαρώνοντας ἀπὸ τὸ κρύο, ὁ φοιτητὴς σκεφτόταν ὅτι ὁ ἴδιος ἀέρας φύσαγε καὶ ἐπὶ Ρούρικ (4), καὶ ἐπὶ Ἰβὰν τοῦ Τρομεροῦ (5), καὶ ἐπὶ Πέτρου (6), καὶ ὅτι ὑπῆρχε καὶ τότε ἡ ἴδια φοβερὴ φτώχεια, ἡ πείνα, οἱ ἴδιες τρύπιες ἀχυροσκεπές, ἡ ἀμάθεια, ὁ καημός, ἡ ἴδια ἐρημιὰ γύρω, τὸ σκοτάδι, τὸ αἴσθημα πιέσεως – ὅλη αὐτὴ ἡ φρίκη ἦταν, εἶναι καὶ θὰ εἶναι πάντοτε· καὶ ἂν περάσουν ἀκόμη χίλια χρόνια, ἡ ζωὴ δὲν θὰ εἶναι καλύτερη. Καὶ δὲν ἤθελε νὰ πάει στὸ σπίτι του.

Οἱ κῆποι ὀνομάζονταν “τῶν χηρῶν”, γιατί τοὺς συντηροῦσαν δυὸ χῆρες, μάνα καὶ κόρη. Ἡ φωτιὰ ἔκαιγε ζεστά, τρίζοντας, φωτίζοντας μακριὰ γύρω της τὸ ὀργωμένο χῶμα. Ἡ χήρα Βασίλισσα, ψηλή, παχουλὴ γριά, μὲ ἀνδρικὸ κοντογούνι, στεκόταν δίπλα καὶ συλλογιζόμενη κοίταζε τὴν φωτιά. Ἡ κόρη της Λουκέρια, μικρή, βλογιοκομμένη (7), μὲ χαζούλικο πρόσωπο, καθόταν χάμω καὶ ἔπλενε τὸν λέβητα καὶ τὰ κουτάλια. Προφανῶς, μόλις εἶχαν δειπνήσει. Ἀκούγονταν ἀνδρικὲς φωνές, καθὼς οἱ ντόπιοι ἐργάτες πότιζαν τὰ ἄλογα.

– Νά, καὶ ὁ χειμώνας σᾶς γύρισε πίσω, εἶπε ὁ φοιτητὴς πλησιάζοντας τὴν φωτιά. Χαίρετε!
Ἡ Βασίλισσα σάστισε, ἀλλ’ ἀμέσως τὸν γνώρισε καὶ χαμογέλασε φιλοφρονητικά.
– Δὲν σὲ γνώρισα, ὁ Θεὸς μαζί σου, εἶπε. Θὰ γίνεις πλούσιος.

Μίλησαν. Ἡ Βασίλισσα ἦταν γυναίκα πεπειραμένη, ποὺ ὑπηρετοῦσε κάποτε στοὺς κυρίους σὰν τροφὸς καὶ μετὰ σὰν γκουβερνάντα (8), καὶ τὸ πρόσωπό της πάντα ἄφηνε ἕνα ἁπαλό, σεμνοπρεπὲς χαμόγελο. Ὅμως ἡ κόρη της,  χωριάτισσα, βασανισμένη ἀπὸ τὸν ἄνδρα της, μόνο σκαρδάμυσσε (9), στὸν φοιτητὴ καὶ σιωποῦσε, μὲ μιὰ ἔκφραση παράξενη, σὰν κωφάλαλη.

– Ἔτσι ἀκριβῶς τὴν κρύα ἐκείνη νύχτα ζεσταινόταν δίπλα στὴν φωτιὰ καὶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος, εἶπε ὁ φοιτητής, τεντώνοντας τὰ χέρια του πρὸς τὴν φωτιά. Ἑπομένως καὶ τότε ἔκανε κρύο. Ἄχ, τί φοβερὴ νύχτα ἦταν τότε, γιαγιά! Ἐξαιρετικὰ ἄχαρη, ἐκτενὴς νύχτα! Κοίταξε γύρω του στὸ σκοτάδι, σπασμωδικὰ κούνησε τὸ κεφάλι του καὶ ρώτησε:
– Προφανῶς, ἔχεις πάει στὰ δώδεκα Εὐαγγέλια;
– Ναί, ἀπάντησε ἡ Βασίλισσα.
– Ἂν θυμᾶσαι, στὸν Μυστικὸ Δεῖπνο ὁ Πέτρος εἶπε στὸν Ἰησοῦ: “Μαζί Σου εἶμαι ἕτοιμος νὰ πάω καὶ στὴν φυλακή, καὶ στὸν θάνατο”. Καὶ ὁ Κύριος εἶπε σ’ αὐτὸν: “Σοῦ λέω, Πέτρε, ὅτι σήμερα πρὶν λαλήσει ὁ ἀλέκτωρ, δηλαδὴ ὁ πετεινός, τρὶς θὰ μὲ ἀπαρνηθεῖς”. Μετὰ τὸν Δεῖπνο ὁ Ἰησοῦς θανάσιμα θλιβόταν στὸν κῆπο, καὶ ὁ δυστυχὴς Πέτρος καταπονήθηκε ψυχικά, ἐξασθένησε, τὰ βλέφαρά του βάρυναν, καὶ μὲ τίποτε δὲ μποροῦσε νὰ καταπολεμήσει τὸν ὕπνο. Κοιμήθηκε. Ἔπειτα, ὅπως ἄκουσες, ὁ Ἰούδας τὴν ἴδια νύχτα φίλησε τὸν Ἰησοῦ καὶ Τὸν παρέδωσε στοὺς βασανιστές Του. Τὸν ὁδήγησαν δεμένο στὸν Ἀρχιερέα καὶ Τὸν ἐχτύπησαν, καὶ ὁ Πέτρος, ἐξαντλημένος, ταλαιπωρημένος ἀπὸ τὴν θλίψη καὶ τὴν ἀνησυχία, –τὸ καταλαβαίνεις– ἄϋπνος, προαισθανόμενος ὅτι σὲ λίγο θὰ συμβεῖ στὴν γῆ κάτι τρομερό, Τὸν ἀκολούθησε... Τὸν ἀγαποῦσε μὲ λαχτάρα, μὲ πάθος, καὶ τώρα ἔβλεπε ἀπὸ μακριὰ πὼς Τὸν χτυποῦσαν...
Ἡ Λουκέρια ἄφησε τὰ κουτάλια καὶ κάρφωσε ἕνα ἀπλανὲς βλέμμα στὸν φοιτητή.
– Ἦλθαν στὸν Ἀρχιερέα, συνέχισε ἐκεῖνος, ἄρχισαν νὰ ἀνακρίνουν τὸν Ἰησοῦ, καὶ οἱ ὑπηρέτες ἐν τῷ μεταξὺ ἄναψαν φωτιά, γιατί ἔκανε κρύο καὶ ἤθελαν νὰ ζεσταθοῦν. Μαζὶ μὲ αὐτούς, δίπλα στὴν φωτιά, στεκόταν καὶ ζεσταινόταν καὶ ὁ Πέτρος, ὅπως κι ἐγὼ τώρα. Μιὰ γυναίκα, τότε, τὸν εἶδε καὶ εἶπε: “Καὶ αὐτὸς ἦταν μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ”. Δηλαδὴ καὶ αὐτόν, σὰν νὰ λέει, νὰ τὸν ἀνακρίνετε. Καὶ ὅλοι οἱ ὑπηρέτες, ποὺ ἦσαν κοντὰ στὴν φωτιά, ὅπως φαίνεται, τὸν  κοίταξαν ὕποπτα καὶ αὐστηρά, γιατί αὐτὸς ταράχθηκε καὶ εἶπε: “Δὲν Τὸν ξέρω αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο”. Καὶ λίγο μετὰ πάλι κάποιος ἀναγνώρισε στὸ πρόσωπό του ἕναν ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ Ἰησοῦ καὶ εἶπε: “Καὶ σὺ εἶσαι ἕνας ἀπὸ αὐτούς”. Ἀλλ’ αὐτὸς πάλι ἀρνήθηκε. Καὶ τὴν τρίτη φορὰ κάποιος ἀπευθύνθηκε σ’ αὐτόν: “Μά, δὲν σὲ εἶδα σήμερα στὸν κῆπο μαζὶ μὲ Ἐκεῖνον;”. Ἀρνήθηκε καὶ τὴν τρίτη φορά. Καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ἀμέσως ἐλάλησε ὁ κόκορας, καὶ ὁ Πέτρος ἔρριξε ἕνα βλέμμα στὸν Ἰησοῦ καὶ θυμήθηκε τὰ λόγια, ποὺ τοῦ εἶπε Ἐκεῖνος στὸν Δεῖπνο... Θυμήθηκε, συνῆλθε, πῆγε ἔξω ἀπὸ τὴν αὐλὴ καὶ πικρὰ-πικρὰ ἔκλαψε. Στὸ Εὐαγγέλιο λέγεται: “Καὶ ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσεν πικρῶς”.

Φαντάζομαι: ἥσυχος-ἥσυχος, σκοτεινὸς-σκοτεινὸς κῆπος, καὶ στὴν ἡσυχία μόλις ἀκούγονται βαθειὰ κλάμματα...

Ὁ φοιτητὴς ἀνάστεναξε καὶ βυθίστηκε σὲ σκέψεις. Συνεχίζοντας νὰ χαμογελάει, ἡ Βασίλισσα ξαφνικὰ ἄρχισε νὰ κλαίει· δάκρυα, μεγάλα, ἄφθονα ἔτρεξαν ἐπάνω στὰ μάγουλά της. Καὶ σκέπασε μὲ τὸ μανίκι τὸ πρόσωπό της ἀπὸ τὴν φωτιά, σὰν νὰ ντρεπόταν τὰ δάκρυά της, ἐνῶ ἡ Λουκέρια, κοιτάζοντας ἀκίνητα πρὸς τὸν φοιτητή, κοκκίνισε, καὶ ἡ ἔκφραση τοῦ προσώπου της ἔγινε κατηφής, ἀγωνιώδης, σὰν στοὺς ἀνθρώπους, ποὺ συγκρατοῦν μεγάλο πόνο.

