[Καλοκαιρινή ραστώνη ή περισυλλογή; To ερώτημα μου γεννήθηκε παρακολουθώντας τη μυσταγωγική ομιλία του Ομότιμου καθ. ΕΜΠ κ. Παν. Τουλιάτου για «Τα μυστικά της Αρχαίας Ελληνικής Ναυπηγικής»].
Βρίσκομαι στην Κεφαλονιά, για καλοκαιρινές διακοπές. Εδώ, στην εξοχή, είναι μέρες που, οι ρυθμοί είναι πιο χαλαροί, κι οι προγραμματισμένες δουλειές δεν γίνονται πάντα. Και κάτι με πειράζει.
Δεν μπορούμε πια να κάνουμε αμέριμνοι διακοπές. Πρέπει όλοι κάτι να κάνουμε.
Μα σήμερα, κάτι έγινε. Κι αυτό άλλαξε, άρδην, τα πράγματα. Τουλάχιστον στη σκέψη μου.
Στα Αντυπάτα Ερίσου, ο Ομότιμος καθηγητής της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ κ. Παν. Τουλιάτος, που, ανάμεσα στα άλλα, είναι και μέλος της Εταιρίας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, έδωσε μια διάλεξη, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Συλλόγου «Αστερίδες». Το θέμα του ήταν «Τα Μυστικά της Αρχαίας Ελληνικής Ναυπηγικής».
Ο χειμαρρώδης κ. Τουλιάτος, άρχισε το θέμα του μ’ έναν τρόπο που με καθήλωσε. Μίλησε, για την αλήθεια. Την αλήθεια που αποσιωπάται και αποκρύπτεται, που, παρ’ όλα αυτά, υπάρχει, και πρέπει να τη μαθαίνουμε, γιατί η αλήθεια σώζει, ξυπνάει, ενεργοποιεί, λύνει προβλήματα, αποκαθιστά σφάλματα. Μίλησε και για το ψέμμα. (Το σκόπιμο, το δόλιο και απατηλό, το αποθαρρυντικό ψέμμα). Το ψέμμα που λέγεται για να καταργηθούν ευκαιρίες, να αποπροσανατολιστούν προσπάθειες, να επικρατήσουν ολέθριες πρακτικές και βλαπτικές προσεγγίσεις. Μίλησε για την εσχάτη ένδεια, που ακόμη κι αν σ’ αυτή φτάσουμε (μήπως φτάσαμε ήδη;), τα λόγια του ποιητή, μπορούν να μας στήσουν στα πόδια μας! Είπε ο ποιητής (ο Ελύτης): Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.
Η καταπληκτική ομιλία του κ. Τουλιάτου, και τί δεν είχε:
Φιλοσοφικές τοποθετήσεις, για την αλήθεια και την παρασιώπηση ή διαστρέβλωση αρχαίων ελληνικών επιτευγμάτων. Ανάπτυξη για τη σπουδαιότητα των επιτευγμάτων αυτών κατά την εποχή τους, αλλά και για τη σημερινή τους ισχύ και δυναμικότητα.
Τεχνολογικές αξιολογήσεις των επιτευγμάτων αυτών. Μας ανέλυσε τεχνικά τον τρόπο κατασκευής των αρχαίων ελληνικών πλοίων (με αφορμή το πλοίο της Κερύνειας ΙΙ), με τόσες και τέτοιες λεπτομέρειες, που ακόμη και μη ειδικοί (μηχανικοί) μπορούσαμε να αντιληφθούμε την τεράστια και πολυσχιδή γνώση που πρέπει να είχαν εμπεδωμένη οι αρχαίοι ‘Έλληνες για να κατασκευάσουν τέτοια πλοία. Μας μίλησε όχι μόνο για την αρχιτεκτονική του πλοίου, αλλά και για το υλικό κατασκευής του. Με τόσα στοιχεία για το ξύλο, που νόμιζες πως ψυχή είχε και τούτο το υλικό, και κρατούσε μια σπουδαία, μια καίρια θέση στην όλη δημιουργία, με γενναιότητα, υπομονή, ικανότητα, προσαρμοστικότητα και πίστη στο σκοπό της κατασκευής που μέρος της ήταν.