Οἱ ἐργάτες ἐπέστρεφαν ἀπὸ τὸν ποταμό, καὶ ἕνας ἀπὸ αὐτούς, καβάλα στὸ ἄλογο, ἦταν ἤδη κοντά, καὶ τὸ φῶς τῆς φωτιᾶς ἔτρεμε πάνω του. Ὁ φοιτητὴς εὐχήθηκε στὶς χῆρες “καλὴ νύχτα” καὶ πῆγε παρακάτω. Καὶ πάλι τὸν κύκλωσαν σκοτάδια, καὶ ἄρχισαν νὰ κρυώνουν τὰ χέρια του. Φύσαγε σκληρὸς ἀέρας. Πράγματι ἐρχόταν ὁ χειμώνας, καὶ δὲν ἔμοιαζε, ὅτι τὴν μεθεπομένη μέρα ἦταν Πάσχα.

Τώρα ὁ φοιτητὴς σκεφτόταν τὴν Βασίλισσα: ἐὰν ἔκλαψε, αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὅλα αὐτά, ποὺ συνέβησαν ἐκείνη τὴν φοβερὴ νύχτα μὲ τὸν Πέτρο, κάπως σχετίζονταν μὲ αὐτήν...

Ἔστρεψε τὸ κεφάλι του. Μεμονωμένη φλόγα ἥσυχα τρεμόφεγγε στὸ σκοτάδι, καὶ δίπλα της δὲν φαίνονταν πιὰ οἱ ἄνθρωποι. Ὁ φοιτητὴς πάλι σκέφτηκε ὅτι ἐὰν ἡ Βασίλισσα ἔκλαψε, καὶ ἡ κόρη της συγκινήθηκε, προφανῶς αὐτὸ ποὺ τοὺς διηγήθηκε πρὶν ἀπὸ λίγο, αὐτὸ ποὺ συνέβη δέκα ἐννέα αἰῶνες πρίν, ἔχει σχέση μὲ τὸ παρὸν –μὲ τὶς δυὸ αὐτὲς γυναῖκες– καί, πιθανόν, μὲ αὐτὸ τὸ ἐρημικὸ χωριό, μὲ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του, μὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.

Ἐὰν ἡ γριὰ ἔκλαψε, αὐτὸ ἔγινε ὄχι γιατί ὁ ἴδιος ξέρει νὰ διηγεῖται συγκλονιστικά, ἀλλὰ γιατί ὁ Πέτρος τῆς εἶναι οἰκεῖος, καὶ γιατί μὲ ὅλο τὸ εἶναι της ἐνδιαφέρεται γι’ αὐτὸ ποὺ συνέβαινε στὴν ψυχὴ τοῦ Πέτρου.

Καὶ ξαφνικὰ ἡ χαρὰ ἄρχισε νὰ σκιρτᾶ στὴν ψυχή του, καὶ μάλιστα σταμάτησε γιὰ μιὰ στιγμή, γιὰ νὰ ἀνασάνει βαθειά. Τὸ παρελθόν, συλλογιζόταν, εἶναι δεμένο μὲ τὸ παρὸν μὲ ἀδιάκοπη ἁλυσίδα γεγονότων, ποὺ προκύπτουν τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο.

Καὶ τοῦ φαινόταν πὼς τώρα δὰ εἶδε καὶ τὶς δυὸ ἄκρες αὐτῆς τῆς ἁλυσίδας: μόλις ἄγγιξε τὴν μία, τινάχθηκε ἡ ἄλλη. Καὶ ὅταν περνοῦσε μὲ τὸ καραβάκι στὴν ἄλλη ὄχθη τοῦ ποταμοῦ, καὶ μετά, ὅταν κοίταζε τὸ χωριὸ τῆς γεννήσεώς του καὶ πρὸς τὴν Δύση, ὅπου σὰν στενὴ λουρίδα ἔφεγγε κρύα βαθυκόκκινη ἡ αὐγή, σκεφτόταν ὅτι ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ  oμορφιά, ποὺ κατεύθυναν τὴν ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐκεῖ, στὸν κῆπο καὶ στὴν αὐλὴ τοῦ Ἀρχιερέα, συνεχίζονταν ἀδιάκοπα μέχρι καὶ σήμερα, καί, ὅπως φαίνεται, πάντα ἀποτελοῦσαν κάτι βασικὸ στὴν ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου καί,  γενικά, στὴν γῆ.

Καὶ ἕνα αἴσθημα νεότητος, ὑγείας, δυνάμεως, –ἦταν μόλις εἴκοσι δύο χρόνων– καὶ μία ἀνέκφραστη γλυκιὰ προσδοκία εὐτυχίας, ἄγνωστης, μυστικῆς εὐτυχίας τὸν κυρίευαν σιγὰ-σιγά, καὶ ἡ ζωὴ τοῦ φαινόταν ὑπέροχη, θαυμαστὴ καὶ γεμάτη ὑψηλὸ νόημα».

Ὁ π. Σέργιος Μπουλγάκωφ σωστὰ ὀνομάζει τὸν Τσέχωφ: «συγγραφέα τῆς παγκόσμιας θλίψεως», γιὰ τὶς μορφὲς δυστυχισμένων, νικημένων ἀπὸ τὸ κακὸ ἀνθρώπων.

Ὁ ἴδιος ὁ συγγραφέας σκληρὰ ὑποφέρει ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἄλυτο ἐρώτημα: «Γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι τόσο ἀδύναμος μπροστὰ στὸ κακὸ καὶ τὴν θλίψη;».

Ἐδῶ, ὅμως, φανερώνεται ἡ πίστη τοῦ Τσέχωφ στὸν θρίαμβο τοῦ καλοῦ, ἀποκαλύπτεται ἡ ἀλήθεια, ὅτι ἡ πραγματικὴ ζωή του, τὸ γνήσιο  πρόσωπό του κρύβεται πιὸ βαθειά, ριζώνεται στὸν Χριστὸ καὶ στὴν Ἐκκλησία.

Σὲ αὐτὸ τὸ διήγημα περιγράφονται δυὸ κατηγορίες λαϊκῶν. Οἱ θλιμμένες γυναῖκες ἀντιπροσωπεύουν τὸν ἁπλὸ κόσμο, τοὺς χωρικούς, οἱ ὁποῖοι, παρ’ ὅλη τὴν ἀμάθειά τους, παρ’ ὅλες τὶς δουλειὲς καὶ τὶς θλίψεις τους, δὲν εἶναι μακριὰ ἀπὸ τὸν Κύριο, καὶ μὲ τὶς καρδιές τους αἰσθάνονται τὴν χάρη καὶ τὴν ἀλήθεια. Ὁ φοιτητὴς τῆς Ἀκαδημίας (10) Ἰβάν, ποὺ δὲν εἶναι ἀκόμη κληρικός, ἀντιπροσωπεύει τοὺς θεολόγους, αὐτοὺς ποὺ ἔχουν περισσότερες γνώσεις καὶ ἀνάλογη εὐθύνη γιὰ τὴν πνευματικὴ κατάρτιση τῶν μικρῶν ἀδελφῶν τους. Καὶ ὁ συγγραφέας ἀνήκει σὲ μιὰ ξεχωριστὴ τρίτη κατηγορία, τῆς δημιουργικῆς διανοήσεως, ὁ ρόλος τῆς ὁποίας εἶναι νὰ ἀναλύει τὴν ὑπόθεση τῆς πίστεως, νὰ βλέπει πῶς πραγματοποιεῖται αὐτὴ μέσα στὴν ζωή, καὶ νὰ ἐλέγχει τὸ κακό.

Αὐτὲς οἱ διάφορες κατηγορίες ἔχουν τὰ πλεονεκτήματα, ἀλλὰ καὶ τὰ μειονεκτήματά τους, καὶ γι’ αὐτὸ χρειάζονται ἀλληλοσυμπλήρωση.

• Ἡ πρώτη, παραδείγματος χάριν, ἔχει πίστη, ἀλλὰ θέλει διδάσκαλο. 
• Ἡ δεύτερη εἶναι ἱκανὴ γιὰ τὴν διακονία τοῦ λόγου, ἀλλὰ ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ δείγματα τῆς ἐμπράκτου πίστεως, ποὺ ἐμπνέουν τὸν θεολόγο. 
• Θεολόγοι καὶ διανοούμενοι ἔχουν τὶς γνώσεις, ἀλλὰ συνήθως ἡ πίστη τους εἶναι ἀδύναμη καὶ χρειάζεται ἐνίσχυση.

Καὶ ὅλες αὐτὲς τὶς κατηγορίες τῶν λαϊκῶν, ὅλους αὐτούς, ποὺ ὑποφέρουν ψυχικὰ ἢ σωματικά, τοὺς παρηγορεῖ, ἐμπνέει καὶ ἑνώνει, στὴν φορά τους πρὸς τὸν Χριστό, ἡ ἑνιαία χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ φοιτητής, ποὺ καὶ αὐτὸν στενοχωρεῖ ἡ σκληρὴ πραγματικότητα τῆς ζωῆς, ἡ ὁποία συμβολίζεται στὸ διήγημα μὲ τὴν ψύχρα καὶ τὸ σκοτάδι, στρέφεται στὸν Χριστό. Κάνει, ἀφοῦ ξέρει περισσότερα, μία ἁπλὴ ἀνάμνηση τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου, μοιράζεται τὶς γνώσεις καὶ τὶς σκέψεις του, καί, ἀπροσδόκητα γι’ αὐτόν, ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ φέρνει κατάνυξη, συγκινεῖ τὶς γυναῖκες, καὶ ἀναγεννᾶ τὸν ἴδιο τὸν Ἰβάν, θερμαίνοντας τὴν καρδιά του καὶ διώχνοντας μακριά του τὴν ἀπελπισία.

Αὐτὴ τὴν μεταβολή, αὐτὸ τὸ θαῦμα τῆς μεταμορφώσεως προξενεῖ ἡ ζωντανὴ πίστη τοῦ λαοῦ, ἡ πίστη, μὲ τὴν ὁποία πάντοτε ἦταν πλούσιος ὁ Ρωσσικὸς λαός, καὶ τὴν ὁποία εὔκολα μπορεῖ νὰ ἀφυπνήσουν ἀκόμη καὶ τὰ ταπεινὰ λόγια ἑνὸς μὴ κληρικοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀγαπάει τόσο πολὺ αὐτὸ τὸ διήγημα ὁ Τσέχωφ, ἀφοῦ ἐδῶ περιέχεται ἡ ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα, ποὺ τὸν βασάνιζε. Ἡ ἁπλὴ πίστη τοῦ ρωσσικοῦ λαοῦ γιατρεύει τὸν δικό του πόνο γιὰ τὴν πατρίδα.

Σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ μικρά του διηγήματα γράφει: «Ἐγὼ ἔτσι τὸ καταλαβαίνω: ἡ πίστη εἶναι μία ἱκανότητα τοῦ πνεύματος. Εἶναι σὰν ἕνα ταλέντο· πρέπει νὰ γεννηθεῖ κανεὶς μὲ αὐτήν. Ἀπὸ ὅσο μπορῶ νὰ κρίνω ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ εἶδα στὴν ζωή μου ... αὐτὴ ἡ ἱκανότητα εἶναι ἔμφυτη στοὺς Ρώσσους σὲ μεγαλύτερο βαθμό...».

Ἔτσι εὔγλωττα μέσα ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ Τσέχωφ ἀντικατοπτρίζεται ἡ εἰκόνα, πού μᾶς παραδίδει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στὴν ἐπιστολή του πρὸς Κορινθίους, γιὰ τὴν Ἐκκλησία ὡς σῶμα Χριστοῦ, ὅπου ὅλα τὰ μέλη, κλῆρος καὶ λαός, συνυπάρχουν ἁρμονικὰ καὶ ἀλληλοσυμπληρώνονται ἐπιτελώντας, σύμφωνα μὲ τὰ χαρίσματα ποὺ δίνει στὸν καθένα τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἐξ ἴσου σημαντικὲς καὶ ζωτικὲς γιὰ ὅλο τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας λειτουργίες...

Ἱερομόναχος Λεόντιος Κοζλώφ,
Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σεργίου, Μόσχα.



ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

(1) 1 βέρτσι =1,067 χιλιόμετρο.
(2) Σαμοβάρι: μετάλλινο σκεῦος, ἐντὸς τοῦ ὁποίου ἔβραζαν νερὸ γιὰ τὴν παρασκευὴ τεΐου (τσαγιοῦ).
(3) Στὰ ρωσσικὰ ἀγροτικὰ σπίτια ἡ θερμάστρα ἦταν μία ἀπαραίτητη κατασκευὴ ἀπὸ τοῦβλα, ἡ ὁποία διατηρεῖτο πάντοτε ζεστή. Τὸν χειμῶνα, ἰδίως, οἱ χωρικοὶ τοποθετοῦσαν τὸ κρεβάτι τους ἐπάνω σὲ αὐτήν, ἐνῶ οἱ ἡλικιωμένοι ἢ οἱ ἄρρωστοι παρέμεναν ὅλην τὴν ἡμέρα ἐπάνω σὲ αὐτήν.
(4) Ρούρικ: ὁ ἱδρυτὴς τῆς ρωσσικῆς μοναρχίας (862-879 μ.Χ.).
(5) Ἰβὰν Δ ́ ὁ Τρομερὸς: τσάρος τῆς Ρωσσίας (1545-84).
(6) Πέτρος Α ́ ὁ Μέγας: πρῶτος αὐτοκράτωρ τῆς Ρωσσίας (1689-1725).
(7) Βλογιοκομμένος: αὐτὸς πού, ἐξ αἰτίας τῆς νόσου εὐλογίας, φέρει ἰδίως στὸ πρόσωπό του οὐλές.
(8) Γκουβερνάντα: ἰδιωτικὴ νηπιαγωγός.
(9) Σκαρδαμύσσω: ἀνοιγοκλείνω τὰ μάτια.
(10) Δὲν ἀποκλείεται νὰ πρόκειται γιὰ τὴν Ἀκαδημία τῆς Λαύρας τοῦ ἁγίου Σεργίου, κοντὰ στὴν Μόσχα.
*********************************

Απαραίτητες διευκρινίσεις:

• Όλο το κείμενο αποτελεί μεταφορά άρθρου, που βρέθηκε ανηρτημένο εδώ: http://www.alopsis.gr/alopsis/foititis.htm 
• Η εικόνα, που κοσμεί την ανάρτηση, βρέθηκε εδώ: http://antikleidi.com/2013/12/24/chekhov-christm-night/  
• Εντονώτερη παραγραφοποίηση του κειμένου έγινε για τις ανάγκες του παρόντος ιστολογίου, χωρίς να παραλειφθεί ή να αλλάξει το παραμικρό από το κείμενο του συγγραφέα (Α. Τσέχωφ) και του Ιερομόναχου μεταφραστή (Λ. Κοζλώφ).
  

Μνήμη αγώνα και θυσίας για τις πάτριες αξίες

"Καί βγῆκαν τώρα κάτι δικοί μας κυβερνῆτες, Ἕλληνες, σπορά τῆς ἐβραιουργιᾶς, πού εἶπαν νά μᾶς σβήσουν τήν Ἁγία Πίστη, τήν Ὀρθοδοξία, διότι ἡ Φραγκιά δέν μᾶς θέλει μέ τέτοιο ντύμα Ὀρθόδοξον. Καί ἐκάθησα καί ἔκλαιγα διά τά νέα παθήματα.

Καί ἐπῆγα πάλιν εἰς τούς φίλους μου τούς Ἁγίους. Ἄναψα τά καντήλια καί ἐλιβάνισα λιβάνιν καλόν ἁγιορείτικον.Καί σκουπίζοντας τά δάκρυά μου τούς εἶπα: "Δέν βλέπετε ποῦ θέλουν νά κάνουν τήν Ἑλλάδα παλιοψάθα; Βοηθεῖστε, διότι μᾶς παίρνουν, αὐτοί οἱ μισοέλληνες καί ἄθρησκοι, ὅ,τι πολύτιμον τζιβαϊρικόν ἔχομεν.

Φραγκεμένους μᾶς θέλουν τά τσογλάνια τοῦ τρισκατάρατού του Πάπα... Μην ἀφήσετε, Ἅγιοί μου αὐτά τά γκιντί πουλημένα κριγιάτατης τυραγνίας νά μασκαρέψουν καί νά ἀφανίσουν τούς Ἕλληνες, κάνοντας περισσότερο κακό ἀπό αὐτά πού καταδέχθηκεν ὁ Τοῦρκος ὡς τίμιος ἐχθρός μας".
 

Καί εἶπαν οἱ ἄθρησκοι πού ἐβάλαμεν εἰς τόν σβέρκο μας νά μή μανθάνουν τά παιδιά μᾶς Χριστόν καί Παναγίαν, διότι θά μᾶς παρεξηγήσουν οἱ ἰσχυροί.
Καί βγῆκαν ἀκόμη νά 'ποτάξουν τήν Ἐκκλησίαν, διότι ἔχει πολλήν δύναμη και την φοβοῦνται. 

 

Καί εἶπαν λόγια ἄπρεπα διά τούς παπάδες. Ἐμεῖς, μέ σκιάν μας τόν Τίμιον Σταυρόν, ἐπολεμήσαμεν ὁλοῦθε, σέ κάστρα, σέ ντερβένια, σέ μπογάζια καί σέ ταμπούργια. Καί αὐτός ὁ Σταυρός μᾶς ἔσωσε.
 

Μᾶς ἔδωσε τήν νίκη καίἔχασε (ὁδήγησε σέ ἥττα) τόν ἄπιστον Τοῦρκον. Τόση μικρότητα στόν Σταυρό, τόν σωτήρα μας!
 

Καί βρίζουν οἱ πουλημένοι εἰς τούς ξένους καί τούς παπάδες μας, τούς ζυγίζουν ἀναντρους καί ἀπόλεμους. Ἐμεῖς τούς παπάδες τούς εἴχαμε μαζί εἰς κάθε μετερίζι, εἰς κάθε πόνον καί δυστυχίαν. Ὄχι μόνον διά νά βλογᾶνε τά ὄπλα τά ἱερά, ἀλλά καί αὐτοί μέ ντουφέκι καί γιαταγάνι, πολεμώντας σάν λεοντάρια. Ντροπή Ἕλληνες"!

Απ'όλο τούτο, λέξη δεν είναι δική μου: Αντέγραψα απλώς το άρθρο με τίτλο «Ο στρατηγός Μακρυγιάννης απαντά στους ντόπιους ανθέλληνες», που είναι δημοσιευμένο εδώ: http://lithosfotos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_928.html

Σ' ανάμνηση της αγκαλιάς σου Πατέρα μου...

Μου χάρισες το χάδι
με τα μάτια σου
Στοργή απ’ την ψυχή σου
με στολίζει
κι αγάπη
μέσ’ από τα φυλλοκάρδια σου
συνέχεια ως τα τώρα με στηρίζει.

Μ’ αυτά κι εγώ ίσαμε σήμερα
κρατάω σαν κι εσέ
ίδιους ζωής κανόνες.

Στοργή, αγάπη, προσευχή,
κι ελπίδα μου
να ΄χω για της ζωής κολόνες.

Aυτές να με στηρίζουνε
κι ορθή να μένω στους τυφώνες.

Νηστίσιμα και γαστριμαργικά (ΙΙ). Αναμνήσεις-Παραδόσεις

 

Η μάνα μας από την αρχή της Σαρακοστής έφτιαχνε διάφορα αρτοσκευάσματα για να συνοδεύεται με κάποια ποικιλία το κάθε φαγητό, αλλά και τα ενδιάμεσα “τσιμπήματα” μας προς ικανοποίηση της διατροφικής μας ανάγκης και των γευστικών μας αναζητήσεων. Και κυρίως για να μας αποτρέπει από την κατανάλωση και την απαίτηση πασχαλινών/αρτύσιμων εδεσμάτων που θα καταργούσαν τη νηστεία.

Κάποια από αυτά, όσα θυμάμαι πρόχειρα, θα περιγράψω.

Στην ημερησία διάταξη, βρίσκονταν τα κουλούρια του προζυμιού. Ένα εξαιρετικό κουλούρι (συχνά έπλαθε με την ίδια ζύμη και παξιμαδάκια του καφέ). Ανάμεσα στα αρώματα που μύρωναν τούτο το λαχταριστό κουλούρι ήταν τριμμένο κανελλογαρύφαλλο, και καμμιά φορά μαστίχα χίου, σε σκόνη. Λίγη ζάχαρη, τούδινε την αίσθηση του γλυκού, κι όχι του ψωμιού. Ηταν από μόνο του ένα παιδικό γεύμα, γιατί δεν ήταν μικρό, αλλά στο μέγεθος θάταν κοντά στο κουλούρι της Θεσσαλονίκης που λέμε, αλλά λίγο πιο χοντρουλό. Χωρίς σουσάμι. Τέλεια γεύση. Επειδή ήταν μεγάλα, φτιάχνονταν λίγα και τέλειωναν γρήγορα. Και ξανά από την αρχή.

Ένα άλλο σαρακοστιανό έδεσμα ήταν οι ταραμοκεφτέδες. Φτιαγμένοι με ταραμά διαλυμένο σε σφικτό κουρκούτι (χυλό από αλεύρι με νερό), αρωματισμένο με άνηθο και κρεμμυδάκι ψιλοκομμένο. Σήμερα το περνάμε από το μπλέντερ για να είναι πολύ ψιλοκομμ'ένο. Στην ουσία πρόκειται για τηγανίτες. Αξέχαστη γεύση! Βελτιώνοντας τη συνταγή της μάνας μου έκανα το κουρκούτι πιο αφράτο (με ...φουσκωτικά, φαρίνα απ!) και κονιορτοποίησα τα χορταρικά.

Χορτόπιτες χωρίς τυρί και αυγά, μόνο με αρωματικά χόρτα, ήμερα κι άγρια, λίγο λάδι, και αλεύρι. Τίποτε αρτύσιμο. Φανταστική γεύση σε αυτό το σχεδόν «τίποτε» προσδίδει η προσθήκη πιπεριού.

Άπαιχτο έδεσμα-γλύκισμα ήταν η κολοκυθόπιτα της μαμάς μου. Και τί δεν είχε! Κόκκινο κολοκύθι τριμμένο, σταφίδες (ξανθές κατά προτίμηση, ακόμη κι εδώ οι ξανθές έχουνε πέραση!), καρύδια, ζάχαρη, κανέλλα τριμμένη, ζάχαρη, λίγο λάδι. Δεν έχει το ταίρι της! Έχω φτιάξει και καλύτερη. Όμως της μάνας μου την πίτα θυμάμαι. Η δική μου είναι διαρκώς ένα νέο πείραμα!

Παξιμαδάκια πορτοκαλιού. Τα βρίσκω λίγο πυκνά.


Λαλαγκίδες/τηγανίτες! Με χυλό (αλεύρι με νερό) κουταλιά κουταλιά σε καυτό λάδι, μπορούσες να τις φας με μέλι, με ζάχαρη ή σκέτες.

Πίτες τραβηχτές! Πίτες φτιαγμένες από το ζυμάρι του ψωμιού, που είχε “γίνει”. Μικρά τεμάχια ζύμης τα ξεντώναμε να γίνουν σαν την παλάμη μας και στη συνέχεια τα τηγανίζαμε σε καυτό λάδι. Τρώγονταν ζεστά, ή και κρύα. Με μέλι, σκέτες (αλλά και με τυρί. Κάθε τυρί. Όχι βέβαια τυρί τη σαρακοστή). Όσοι έχουν δοκιμάσει, θέλουν ξανά και ξανά. Είναι πραγματικά νόστιμες, χορταστικές της πείνας αλλά όχι της όρεξης, θέλεις να φας όσο έχεις και σταματάς όταν τελειώσουν. Δεν τις ξεχνάς.

Από την άλλη μεριά υπήρχε και η πατάτα, που  είχε την τιμητική της. Πατάτες τηγανητές, σκέτες τη σαρακοστή. Πατάτες βραστές σαλάτα, με χόρτα, ελιές, πατζάρια.

Πατάτες βραστές με συνοδεία σκορδαλιά και ειδικής γεύσης χόρτα.

Πατάτες γιαχνί. Πολύ νόστιμο φαγητό, με το τίποτα, κυριολεκτικά. Όταν  έφτιαξα αυτό το φαγητό στο σπίτι μου (φοιτήτρια), έβαλα πατάτες, κρεμμύδια ξερά, σκόρδα (ένα κεφάλι ολόκληρο καθαρισμένο), μέντα, και τομάτα όλα κομμένα σε μια χοντρή σαλάτα, πρόσθεσα λάδι και αλατοπίπερο και το έβαλα στη φωτιά. Όταν μαγειρεύτηκε το βρήκα καταπληκτικό. Της μαμάς μου το γιαχνί ήταν πιο νόστιμο. Αλλά δεν τη ρώτησα ποτέ. Και τώρα δεν πρόκειται να μου απαντήσει. Της θείας της Μετάξως το γιαχνί δεν τρωγότανε, ακόμη κι αν πεινούσες.

Δεν θά 'πρεπε ν' αφήσουμε έξω από τούτο τον κατάλογο, τις ελιές! Ελιές  χωρίς λάδι (!), πρόκειται για παστές ελιές, καθώς και ελιές που “έγιναν” (ξεπίκρισαν) μέσα σε νερό, για τις Τετάρτες και τις Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής.

Αλλά και τις ελιές μέσα σε λάδι, σπαστές, ή χαρακτές. Οι σπαστές, συνήθως ήταν πράσινες ελιές που είχαν ξεπικρίσει μέσα σε χυμό λεμονιού. Τραγανές μέχρι τη Λαμπρή και νόστιμες. Τις φυλάγαμε σε δοχεία με το χυμό του λεμονιού και προσθέταμε ένα φίλτρο (1-2 δάχτυλα) λαδιού για να μη μπαίνει αέρας και χαλάει το παρασκεύασμα.

Οι χαραχτές, με 2-3 παράλληλες χαρακιές στα «μάγουλά» τους γίνονταν από ειδικό εργαλείο χάραξης (μία-μία περνούσε από το κυλινδράκι που είχε τα λεπίδια στο εσωτερικό του), και ήταν συνήθως μαύρες, μακρουλές (ο τύπος των ελαιών καλαμών). Αυτές ξεπίκριζαν μέσα σε νερό, και στη συνέχεια μέσα σε μεγάλη λεκάνη τις “ξυδιάζαμε” και τις αλατίζαμε. Τις ανακατώναμε από καιρό σε καιρό και τις αφήναμε για για 2-3 ημέρες. Στη συνέχεια τις φυλάγαμε σε πιθάρια που τ'απογεμίζαμε λάδι.

Έτσι, περνούσε η σαρακοστή, με τούτα και μ' εκείνα, χωρίς να στερηθούμε τίποτε, κυρίως γιατί μας τά 'φτιαχνε στη στιγμή, για την όρεξη, και για το χατίρι μας! Τί έξυπνη μάνα!

Κι εγώ θέλω να ζήσω!

Ξανάρθαν στη γωνιά μου,
να με πληγώσουν,
η έγνοια κι η αγάπη μου γι' αυτούς,
δε φτάσανε, για να με νιώσουν,
να μ' αγαπήσουν, να με σεβαστούν.
Να νιώσουν, πόσο χρειάζομαι κι εγώ
τη μαμά και το μπαμπά μου.
Γιατί δεν μπορεί ο άνθρωπος
να ζεί χωρίς τις ρίζες του!

Πληγές ανοίξανε καινούργιες,
και πώς να κλείσουν οι παλιές;
Με σκέψεις μέσα τους πανούργες
ήρθαν να δώσουν μαχαιριές.
Αφήστε με! να ζήσω τη ζωή μου,
στο σπίτι μου στο μαγαζί μου,
χωρίς μαμά, χωρίς μπαμπά,
χωρίς αδέρφια,
αφού και τούτα μου στερήσατε. 

Ήρθατε στη γωνιά μου και με βρήκατε,
και πάλι στη φωτιά με ρίξατε!
κι εγώ εφώναζα στα σκοτεινά
σαν κάθε τέτοια μέρα!
Θέλω να ζήσω, θέλω να ζήσω!
Κι εσύ μ' απειλούσες με θάνατο
σαν ο δικός μου ο θάνατος
ζωή να σού 'δινε, πατέρα!

Τί φριχτή 'ναι η ώρα που βραδυάζει στις καρδιές των ανθρώπων, και ξένοι απογίνουνται, από πάθος, που κόβει τα σωθικά στα δυο. Που χωρίζει τους ανθρώπους κι εμποδίζει την κοινωνία τους.

Πόσο σκληρό να αποδιώχνεις, να ματώνεις το σπλάχνο σου! Πόσο φριχτό ατόπημα ο γονιός να σε αρνείται!

Η ελευθερία είναι καθήκον της ψυχής. Η αγάπη είναι το άλλο. Κι ο Χριστός ελεύθερους, ελευθέρως αγαπώντες ήθελε να δέχονται το κήρυγμά του.

Μια ψυχή δεν εξουσιάζεται. Μια κακή πράξη εμποδίζεται. Δεν μπορεί να βεβηλώνεις τις σχέσεις, κυρίως αυτές που είσαι προορισμένος να προστατεύεις.

«Δεν ξερω πως νιώθω... Λίγο μουδιασμένα, λίγο στενοχωρημένη αλλά και αρκετά ελεύθερη... λίγη χαρά γιατί αντιστάθηκα επιτέλους, αλλά και λύπη για τον πατέρα μου...Απο την μια θέλω να φωνάξω ότι είμαι ελεύθερη επιτέλους (γιατί έτσι ένιωσα αρχικά), απο την άλλη θέλω να κλαίω γιατί πλήγωσα έναν άνθρωπο ... αλλά έτσι έπρεπε να γίνει..Και αυτό πονάει πολύ...αλλά εγώ... γιατί πονάω... Γιατί η καρδιά μου πονάει και κλαίει;»

Γιατί θα ήθελες να μην συμβαίνει...

Καλή δύναμη, κοριτσάκι!

Ξέρω, ότι δεν θέλεις κανενός το κακό, παρά μονάχα την ελευθερία σου, και -σαν παιδί- θέλεις κι εσύ την αναγνώριση από τους γονείς σου, τώρα μάλιστα που εδώ και χρόνια ζεις και λειτουργείς αυτόνομα και ειχειρηματικά!

Μην αγωνιάς για τις ανθρώπινες μικρότητες! Η ελευθερία σου είναι ολο-δική σου υπόθεση, και την αναγνώριση σου τη δίνει η ζωή και το έργο σου!

Μπορείς να αγαπάς, κι ας μη σ' αγαπούν! Όχι μόνο η αγάπη που παίρνεις, αλλά κι η αγάπη που νιώθεις εσύ για τους άλλους, σου δίνει ευτυχία!

Βαγγέλης Γιακουμάκης: Η Ασκητική Ήθους της κοινωνίας μας

 

Πώς φτάσαμε ως εδώ; γιατί χάθηκε ένας νέος άνθρωπος;

Δεν ξέρω, δεν θέλω ούτε να εικάσω, γιατί θα είναι αυθαίρετο...

Η κακοποίηση είναι αθλια μέθοδος «επαφής»/σχέσης, φιλίας κλπ. Η ευαισθησία και η περιορισμένη αντοχή στην κακοποίηση, δεν είναι ελάττωμα,
είναι ψυχική αρετή.

Η αντιμετώπιση της ψυχικής κακοποίησης είναι/σημαίνει/προϋποθέτει δύναμη χαρακτήρα και αντοχή. Επαινετή μεν αλλά όχι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή και σε κάθε περίσταση!

Δεν είναι τρομερή η ευθύνη όσων ώθησαν το παιδί σε τέτοια ψυχολογική κατάσταση, που να αισθάνεται αδιέξοδη τη ζωή του και αβίωτες τις συνθήκες για να εξακολουθήσει να ζεί;

Ξέρει κανείς ποιοί είναι αυτοί; Αυτό είναι το θέμα/το ερώτημα/ το ζητούμενο σήμερα!

Ο θάνατος ενός παιδιού, του Βαγγέλη, έτσι όπως συνέβη σήμερα, (κι είχε συμβεί και άλλοτε, βλ. περίπτωση του μικρού Αλεξ), ειναι αποτρόπαιη έκφραση της επικρατούσης ασκητικής ήθους στην κοινωνία μας.

• Αν φταίνε οι βεντέτες, 
• αν φταίνε οι «γενναίοι» που δε λένε το όνομά τους
• αν φταίνε οι αρμόδιοι που εξέθεσαν το παιδί στους κινδύνους της αυθαιρεσίας τους
• αν φταίνε οι εξουσίες που διαπλέκονται στους διαδρόμους της ευρυθμίας, του ατιμωρήτου και της ακινησίας του ελέγχου 
• αν φταίνε οι αρχές του σχολείου που δεν παρακολούθησαν τα παιχνίδια «της αυθαιρεσίας της νεανικής εξουσίας»

θα πρέπει να το ερευνήσουν αυτοί που είναι προορισμένοι γι' αυτό. Γιατί, ο καθένας μπορεί να είναι ό,τι θέλει για τον εαυτό του, αλλά για τους άλλους πρεπει να ξέρει ότι δεν μπορεί να είναι εγκληματίας!

Δεν έχω «δεύτερες σκέψεις» για τους ανθρώπους.

Αρνούμαι, όμως, να δεχτώ ότι μπορούμε ως κοινωνία να επιτρέπουμε να πεθαίνει ένα παιδί, από -την ανεπίτρεπτη- ψυχολογική βία των συνομηλίκων του, ή οποιωνδήποτε άλλων, χωρίς να βρούμε τους δράστες και τους υπεύθυνους τέτοιου θανατικού!

Βαγγέλης Γιακουμάκης

 

Ήταν ωραίο παιδί.
Την μέρα που γεννήθηκε
ροδιά σημάδεψε τα χείλη του
και κυπαρίσσι έριξε τη σκιά του
κορμοστασιά για να του δώσει.

Στο μελαγχολικό του βλέμμα
η κακία του κόσμου
προφητικά καθρεφτίστηκε
και τελικά τον συνέτριψε.

Κυνηγημένος,
τι είχε ολοφάνερα τρομάξει,
έφυγε.
Κανείς δεν βρέθηκε, για πού, να ξέρει!

Δε τη βαστούσε την κακία,
Δεν το βαστούσε
να την υποστεί και πάλι.

Ο κόσμος μας δεν ήταν άξιος
να κρατήσει στους κόλπους του
μια τρυφερή ψυχή.

Δεν ήταν άξιος να σεβαστεί τον άνθρωπο.

Όταν πια χάθηκε ένας ακόμη άγγελος,
ύστερα, όχι πιο πριν,
ύστερα,
ο κόσμος, ανησύχησε.

Η φύση όλη πάλι ανθίζει,
αλλά οι τσιγγάνες ανεμώνες
δεν θα χαμογελάσουν ξανά στο γλυκό αγόρι.

Κι εμείς, απάνθρωπα ανθρωπάρια,
θα γυρεύουμε ελαφρυντικά,
με παραστάσεις κι αγορεύσεις 

στα δικαστήρια,
για την απαλλαγή από το έγκλημα:

«να διοχετεύει ο εγκληματίας
τις ενέργειες
της περιττωμένης του σκέψης
στη ζωή των άλλων,
και να την καταργεί».

Συχώρεσε αθώε Ευ-άγγελε,
την αδυσώπητη κοινωνία μας,
κι αναπαύσου μακριά από τα βέλη της!

Στου χρόνου τα γυρίσματα. Κάποιες ψυχές δεν σ' αφήνουν ποτέ!

Tί μνήμες!

Περάσαν κιόλας τριάντα χρόνια! Έφυγα στα 18 μου από κοντά σου, για να σπουδάσω και για ν' ανοίξω τα φτερά μου στην ζωή, και δεν ξαναγύρισα στην αγκαλιά σου. Όμως, ετούτη η αγκαλιά σου, η στοργή σου, η φροντίδα, και η αγάπη που στα λόγια σου κρυβόταν, ήταν η κινητήρια δύναμη της ζωής μου. Με τούτα έζησα, με την αγωνία και την ευχή σου, ίσαμε σήμερα.

Τί πατέρας! Η τρυφερότητά σου, πρωτοφανής, η ηπιότητα του τρόπου σου καινοφανής, η παιδαγωγική σου δύναμη σπάνια και η πειθώ του επιχειρήματός σου ακαταμάχητη.

Πόσο θυμάμαι, εκείνη τη φορά, που μ' αναζήτησες, να 'ρθώ, με την οικογένειά μου, να καθαροδευτεριάσουμε μαζί, να είμαστε όσο πιο πολλοί, με όλα τα μωρά! Πόσο θλιμμένος έγινες, σαν πήρες την απάντηση πως τούτη τη φορά δεν γίνεται, γιατί οι δουλειές...

Αχ! μπαμπά, και γύρισες στο σπίτι. Και δεν μας ξαναμίλησες πιά!

Αχ! μπαμπά, και ήρθαμε! Αφήσαμε όλοι τις δουλειές μας, και ήρθαμε, να σε ξεπροβοδίσουμε.

Ένιωσα πως ο κόσμος μου όλος, έχασε το στυλοβάτη του. Και πως τούτα τ' άγια γενέθλια χώματα, δεν θά 'ταν πια ίδια, όπως πρώτα.

Ο καιρός, ο πανδαμάτωρ χρόνος, ετούτη την αίσθηση της φωτιάς και του γκρεμού, την άλλαξε. Κι έγινε η φωτιά του αφανισμού σου, θέρμη επωάσεως όλων των καλών κελευσμάτων που έσπειρες στην ψυχή μου. Και η αίσθηση του πανικού και του γκρεμού που η αιφνίδια απώλειά σου μας άφησε, έγινε σιγά-σιγά απέραντος ορίζοντας ελευθερίας, συναίσθησης, χρέους τιμής, αγάπης. Κι όλα τούτα ριζωμένα στα χείλη σου, παρακαταθήκες χρυσές, διάφανες, άφθαρτες. Περίλαμπρες, που νοηματοδοτούν την ζωή.

Ο αέρας που φύσηξε κι ο ήλιος που φώτισε τις χαρακιές της ψυχής, έδειξε του ανθρώπου τ' αχνάρι, που μένει, ανάλογο με το πέρασμά του.

Και το δικό σου τ' αχνάρι πατέρα, είναι σφραγίδα, είναι μύηση, είναι βάπτισμα πυρός, και όρκος και αφοσίωση, είναι τιμή και τάμα και όραμα.

Σ' ευχαριστώ για την οικογένεια που στους κόλπους της μεγάλωσα. Σε ευχαριστώ για το πρότυπο γονιού, ανθρώπου και συζυγίας που μου έδωσες.

Αιωνία σου η μνήμη Πατέρα, και μην ξεχνάς, να πρεσβεύεις στον Κύριο για τα παιδιά σου και τις οικογένειές μας.

Έχεις την παρρησία ενώπιόν του, γιατί έχεις δοξολογικά και αδιαμαρτύρητα καταβάλει βαρύ το τίμημα της ζωής σου, σε κόπους, θανάτους, ατυχίες, εμπόδια, ξενητειά και μοναξιά.

Κυριακή Γ' των Νηστειών- της Σταυροπροσκυνήσεως

Στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής πια, κι ο δρόμος για το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού μικραίνει.

Διαβάζω στο Συναξάρι της ημέρας, γιατί η Κυριακή τούτη ονομάζεται «της Σταυροπροσκυνήσεως». Σας το μεταφέρω, έτσι όπως το προσέλαβα, για τη χάρη που έχουν οι εκφραστικές του εικόνες και την λεπτότητα της αίσθησης του αθλουμένου στην αρετή:

Σαν που είναι το μέσο της σαρακοστής, κι εμείς σε σταυρό ανεβαίνουμε αφού τα πάθη μας μας εξουδετερώνουν και μας καταρρακώνουν, όταν μάλιστα δείχνουμε αφροντισιά για την ψυχική μας βελτίωση. Έτσι τούτη η μέρα, φέρνει κοντά μας τον ζωοποιό Σταυρό του Χριστού, γι ανακούφιση και στήριγμά μας, θυμίζοντάς μας το Πάθος του Χριστού μας, κι ακόμη για να μας παρηγορήσει, πως όπως ο Χριστός σταυρώθηκε για όλους εμάς, έτσι κιεμείς, κάτι πρέπει να κάνουμε για την αγάπη του. Βλέποντας, λοιπόν, όλες εκείνες τις δεσποτικές θλίψεις και τα μαρτύρια, του εξευτελισμού και «του πικρασμού», ανακουφίζονται οι δικές μας ασήμαντες θλίψεις και στενοχώριες, με την υπόμνηση και την ελπίδα ότι βρούμε κι εμείς παρηγορία και αμοιβή , όπως έγινε και για το Χριστό, με τη δόξα που έλαβε μετά από την Σταυρική του θυσία.

Και με άλλο τρόπο προβάλλεται η Σταυροπροσκύνηση: όπως οι στρατοκόποι -που απόκαμαν, αφού πορεύτηκαν μακρύ και δύσκολο δρόμο- αναπαύονται για λίγο, κάτω από «δένδρον ευσκιόφυλλον» που συνάντησαν, για να ανανεώσουν τις δυνάμεις τους, και «ωσανεί νεαροί το λοιπόν της οδού διανύουσιν». Έτσι και εδώ, στον καιρό της νηστείας, οι Πατέρες εφύτευσαν τον Σταυρό του Χριστού μας στο μέσον της διαδρομής, για να μας δώσει άνεση και αναψυχή, «ευσταλείς τε και κούφους ... τους κεκοπιακότας παρασκευάζων».

Κι άλλη μεγαλοπρεπής εικόνα αποδίδεται στη Σταυροπροσκύνηση: Πως η μέρα τούτη είναι όπως όταν παρίσταται ο Βασιλιάς, που «προπορεύονται τα εκείνου σημεία και σκήπτρα», και μετά, όταν φτάνει κι εκείνος, χαίρεται κι είναι ευτυχής για τη νίκη, και μαζί του χαίρει κι ο λαός του. Έτσι κι ο Χριστός μας, που πρόκειται να θανατωθεί δια του Σταυρού, δείχνει το Σταυρό, το τρόπαιό του, με το οποίο θα κατανικήσει το θάνατο, και θα αναστηθεί. Γι' αυτό προπέμπεται το Σκήπτρον του, η βασιλική του Σημαία, ο ζωοποιός Σταυρός: Για να μας ετοιμάσει να δεχτούμε το Χριστό, και να επευφημήσουμε το θρίαμβο της Ανάστασής του.

Παλαιοδιαθηκική είναι η επόμενη εικόνα: Η μεσοσαρακοστή μοιάζει με την Μερρά πηγή, όπου ο Μωϋσής «το ξύλον ενέβαλεν και εγλύκανεν αυτήν». Έτσι «και ο διαγαγών ημάς Θεός της νοητής ερυθράς, και του Φαραώ, τω ζωοποιώ Ξύλω του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού», γλυκαίνει την πικρία της μακράς νηστείας, και μας παρηγορεί καθώς βρισκόμαστε στην έρημο, μέχρι να μας ξαναφέρει, με την Ανάστασή Του, στη νοητή Ιερουσαλήμ.

Και τούτη: Ο Σταυρός λέγεται «Ξύλον ζωής», κι είναι εκείνο το ξύλο που ήταν φυτεμένο στον Παράδεισο της Εδέμ. Οι Άγιοι Πατέρες τούτο το ξύλο, το φύτευσαν στο μέσον της σαρακοστής, μαζί με την αμαρτία των πρωτοπλάστων, για να μας υπομνήσουν ότι με τούτο το ξύλο χάθηκε ο Παράδεισος για τον άνθρωπο, κι ότι με τούτο το ίδιο ξύλο, θα καταργηθεί και η αμαρτία που προκάλεσε την απώλεια του Παραδείσου. Από τούτο το ξύλο, θα έρθει η Σωτηρία μας.

Στα αναγνώσματα της ημέρας θα βρούμε πως η αγάπη του Αρχιερέα Χριστού για εμάς, είναι η αγάπη του ομολογημένου Θεού, που έζησε αναμάρτητος κοντά μας και που πάντα μπορούμε να προσφεύγουμε σ' αυτόν για να βρούμε επιείκεια, χάρη και βοήθεια.

Θα βρούμε ακόμη, την απόλυτη αγάπη του Χριστού μας, που μας καλεί κοντά του, μόνο εάν το επιθυμούμε. Γιατί μόνο τότε η επιλογή μας έχει αξία. Εάν γίνεται σε απόλυτη ελευθερία και συναίσθηση. Η επιλογή αυτή δεν είναι χωρίς ευθύνη και χωρίς υποχρεώσεις. Η αγάπη του Χριστού έχει κόστος και απαιτεί παρρησία πίστεως.

************************************

Επιστολή Παύλου, προς Εβραίους (κεφ. δ, εδ. 14 – κεφ. ε, εδ. 6)

14 ῎Εχοντες οὖν ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τοὺς οὐρανούς, ᾿Ιησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ, κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας. 15 οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειραμένον δὲ κατὰ πάντα καθ' ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας. 16 προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν. Κεφ. ε: 1 ΠΑΣ γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώπων λαμβανόμενος ὑπὲρ ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν, 2 μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ πλανωμένοις, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται ἀσθένειαν· 3 καὶ διὰ ταύτην ὀφείλει, καθὼς περὶ τοῦ λαοῦ, οὕτω καὶ περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν. 4 καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ ᾿Ααρών. 5 οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ' ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε·6 καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.

Κατά Μάρκον (κεφ. η, εδ. 34 – κεφ. θ, εδ. 1)

34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. 35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. 36 τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; 37 ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; 38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων. Κεφ. Θ´1 ΚΑΙ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.

Φως Χριστού φαίνει πάσι!

 

Ετούτες οι μέρες της σαρακοστής, είναι γεμάτες μυστήρια, μνήμες, εμπειρίες, επιγνώσεις, αναβάσεις, αγωνίες.

Πάνε χρόνια τώρα, που μια τέτοια μέρα, μια Τετάρτη της Μεγάλης Σαρακοστής, βρέθηκα στην Εκκλησιά της γειτονιάς μου, κι εκεί, στα σκοτεινά, με το φώς λίγων κεριών μονάχα, και λίγων καντηλιών, ξεδιπλωνότανε σιγά-σιγά μια λειτουργία, μια Προηγιασμένη.

Ο παπα-Γιώργης ιερουργούσε, εκείνο το βράδυ. Μεγάλες ελπίδες δεν είχαμε. Μια ψυχή που μιλάει γρήγορα-γρήγορα, τα πιο πολλά δεν σε βοηθάει να τα καταλάβεις, κι αν δεν έχεις μάλιστα και τη σχετική εμπειρία, φεύγεις με το κεφάλι καζάνι, χωρίς να έχεις καταλάβει τίποτε. Αλλά ό,τι και να ειπεί ο παπα-Γιώργης έχει πίσω του κόπο, και θυσία. Υπομονή και πίστη. Ανοχή, αντοχή, πειθαρχία και συνέπεια. Επιμονή και προσευχή. Εξ άλλου, στην εκκλησία, πάς για να ευλογηθείς, κι όχι για να «καταλάβεις».

Μα αν έχεις έστω και κάποια ιδέα, κάτι θα πάρεις, κάτι θα σου μείνει. Πάς για εκείνο το κάτι, για εκείνο που θα σου φωτίσει τα σωθικά. Που δεν είναι το ίδιο κάθε φορά, αλλά είναι εκείνο, που η δικιά σου στιγμή αναζήτησης και πνευματικής ανάγκης, θα φωτίσει, θα αναδείξει και που θα κατακυριεύσει την καρδιά και το νού σου. Εκείνο που θα σε λυτρώσει, θα σε ανακουφίσει, θα φωτίσει, θ' αλλάξει και θα σε απαλλάξει.

Ο Παπα-Γιώργης δυσκολεύεται να διαβάσει τα «Γράμματα», γιατί τα λέει πρίν τα συναντήσει το μάτι του στο χαρτί. Και μπερδεύεται να διαβάζει αυτό που έχει ήδη ειπεί. Τί να σου λέω, είναι δύσκολο να το καταλάβεις.

Κι ετούτο το βράδυ ψάλλει και δέεται ο παπα-Γιώργης. Κάποια στιγμή, αρχίζει να θυμιατίζει ψέλνοντας το «Κατευθυνθητω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν σου, έπαρσις των χειρών μου θυσία εσπερινή»! (όποιος δεν τόχει ακούσει σε προηγιασμένη ακολουθία, δεν έχει κατανυγεί ποτέ!).

Η φωνή του έχει αρμονική συνοδεία με τα κουδουνάκια του θυμιατού του, και μια απρόσμενη μελωδικότητα. Απρόσμενη, γιατί ο παπα-Γιώργης είναι δωρικός στην ψαλτική του. Όμως η ηπιότητα και η σταθερότητα της ταπεινής και προσευχητικής φωνής, η διάρκεια της αναπνοής, η ενότητα της ψυχικής ανάτασης με την εναγώνια εκζήτηση του Χριστού, μας φέρνουν όλους επί το αυτό!

Ακούγοντας, έφυγα αίφνης από τον κόσμο ετούτον! Και βρέθηκα, μαζί με άλλες ψυχές, να κοιτώ ένα άπειρο κι ολόλαμπρο φως, με τα χέρια υψωμένα σε ένα δοξαστικό αίτημα, σε μια ευχαριστία για τη συμμετοχή και την τύχη να είμαι εκεί, την ώρα εκείνη. Η αγιασμένη ψυχούλα, ο Παπα-Γιώργης, που τα ξέρει όλα «από στήθους», με την αγάπη του, μας έδειξε τους δρόμους που εκείνος κάθε τόσο διαβαίνει. Και φώτισε τα σκοτεινά κι αδιέξοδα μονοπάτια της «αυτογνωσίας» μας, της «λογικής και της αναλυτικής μας σκέψης», κι είδαμε πού είναι λαμπρότερα, ευφραντικά για την ψυχή και γαλήνια για το πνεύμα και την καρδιά μας: Σε Σύναξη με τον Χριστό και τον Λόγον του.

Σε λίγο στη μεγάλη Είσοδο, βγήκε -με τα μαύρα του άμφια- κρατώντας τα Τίμια Δώρα, που σιωπηρά και κατανυκτικά τα μετέφερε στην Αγία Τράπεζα, ενώ ο Ψάλτης έμελπε τον Εισοδικό Ύμνο: «Νυν αι δυνάμεις των ουρανών συν ημίν αοράτως λατρεύουσιν, ιδού γαρ εισπορεύεται ο βασιλεύς της δόξης. Ιδού θυσία μυστική τετελειωμένη δορυφορείται. Πίστει και πόθω προσέλθωμεν ίνα μέτοχοι ζωής αιωνίου γενώμεθα. Αλληλούϊα».

Εκείνη τη στιγμή, το νιώθεις, πως δεν περνάει ο άρτος και ο οίνος της Κυριακάτικης Θείας Λειτουργίας, πηγαίνοντας για να γίνει Σώμα και Αίμα Κυρίου. Αλλά ο ίδιος ο Χριστός! Ζωντανός, ανάμεσά μας, κοντά μας, σε απόσταση αναπνοής! Έτσι, που νιώθεις πως μπορείς να τον αγγίξεις, και μες στην ψυχή σου ν' ακούσεις τον ίδιο τον Χριστό, λέγοντα «Τίς μου ἥψατο τῶν ἱματίων;»

Ετούτη η λειτουργία είναι σπουδαία στιγμή της λατρευτικής μας συμμετοχής και παρουσίας, είναι μια πράξη ένωσης των ψυχών με τα μάτια τους στραμμένα προς τον Δημιουργό τους. Μια Προσωπική Παρουσία του Δημιουργού, από την αρχή της ακολουθίας μέχρι το τέλος, ανάμεσά μας, απτού, προσιτού, διαθέσιμου. Γεύσασθε και ίδετε ότι χρηστός ο Κύριος! Και μια δική μας, παρουσία και συμμετοχή, στην πορεία προς την συναίσθηση της ταπείνωσης που η αγάπη χρειάζεται για να καρπίσει, κι οι καρδιές για να προσεγγίσουν την θέωση.

Από τότε, όσες φορές και να βρέθηκα σε Προηγιασμένη, τον Παπα-Γιώργη ακούω, όποιος και να ψάλει. Γιατί, όποιος και να ψάλλει, ετούτη την ίδια πρόσκληση κάνει: «Σε σύναξη με το Χριστό!».

Και τούτο το σημείωμα, είναι μια αφιέρωση στον Παπα-Γιώργη, για το μυστήριο που -με τη δική του συνέργεια- μου αποκαλύφθηκε.

Την ευλογία σου, Παπα-Γιώργη.

Νηστίσιμα και γαστριμαργικά (Ι)

 

Μέρες που είναι (Μεγάλη Σαρακοστή), έφερα στη μνήμη γαστριμαργικές διαδρομές, κι είπα ν' απαθανατίσω μερικές από την οικογενειακή μας παράδοση και ιστορία, εκεί που κάτι Αυγούστους, στην Κεφαλλονιά, προσπαθούσαμε να επινοήσουμε κάτι να φάμε για πρωϊνό, χωρίς να «χαλάσουμε» το 15Αύγουστο.

Εκεί ήταν, που ενώσαμε την ιδέα του πεθερού μου (μια κανάτα με ψιλοκομμένα φρούτα και καρπούς σε νερό) με τη νηστεία, και που μετά προσθέσαμε το γιαούρτι, για περισσότερη νοστιμιά και ποικιλία.

Κι ήταν, μετά από ένα τέτοιο πρωϊνό, που ο νεροχύτης γινότανε καράβι έτοιμο να σαλπάρει, γεμάτος με κούπες από καφέ, μπώλ, ποτήρια από ζωμούς και από χυμούς, που προέκυψε πως οικογενειακές διακοπές χωρίς πλυντήριο πιάτων δεν γίνεται!

Αντιγράφω, λοιπόν, από το συνταγολόγιό μου:

Σαρακοστιανό πρωϊνό

(Ιδέα βασισμένη σε συνεργασία της μείζονος οικογένειας-δηλ. από τα πεθερικά μου κι εμάς-. Μας προέκυψε Αύγουστο στην Κεφαλλονιά και έκτοτε τη διατηρήσαμε. Και, ασφαλώς την εμπλουτίσαμε!)

Υλικά

1-2 Μήλα κόκκινα, μυρωδάτα

3-4 Σύκα ξερά

1 φλυτζάνι του τσαγιού Σταφίδες ξανθές

1 φλυτζάνι του τσαγιού καρύδια

Σιτάρι βρασμένο

Προετοιμασία και Εκτέλεση

Τοποθετούμε αποβραδίς σε μια κανάτα τα μήλα και τα σύκα (καθαρισμένα από φλούδες, κουκούτσια και κοτσάνια και ψιλοκομμένα όπως κόβουμε το κυδώνι για να το κάνουμε γλυκό κουταλιού), μαζί με τις σταφίδες και τα καρύδια (καθαρισμένα και σπασμένα σε μικρά κομμάτια). Γεμίζουμε την κανάτα με νερό και τα αφήνουμε όλη τη νύχτα να μουσκέψουν, να μουλιάσουν και βγάλουν τους χυμούς και τις ουσίες τους.

Έχουμε βράσει το σιτάρι (όπως αυτό που βράζουμε για τα κόλλυβα) και το διατηρούμε (χωριστά από τα φρούτα και τους καρπούς) μέσα στο νερό που έβρασε [για να μενει ο κόκκος του σταριού όπως έβρασε, δηλαδή μαλακός, γιατί αν σουρωθεί και φυλαχθεί στο ψυγείο σκληραίνει].

Για το πρωϊνό μας, όταν τα έχουμε όλα αυτά, παίρνουμε σε ένα μπώλ λίγα φρούτα και καρπούς από την κανάτα, προσθέτουμε λίγο βρασμένο σιτάρι, λίγη κανέλλα σκόνη, και προαιρετικά περιχύνουμε το μίγμα με λίγο από το χυμό των φρούτων ή από το ζωμό του σιταριού, και σερβίρουμε.

Σημείωση 1. Μετά τη νηστεία, αντί για χυμό ή ζωμό σταριού, στο πρωϊνό μας, μπορούμε να προσθέτουμε 1-2 κουταλιές γιαούρτι. Είναι το ίδιο νόστιμο και χορταστικό.

Σημείωση 2. Ο χυμός από τα φρούτα και τους καρπούς είναι εξαιρετικά ωραίος και ωφέλιμος, όπως και ο ζωμός του σταριού, κρύος ή -ως ρόφημα- χλιαρός, με κανέλλα και λίγο μέλι

Σημείωση 3. Το πρωϊνό αυτό -εκτός όλων των άλλων- είναι και πολύ πρακτικό, ιδίως όταν υπάρχουν πολλά μέλη στην οικογένεια.

Ο Κτίστης του Κόσμου, τα κτίσματα και οι άκτιστες ενέργειές Του

 

Αφιερωμένη είναι τούτη η Κυριακή, η Β' των Νηστειών, στο Δημιουργό των πάντων, με τη μέγιστη εξουσία επί πάντων. Αφιερωμένη είναι και στους λειτουργούς αυτού, τους Αγγέλους, που διαρκώς επιβλέπουν την προστασία των ανθρώπων και των άλλων πλασμάτων, καθώς και την εφαρμογή του έργου του θεού.

Η δημιουργία του κόσμου, είναι η υπέρτατη έκφραση της αγάπης του αναλλοίωτου και άχρονου Δημιουργού.  Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής, όλη η δημιουργία υπόκειται σε φθορά και αλλοίωση. Η αμαρτία έφερε αυτή τη μεταβολή στην φύση, αφού ο άνθρωπος παραβαίνοντας τη Θεία εντολή, έχασε την αρμονική σχέση με τον εαυτό του, με τη φύση και με τον Θεό.

Το γεγονός ότι ο κόσμος, σε αντίθεση με το Δημιουργό του, υπόκειται σε διαρκή φθορά, έχει ως συνέπεια, ότι ο χριστιανός γνωρίζει πως ο κόσμος δεν πρέπει να υποτάσσεται στον άνθρωπο προς ικανοποίηση των ακόρεστων επιθυμιών και ιδιοτροπιών του. Αλλά, ότι ο άνθρωπος πρέπει να βλέπει τον κόσμο με σεβασμό, ως δώρο του θεού και να βρίσκεται σε αρμονία προς αυτόν.

Η χριστιανική κοσμολογία δέχεται πως είναι πεπερασμένη η ζωή και η ύπαρξη του υπάρχοντος κόσμου, ο οποίος θα παλιώσει όπως τα ρούχα του ανθρώπου.

Εσχατολογικά, διδάσκεται, πως ο κόσμος, με νέα πράξη του Δημιουργού του θα ανακαινισθεί, θα μετασχηματισθεί καλύτερος από πρώτα, κι όλα τα φθαρτά του στοιχεία θα παραμερισθούν.

Σήμερα η Εκκλησία μας γιορτάζει το μέγα Διδάσκαλο της ανακαίνισης του Κόσμου, τον Αγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, η διδασκαλία του οποίου μας δείχνει ότι όλη η ζωή του Χριστιανού και ο πνευματικός του αγώνας σε τούτο ακριβώς αποβλέπουν: στην ανακαίνιση του Κόσμου, προς Δόξαν Κυρίου.

Διαβάζω, ανάμεσα σε άλλα, εδώ, ότι:

«Οι απόψεις του (του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), αποτελούν σύνοψι και έκφρασι της εμπειρίας και της παραδόσεως της Εκκλησίας. Το κλειδί της θεολογίας το κατείχε στ' αλήθεια ο θείος Γρηγόριος, επειδή είχαν διανοιγεί τα μάτια του από το Άγιο Πνεύμα.
Εδίδασκε ότι ο Θεός δεν είναι μόνον αμέθεκτος αλλά και μεθεκτός. Την ουσία του Θεού ουδείς και ουδέποτε ούτε στον παρόντα ούτε στον μέλλοντα αιώνα θα ιδούμε, τις άκτιστες όμως ενέργειες του Θεού μπορούμε να κοινωνήσουμε, ημών θεουμένων, κάτω από κατάλληλες πνευματικές προϋποθέσεις. Αυτές δηλαδή αποτελούν το μέσον και την γέφυρα που συνδέει τον άκτιστο Θεό με τα κτίσματα. Άλλο είναι η ουσία του Θεού και άλλο οι θείες ενέργειές του».

************** **************************
Επιστολή Παύλου, προς Εβραίους (κεφ. α, εδ. 1- κεφ. β, εδ. 3)

10 καί· σὺ κατ' ἀρχάς, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶ ἔργα τῶν χειρῶν σού εἰσιν οἱ οὐρανοί· 11 αὐτοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ διαμένεις· καὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, 12 καὶ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτούς, καὶ ἀλλαγήσονται· σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσι. 13 πρὸς τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων εἴρηκέ ποτε· κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; 14 οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν; Β´\ΔΙΑ τοῦτο δεῖ περισσοτέρως ἡμᾶς προσέχειν τοῖς ἀκουσθεῖσι, μή ποτε παραρρυῶμεν. 2 εἰ γὰρ ὁ δι' ἀγγέλων λαληθεὶς λόγος ἐγένετο βέβαιος, καὶ πᾶσα παράβασις καὶ παρακοὴ ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν, 3 πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας; ἥτις ἀρχὴν λαβοῦσα λαλεῖσθαι διὰ τοῦ Κυρίου, ὑπὸ τῶν ἀκουσάντων εἰς ἡμᾶς ἐβεβαιώθη, 

Κατά Μάρκον (κεφ. β, εδ. 1- 12)

Και εἰσῆλθε πάλιν εἰς Καπερναοὺμ δι᾿ ἡμερῶν καὶ ἠκούσθη ὅτι εἰς οἶκόν ἐστι. 2 καὶ εὐθέως συνήχθησαν πολλοί, ὥστε μηκέτι χωρεῖν μηδὲ τὰ πρὸς τὴν θύραν· καὶ ἐλάλει αὐτοῖς τὸν λόγον. 3 καὶ ἔρχονται πρὸς αὐτὸν παραλυτικὸν φέροντες, αἰρόμενον ὑπὸ τεσσάρων. 4 καὶ μὴ δυνάμενοι προσεγγίσαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον, ἀπεστέγασαν τὴν στέγην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύξαντες χαλῶσι τὸν κράβαττον, ἐφ᾿ ᾧ ὁ παραλυτικὸς κατέκειτο. 5 ἰδὼν δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ· τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου. 6 ἦσαν δέ τινες τῶν γραμματέων ἐκεῖ καθήμενοι καὶ διαλογιζόμενοι ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν· 7 τί οὗτος οὕτω λαλεῖ βλασφημίας; τίς δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός; 8 καὶ εὐθέως ἐπιγνοὺς ὁ ᾿Ιησοῦς τῷ πνεύματι αὐτοῦ ὅτι οὕτως αὐτοὶ διαλογίζονται ἐν ἑαυτοῖς, εἶπεν αὐτοῖς· τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν; 9 τί ἐστιν εὐκοπώτερον, εἰπεῖν τῷ παραλυτικῷ, ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν, ἔγειρε καὶ ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει; 10 ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἀφιέναι ἐπὶ τῆς γῆς ἁμαρτίας — λέγει τῷ παραλυτικῷ. 11 σοὶ λέγω, ἔγειρε καὶ ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου. 12 καὶ ἠγέρθη εὐθέως, καὶ ἄρας τὸν κράβαττον ἐξῆλθεν ἐναντίον πάντων, ὥστε ἐξίστασθαι πάντας καὶ δοξάζειν τὸν Θεὸν λέγοντας ὅτι οὐδέποτε οὕτως εἴδομεν.


Υπόμνημα: Η Καινή Διαθήκη και η Ελληνική Γλώσσα


Σημείωση 1: Τί βαθύ νόημα αλήθεια, στη φράση «ἔνδικος μισθαποδοσία»!
Ας το σκεφτούμε με τους όρους που διατυπώνεται: ένδικος= εν+δικαίω, δηλ. μέσα στους κανόνες της δικαιοσύνης, σε πνεύμα δικαίου, χωρίς να προσκρούει στην ιδέα της δικαιοσύνης, ακριβής, δίκαιος.
Κι αλλιώς ένδικος= εν+δίκη δηλ. μετά από κρίση, κάτω από εξέταση, υπό όρους.
Και στις δυο περιπτώσεις, η έννοια είναι ίδια, αφού ο όρος δίκη έχει την ίδια ρίζα με τον όρο δίκαιος.
Μισθαποδοσία=μισθός+απόδοση δηλ. καταβολή αμοιβής έναντι υπηρεσίας. Και εδώ ο όρος μισθαποδοσία, αναφερόμενος στην αμοιβή που καταβάλλεται σε περίπτωση παρακοής και παράβασης, έχει την έννοια της απόδοσης αντίστοιχου τιμήματος.

Σημείωση 2: Ενας (δύο του αυτού είδους, στην ουσία, άλλά συνεπτυγμένοι στην αυτή απόδοση) γοητευτικός υποθετικός λόγος, ιδού!
«εἰ γὰρ ὁ δι' ἀγγέλων λαληθεὶς λόγος ἐγένετο βέβαιος, καὶ πᾶσα παράβασις καὶ παρακοὴ ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν,  πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας...»; Εδώ η υπόθεση εισάγεται με το ει+εγένετο/(ει+) ελαβεν και η (κοινή αυτών) απόδοση εκφράζεται με το «εκφευξόμεθα».

Αν θυμηθούμε τους υποθετικούς λόγους, ενδεχομένως να δυσκολευτούμε από το τυπικό τους να κατατάξουμε αυτόν εδώ σε ένα συγκεκριμένο είδος. Εγώ, τον συγκεκριμένο, θα τον κατέτασσα στο πρώτο είδος. Εσείς;


Σημείωση 3.: Σε έναν υποθετικό λόγο διακρίνουμε α) τόν όρο που τον ονομάζουμε Υπόθεση ή Ηγούμενο και ο οποίος εισάγεται με τα υποθετικά μόρια/συνδέσμους: ει, εάν, αν, ην +ρήμα και β) τον όρο που τον ονομάζουμε Απόδοση ή Επόμενο και ο οποίος είναι στην ουσία η πρόταση που δείχνει ποιό είναι το συμπέρασμα, εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τάσσονται με το πρώτο μέρος του υποθετικού λόγου.

Σημείωση 4. Ο υποθετικος λόγος 1ου είδους εισάγεται με οριστική, ο του 2ου είδους εισάγεται με οριστική ιστορικού χρόνου/ ο του 3ου είδους εισάγεται με υποτακτική και ο του 4ου είδους εισάγεται με ευκτική.
.
Συγκεριμένα:

1. Στο πρώτο είδος, που εκφράζει το πραγματικό, δηλ. βέβαιο/αντικειμενικό, έχομε:

Υπόθεση με ει+οριστική και απόδοση με ό,τιδήποτε εκτός από δυνητική οριστική και ευχετική ευκτική, π.χ. «εἰ τοῦτο ποιεῖς, τὴν πόλιν βλάπτεις» [=Ζημιώνεις τη χώρα αν κάνεις τέτοιο πράγμα].

2. Στο δεύτερο είδος (που εκφράζει το αντίθετο προς το πραγματικό) έχομε:

Υπόθεση με ει+Οριστική ιστορικού χρόνου και απόδοση με δυνητική οριστική ιστορικού χρόνου ή οριστική ιστορικού χρόνου απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων, π.χ. «εἰ μὴ πατὴρ ἦσθα, εἶπον ἄν σε οὐκ εὖ φρονεῖν» [=αν δεν ήσουνα μεγάλος (=πατήρ, γονιός)  θά έλεγα ότι δε σκέφτεσαι καλά].

3α. Στο τρίτο είδος (που εκφράζει το προσδοκώμενο) έχομε:

Υπόθεση με εάν, αν, ην + υποτακτική και απόδοση με οριστική μέλλοντος/προστακτική/ δυνητική ευκτική ή άλλη έκφραση με έννοια μέλλοντος, π.χ. «ἐὰν τοῦτο ποιήσῃς, τὴν πόλιν βλάψεις» [= Στην περίπτωση που θα το κάνεις αυτό, θα ζημιώσεις τη χώρα].

3β. Στο τρίτο είδος (που εκφράζει αόριστη επαναληψη στο παρόν ή το μέλλον) έχομε

Υπόθεση με Εάν, αν, ην + υποτακτική και απόδοση με οριστική ενεστώτος ή γνωμικό αόριστο, πχ. «Ἤν ἐγγύς ἔλθῃ θάνατος, οὐδείς βούλεται θνήσκειν» [=Εάν πλησιάσει η ώρα του θανάτου, κανείς δεν θέλει να πεθάνει] .

4α. Στο τέταρτο είδος (που εκφράζει την απλή σκέψη του λέγοντος) έχομε:

Υπόθεση με ει + ευκτική και απόδοση με δυνητική ευκτική ή με απλή οριστική ενεστώτος ή μέλλοντος, π.χ. «ἔλθοιτε ἄν, εἰ τὸν Ἅλυν διαβαίητε» [= αν περνάγατε τον Άλυ (ποταμό), θα μας προσεγγίζατε].

4β. Στο τέταρτο είδος (που εκφράζει αόριστη επανάληψη στο παρελθόν) έχομε

Υπόθεση με ει + ευκτική επαναληπτική (που εννοιολογικά θα το αποδίδαμε στη νέα ελληνική με παρατατικό+αν) και απόδοση με οριστική παρατατικού +αν ή αορίστου +αν, ή με οριστική απλού υπερσυντέλικου, π.χ. « εἴ τις τῶν πρὸς τοῦτο τεταγμένων  δοκείη αὐτῷ βλακεύειν, ἐκλεγόμενος τὸν ἐπιτήδειον ἔπαισεν ἄν» [=αν διαπίστωνε ότι κάποιος από αυτούς που είχαν οριστεί για το συγκεκριμένο έργο έκανε ανοησίες, διαλέγοντας τον κατάλληλο, θα τον έδερνε/θα τον χτυπούσε].

Μεγάλη βοήθεια στη μελέτη της γλώσσας θα βρείτε εδώ. 

Ελπίζω να διασκεδάσατε!