Ο κ. Τουλιάτος μας παρουσίασε πως ακόμη και χερσαίους δρόμους πήραν τα καράβια των αρχαίων Ελλήνων. Όχι μόνο για κάποιον που δεν είναι τεχνικός (όπως εγώ), αλλά ακόμη και για μηχανικούς, η δίολκος (που μας παρουσιάστηκε σε βίντεο -δείτε κι εσείς ένα σχετικό βίντεο εδώ) -διανοητική σύλληψη τεχνικής διάταξης εργαλείων και μηχανισμών για τη χερσαία διολίσθηση πλοίων, που λειτούργησε επί 1500 χρόνια, εκεί όπου σήμερα έχει διανοιγεί η διώρυγα της Κορίνθου- αποτελεί θαυμαστό επίτευγμα όχι μόνο για την εποχή που επινοήθηκε, αλλά και για το εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα που λειτούργησε.
Ανάμεσα σε όσα είπε ο κ. Τουλιάτος, σημαντική θέση κατέχει η ανάπτυξη του θέματος της ναυτοσύνης και της σημασίας της στην άνοδο του πολιτισμικού επιπέδου ενός λαού. Μας παρουσίασε στοιχεία από τα αρχαία ναυάγια που μελετώνται, και από τα οποία προκύπτει το μεγαλείο του Μινωϊκού πολιτισμού, καθώς και η υπεροχή του πολιτισμού αυτού (σε τέχνη, οργάνωση ζωής, ψυχαγωγίας κλπ) έναντι παντός άλλου πολιτισμού -πολλών δεκάδων εκατονταετιών-μεταγενέστερου!
Σε τούτη τη βραδιά, δύο πράγματα μ’ έκαναν να θέλω να σώσω αυτή τη μνήμη, και να τη μοιραστώ με εκείνους που είναι ανήσυχοι για την προσωπική τους ευθύνη και συμβολή στο σήμερα της πατρίδας μας. Το ένα είναι η στάση του Νεοπτόλεμου Μιχαηλίδη, του Κύπριου Αρχιτέκτονα.
Αυτός λοιπόν, σαν έμαθε από το δύτη και σφουγγαρά φίλο του, Καριόλο, ότι υπάρχει αρχαίο ναυάγιο στην Κερύνεια, ζήτησε απ’ αυτόν, να τον μάθει να κολυμπάει (γιατί δεν ήξερε κολύμπι!), και να τον μάθει να καταδύεται, για να ιδεί, ιδίοις όμμασιν, το αρχαίο ναυάγιο της Κερύνειας. Και δεν ήταν, τότε, νέος. Του πήρε περίπου δυόμισυ χρόνια. Και το κατάφερε.
Το άλλο, είναι που ο Ομότιμος καθηγητής κ. Τουλιάτος, όλα αυτά τα υπηρετεί, τα μελετάει, τα προσέχει, τα αναδεικνύει και μας τα παρουσιάζει με ένα πνεύμα μεγάλης αγάπης, προσοχής και πίστης για την αξία και τη σημασία τους για όλους εμάς, τους κληρονόμους αυτής της ιστορίας και της δυναμικής. Μήπως και αποκτήσουμε κάποια προοπτική, στους καιρούς που ζούμε.
Ξαναθυμάμαι τα λόγια του κ. Τουλιάτου: «Είπε ο ποιητής: Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις».
Είμαστε, νομίζω, ακριβώς, στο σημείο αυτό: Η Ελλάδα τελεί σε αποσύνθεση. Ας αρχίσουμε από την αρχή, όπως πιστεύει ο ποιητής, και όπως ο Δάσκαλος κ. Τουλιάτος, μας παρακινεί: «Μην ξεχνάμε την ιστορία μας! Αυτή είναι η μήτρα από την οποία θα ξαναγεννηθούμε!»
Μακάρι, ετούτη η διάλεξη να αλλάξει την καλοκαιρινή μας ραστώνη σε ευκαιρία στρατηγικής ανάλυσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου