Είναι δυνατή η λειτουργία των σχολείων χαλαρά, χωρίς κανόνες;

Είναι η σύνταξη των μαθητών σε τάξεις, γραμμές κι αράδες, η σωματική τους αγωγή, ή η συλλογική πρόσκληση των μαθητών με παραγγέλματα «προσοχή-ανάπαυση» να σταθούν συγκεντρωμένοι και  προ των καθηγητών τους, παραλογισμός; 

Το ρωτάω γιατί ακούστηκε  η άποψη,  πως «Τα παραγγέλματα -τύπου «ανάπαυση» και «προσοχή»- ανήκουν στον παραλογισμό του στρατού και της πειθαρχίας που τον διέπει. Δεν έχουν θέση στα σχολεία». 

Αυτά είναι φαιδρότητες γιατί οι σημερινοί θαρρούν πως το παιδί δε χρειάζεται να μαθαίνει να στέκεται, να ισιάζει το κορμί του και το μυαλό του, παρά πρέπει, λέει, να είναι "ελεύθερο". Δηλαδή χαλαρό, έως "ατσούμπαλο", ανά πάσα στιγμή. Κι εγώ ρωτάω: και πώς θα μαζευτούν τα παιδιά σε γραμμή για να γυμναστούν, και πώς θα ποζάρουν γαμπροί μεθαύριο, και πώς θα σταθούν για ν' αποδώσουν τιμές (λέμε τώρα, σαν γίνουν υπουργοί και βρεθούν στο μνημείο της χώρας που θα επισκεφτούν); καμπούρηδες και σκυφτοί, τρώγοντας τα νύχια τους, ή πασατέμπο ή με τα χέρια στις τσέπες και χασκογελώντας απερίσπαστα από την προηγούμενη πλάκα; Πρέπει να ξεχωρίζουμε τις φάσεις και τις εναλλαγές. Δεν είναι όλα, συνέχεια, η ίδια σούπα.

Κι είναι λάθος να θεωρείται ότι αυτό μπορεί να γίνεται μόνο  «αν τα σχολειά λειτουργούν ως φυτώρια που δημιουργούν στρατιωτάκια που παριστάνουν τους ελεύθερους πολίτες, πράγμα που θα το δεχτώ ως πραγματικότητα δεδομένου πως η αποστήθιση π.χ. της Ιστορίας, των Λατινικών κ.λπ., είναι υπηρέτες της εκπαιδευτικής φαιδρότητας». Γιατί αν πιστεύει η αρθρογράφος ότι το αποτέλεσμα της δουλειάς ενός δασκάλου που επιδιώκει πειθαρχία από (και συνεργασία με) τους μαθητές του είναι παραγωγή αστειοτήτων και αμορφωσιάς, αυτό χρωματίζει το δάσκαλο, κι όχι το μαθητή!

Η τοποθέτηση (του αρθρογράφου/εκπαιδευτικού) ότι «οι απαγορεύσεις κάθε τύπου γαργαλίζουν τον υποψήφιο παραβάτη να γίνει παραβάτης», παραβλέπει, πως ένα παιδί που έχει τάσεις να παραβαίνει τις δεοντολογικές απαγορεύσεις, είναι στην ουσία του ένα παιδί αντιδραστικό και όχι συνεννοήσιμο. Κι ένα παιδί αντιδρά όταν του λείπει κάτι πολύ σημαντικό: αγκαλιά και καλωσύνη. Η ανοχή δεν αναπληρώνει την αγκαλιά. Μπορεί η ανοχή της αντίδρασης και της παράβασης του παιδιού, να αποτελεί το αντάλλαγμα για την αδιαφορία και την εγκατάλειψη από τους γονείς, για λόγους καριέρας ή άλλους (που αυτοί γνωρίζουν). Αλλά αυτό (δηλαδή η ανοχή μας) δεν σημαίνει ότι είμαστε σωστοί ως γονείς. Απλώς δημιουργούμε μια ανταλλακτική (αντί για μια γνήσια) σχέση με το παιδί μας, και του στερούμε την καθαρή αίσθηση της αλήθειας που δεν αλλάζει ποτέ και είναι πηγή γνώσης, δύναμης και βεβαιότητας.

Η τοποθέτηση -του εκπαιδευτικού- ότι «το όριο από μόνο του κάνει κακό στον ψυχισμό του παιδιού, από τη στιγμή που δεν έχει δοθεί έμφαση στην καλλιέργεια του αυτοσεβασμού και της αυτοπειθαρχίας του», είναι έωλη. Γιατί; Μα, για να καταλάβει το παιδί το όριό του, πρέπει εσύ (ο γονιός) να είσαι μαζί του και να του δείξεις το δικό σου. Το όριό σου στην αυθαιρεσία του, γιατί δεν πρέπει να του επιτρέψεις να σε κάνει υποχείριό του, όπως δεν θα το κάνεις ούτε κι εσύ. Θα ασχοληθείς μαζί του όσο σε χρειάζεται, για να αισθανθεί ασφαλές, αγαπημένο, σπουδαίο για σένα. Αλλά δεν θα το αφήσεις να σε καταστήσει υποτακτικό του. Πώς θα μάθει τα όρια του, όταν δεν του διδάσκεις τα δικά σου;

Όταν ο εκπαιδευτικός δηλώνει ότι «προσωπικά απεχθάνομαι τις έννοιες πειθαρχία και υπακοή, καθώς από μόνες τους με πνίγουν», του διαφεύγει μάλλον ότι ένας δάσκαλος αποκλείεται να διδάξει αποτελεσματικά  και  πειστικά, κάτι το οποίο δεν πιστεύει, και γι' αυτό είναι αδύνατον να έχει την παραμικρή επίδραση στο χαρακτήρα των μαθητών του, και είναι ακατάλληλος στη διαμόρφωση του ήθους και τη διδαχή του καθήκοντος. Γιατί ένα είναι σίγουρο, ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξέρει και να μπορεί να πειθαρχεί στην ανάγκη. Ανάγκη για μάθηση, για λήψη τροφής, θεραπείας, αλληλεγγύης, συμβολής, συνεργασίας. Επίσης, ο άνθρωπος πρέπει να αποκτήσει αίσθηση και ικανότητα αναμονής. Αυτό εξάλλου, είναι και το κατώφλι από την εφηβεία για την ενηλικότητα, την υπευθυνότητα και την ωριμότητα. Πώς θα μάθει να επιλέγει; 

Να μην μπερδεύουμε την πειθαρχία και την υπακοή που διδάσκουμε στα κατοικίδιά μας, με εκείνη που πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας. Η πειθαρχία που διδάσκουμε στα παιδιά μας είναι για το καλό το δικό τους, και για την ζωή τους ολόκληρη εν ελευθερία, ενώ η πειθαρχία που διδάσκουμε στο σκύλο μας είναι για δικούς μας σκοπούς και για δική μας εξυπηρέτηση, αγαπώντας ασφαλώς, το ζωάκι μας..

Στο σχολιαζόμενο άρθρο, διατυπώνεται  ένα ανησυχητικό (για την χαλαρότητα της εκπαίδευσης, που υποκρύπτει ακόμη μεγαλύτερη ασυδοσία) ερώτημα: «ποιον άνθρωπο άφησες ελεύθερο και δεν έβαλε μόνος του φραγμούς;». Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Σε ένα ρητορικό ερώτημα η απάντηση είναι συνήθως προφανής. Εδώ όμως η απάντηση είναι αντίθετη από την προσδοκώμενη. Κανένας. Και μάλιστα αυτό ισχύει για μικρούς και μεγάλους, σαν γενική τάση. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και μόνο εξαιρετικά καλλιεργημένα, ώριμα και ικανά άτομα μπορούν να αυτοελέγχονται και να αυτοσυγκρατούνται. Τόσο ο υπαλληλικός κακώς νοούμενος ανταγωνισμός (φυγοπονία), όσο και ο επαγγελματικός/επιχειρηματικός ανταγωνισμός (καιροσκοπισμός, παραπλάνηση, συμμαχίες κλπ. τακτικές), όχι μόνο δεν θέτουν όρια, αλλά διαρκώς παραβιάζουν τα όρια. Μην πάμε μακριά, κακώς νοούμενος ανταγωνισμός υπάρχει ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο φίλων, φύλων κλπ.

Στο ερώτημα «Σε ποιο παιδί δεν εξήγησες το αποτέλεσμα μιας πράξης σε ηλικία που αντιλαμβάνεται μια συζήτηση και δεν σε άκουσε προσεκτικά;». Η ερώτηση έχει πραγματικό νόημα αν διατυπωθεί αλλιώς: όχι ποιό παιδί δεν άκουσε, αλλά ποιό παιδί δεν συνεργάστηκε. Και η απάντηση είναι: Συνήθως ελάχιστα, και αυτό μετά από πολύ κόπο και πολλή και υπομονετική ανάλυση και με πειθώ, που υπερβαίνει τις σχολικές ζυμώσεις.

Η άποψη ότι «για όσο στην Ελλάδα το υπουργείο Παιδείας θα είναι χώρος πειραματισμού, θα υπάρχει κρυμμένος αυταρχισμός και αναποτελεσματικότητα στη συμπεριφορά της εκπαίδευσης. Εκτός αν αυτός είναι ο στόχος: η δημιουργία πειθήνιων οργάνων με την επίφαση της ελευθερίας». Αυτή η τοποθέτηση είναι -κατά τη γνώμη μου- μια ολωσδιόλου προσχηματική απάντηση, από κάποιον που αρνείται να κάνει τη δουλειά. 

Κάθε μέρα, μές στην τάξη του, ο δάσκαλος των μικρών μαθητών, είναι μονάχος μαζί τους. Ο υπουργός, εξήγγειλε το νόμο του κι έφυγε. Δεν έχουν σημασία οι συνταγές, αλλά το αποτέλεσμα. Εσύ θα "βγάλεις" τους μαθητές σου από την τάξη. Αν δεν μπορείς να βρεις το πώς, μάλλον θα χάσετε όλοι μαζί το δρόμο για την έξοδο. Γιατί η τάξη είναι μυσταγωγία. Είναι μύηση και αποκάλυψη. Είναι μαστορική και πίνακας τέχνης. Κι εσύ όραμα, και παιδί και θεατρίνος, και παιδαγωγός, και ιατρός, και φώς και αλήθεια και ζωή. Είσαι ζωγράφος και μοντέλο του πίνακα της γνώσης, της δόσης, της προσφοράς, της κοινωνίας και της ανάστασης των χαμένων δυνάμεων, και της ανάδειξης των κυοφορουμένων ικανοτήτων. Τί να σου κάνει και τί να πεί ο νόμος και ο νομοθέτης, που μπορεί να είναι και κρεοπώλης;

Η εισήγηση να εκλείψει οποιαδήποτε μέθοδος πειθαρχίας και επιβολής κυρώσεων/υποχρεώσεων στους μαθητές,  διατυπώνεται με την εκπεφρασμένη άποψη της αρθρογράφου ότι  «Το πρόβλημα λύνεται με μια απλή μέθοδο που χρειάζεται μόνο εμπιστοσύνη στο αποτέλεσμα. Όταν τεθεί προ των ευθυνών του ένα παιδί, με ηρεμία, χαμόγελο και σεβασμό, η απόκλιση από το επιθυμητό αποτέλεσμα θα είναι μικρή. Αλλά αυτό είναι ζήτημα πολιτικής. Παιδευτικής Πολιτικής που θα ξεκινήσει από το νηπιαγωγείο. Και ας μην υπάρχει ιδανικό οικογενειακό περιβάλλον».Η τοποθέτηση αυτή είναι ανεδαφική.

Τίποτα δε λύνεται απλά, και δεν υπάρχουν απλές μέθοδοι που θα φέρουν αποτέλεσμα ανθρωπιάς και ωριμότητας, ικανότητας, γνώσης κλπ. Η αγωγή των νέων ανθρώπων είναι έργο επίπονο και μακρό. Ολόκληρη ζωή αφιερώνουν πολλοί άνθρωποι με αγάπη για τούτο το αντικείμενο, ώστε να βρούν εναλλακτικούς, κατάλληλους, ικανούς και πρόσφορους τρόπους για να πλησιάσουν τη διαμορφούμενη ψυχή. Γιατί καθε μιά από τούτες τις ψυχές θέλει το δικό της -ιδιωματικό- τρόπο. Βλέπετε, η ψυχή του ανθρώπου είναι ξεχωριστή για τον καθένα μας. Λέγει ο π. Φιλόθεος Φάρος: η αληθινή αγάπη θεραπεύει κι αναπαύει. Έτσι είναι. Ο δάσκαλος που πάσχει, δίνει το φώς της «πάλης» του για να λάβεις. Δεν θέλει να δείξει σε κανέναν τίποτε. Είναι. Στο έργο του δεν έχει αποκλίσεις, έχει ποικιλία. Και δεν είναι ζήτημα πολιτικής γι' αυτόν. Οι όποιες οδηγίες είναι για τους αναλφάβητους υπαλλήλους. Κι όσο για τις ευθύνες του παιδιού, ας μη προτρέχουμε. Πρώτα θα τιμήσουμε τις δικές μας, και αυτό θα το δείξουμε στο παιδί. Και ΜΕΤΑ θα του πούμε έτσι να κάνει κι αυτό. Το παιδί μαθαίνει από το παράδειγμά μας. Και το χειρότερο παράδειγμα είναι η προσποίηση.

Άσχετη με την ουσάι των πραγμάτων είναι η άποψη ότι «Στο σχολείο ο άνθρωπος περνά τελικά τα χρόνια που χτίζει προσωπικότητα και χαρακτήρα».

Όχι. Στο σχολείο ο ανθρωπος συνειδητοποιεί το «ποιός είναι», και αυτός (ο όποιος είναι) πρέπει να μάθει να συμπράττει με αγνώστους και ξένους, και να μπορεί να γίνεται φίλος, συνοδοιπόρος, συνεργάτης. Το παιδί στο σχολείο μαθαίνει ότι εκτός από τη γεμάτη αγκαλιά των δικών του και την ανυπόκριτη αγάπη τους, υπάρχει και ο κόσμος εκεί έξω, τον οποίο θα γνωρίσει, στον οποίο θα συμμετέχει, στον οποίο θα προσφέρει και από τον οποίο θα δέχεται. Γι' αυτό πρέπει να γίνει ικανός να συγχρωτίζεται με διαφορετικούς ανθρώπους, χωρίς να εξομοιώνεται με τον καθένα ανά πάσα στιγμή και ικανός να συμμετέχει χωρίς απαραιτήτως να επιβάλλεται και μάλιστα αυθαίρετα. Να είναι έτοιμος να προσφέρει όπου υπάρχει ανάγκη και άξιος για να δέχεται. Το σχολείο δεν αναπληρώνει την οικογένεια. Τη συμπληρώνει και τη βοηθάει στο δύσκολο έργο της, και στις ακόμη δυσκολότερες συνθήκες της σήμερα.

Της μόδας έχει γίνει τώρα τελευταία, καθένας που μιλάει γενικώτερα, να καταριέται και το «φασισμό», βαφτίζοντας ως φασισμό, κάθε οργανωμένη προσπάθεια και οργανωτική μέθοδο λειτουργίας και απόδοσης. Από την παγίδα «της δημοκρατικότητας της ασυδοσίας» δεν διέφυγε, ούτε και η αρθρογράφος μας, που ισχυρίζεται ότι «όταν στο σπίτι της μάθησης (θεωρητικά πάντα) συναντάς την επιβολή του μικροφώνου ευνοώντας -για σκέψου το- την ηχορύπανση και το κυριότερο αυτό θεωρείται αυτονόητο ή δεν προκαλεί αντιδράσεις (καθώς θυμίζει το «δάσκαλε, που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις..»), έχεις ξεκινήσει την επώαση προσωπικοτήτων που υποτάσσονται στο προτεταμένο επικριτικά δάκτυλό σου και στη μίμηση μιας προσβλητικής συμπεριφοράς ως ενήλικες. Οι άνθρωποι του «μη». Δημιουργούνται άτομα με απωθημένα».

Τί σύλληψη! Να ενοχλεί το κουδούνι του σχολείου που το κουδούνισμά του σημαίνει: όλοι, πάλι έτοιμοι για το επόμενο! Μα πώς θα δοθεί το σήμα της ετοιμότητας; θα βάλουμε τσιπάκι στα παιδιά να τα τσιμπάει για να τρέχουνε μέσα στην τάξη; ή βομβητή; ή θα γυρίζει κάποια μέλισσα στο προαύλιο με χρωματιστό μανδύα; ή θα ρίχνουμε φωτοβολίδες, στα σιωπηλά; Και γιατί αποτελεί ηχορύπανση το κουδούνι του σχολείου, και δεν αποτελεί η μουσική στα στέκια τα καλοκαίρια που χτυπάει τα νευρωτικά της σαν ολονύχτια τιμωρία των περιοίκων που ως εργαζόμενοι χρειάζονται στοιχειώδη ανάπαυση ή ως διαγωνιζόμενοι χρειάζονται συγκέντρωση και ησυχία για μελέτη; Διαμαρτυρηθήκατε ποτέ σ' αυτούς; Και γιατί η συνθηματική υπόμνηση του τέλους της διακοπής ή/και της έναρξης δουλειάς αποτελεί κίνδυνο επώασης προσωπικοτήτων που υποτάσσονται στο προτεταμένο επικριτικά δάκτυλο; Η παράλειψη της υπόμνησης δεν θα μπορούσε να σημαίνει (περισσότερο και εφιαλτικά κατακριτέα μάλιστα) εγκαθίδρυση της κοπάνας και του ωχαδερφισμού εν ώρα υπηρεσίας και του καθήκοντος; ή μήπως το διάλειμμα για κάπνισμα θα έπρεπε να έχει επ' αόριστον παράταση για να καταπραϋνει «το νταλκά του φούμου» προς αποφυγή νευρωτικών αντιδράσεων και αναβίωσης καταπιεστικών βιωμάτων από την ποχή που κάποιος κυνηγούσε τον ήδη καπνιστή για να μην εθιστεί στον καπνό;

Το σημείο της κορυφαίας πλάνης έγκειται στην άποψη ότι «η Παιδεία, η Γλώσσα, ο Πολιτισμός, είναι ζητήματα Πολιτικά. Σε τούτο τον τόπο αυτοί που κάνουν πολιτική, συχνά έχουν κλείσει τα μάτια και τα αυτιά βάζοντας όρια που εξυπηρετούν καταθέσεις, υποσχέσεις και καρέκλες».  Αυτό ισχύει απολύτως, όταν βλέπεις την παιδαγωγική και τα παιδιά ως μέσο για την επίτευξη της πολιτικής σου, κι όταν ο δάσκαλος είναι το όχημα για την επίτευξη αυτής της πολιτικής, το σχολείο πρέπει να είναι είναι ένας τόπος απαξίωσης, η φάση της σχολικής δράσης του παιδιού ένα στάδιο χωρίς μορφωτικούς στόχους. Γιατί μόνο έτσι, με ανθρώπους ανερμάτιστους (και χωρίς περιεχόμενο, χωρίς   υπολογίσιμο πνευματικό και ψυχικό εκτόπισμα), χωρίς ερείσματα γνώσης, αγωγής, παιδείας και χωρίς ερεθίσματα ψυχικής καλλιέργειας, είναι δυνατόν η όποια πολιτική να εφαρμοσθεί. (βλ. το άρθρο ΕΛΙΑΜΕΠ- ΜΚΟ ΚΑΙ ΝΕΟΤΑΞΙΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ http://hristospanagia3.blogspot.gr/2011/07/blog-post_2727.html)

Τώρα όλοι ξέρουμε γιατί φτάσαμε ως εδώ: γιατί, αντί για νοήμονα, σκεπτόμενα, υπεύθυνα πρόσωπα-πολίτες με άποψη, αρχές, στόχους αξίες και ιδανικά, μετατρέψαμε τους μικρούς μαθητές σε άμορφες μάζες και τις χρησιμοποιήσαμε σαν πολιορκητικό κριό για την επίτευξη κοντόθωρων πολιτικών κομματικής επικράτησης και επιβολής.

Και το πιο λυπηρό, είναι ότι δεν το κατάλαβαν (;) αυτό ούτε οι δάσκαλοι. Να γιατί φτάσαμε ως εδώ! 

Εδώ   (http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.paideia&id=36608)

το σχολιαζόμενο άρθρο με τον τίτλο:  «Ο αυταρχισμός του κουδουνιού».

Επανέρχομαι λοιπόν, στις εδώ, φαιδρότητες πως «Τα παραγγέλματα -τύπου «ανάπαυση» και «προσοχή»- ανήκουν στον παραλογισμό του στρατού και της πειθαρχίας που τον διέπει. Δεν έχουν θέση στα σχολεία». Είναι φαιδρότητες γιατί οι σημερινοί θαρρούν πως το παιδί δε χρειάζεται να μαθαίνει να στέκεται, να ισιάζει το κορμί του και το μυαλό του, παρά πρέπει, λέει, να είναι "ελεύθερο". Δηλαδή χαλαρό, έως "ατσούμπαλο", ανά πάσα στιγμή. Κι εγώ ρωτάω: και πώς θα μαζευτούν τα παιδιά σε γραμμή για να γυμναστούν,...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2014/10/blog-post_45.html

Συνέχεια από το προηγούμενο. Αναγκαστικά. Ο πειρασμός είναι μεγάλος. Κι είπα να μην αντισταθώ. Γι' αυτό συνεχίζω την απάντησή μου στην εκπαιδευτική φαιδρότητα του φασισμού που εκπέμπει το κουδούνι του σχολείου. Ανέτρεξα λοιπόν στις μνήμες του δικού μου σχολείου εδώ. Και δεν βρήκα κανένα φασισμό στη σχολική τάξη και τη θητεία μου στα θρανία. Εκ των υστέρων ασφαλώς. Επανέρχομαι λοιπόν, στις εδώ, φαιδρότητες πως «Τα παραγγέλματα -τύπου «ανάπαυση» και «προσοχή»- ανήκουν στον παραλογισμό του στρατο...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2014/10/blog-post_45.html

Συνέχεια από το προηγούμενο. Αναγκαστικά. Ο πειρασμός είναι μεγάλος. Κι είπα να μην αντισταθώ. Γι' αυτό συνεχίζω την απάντησή μου στην εκπαιδευτική φαιδρότητα του φασισμού που εκπέμπει το κουδούνι του σχολείου. Ανέτρεξα λοιπόν στις μνήμες του δικού μου σχολείου εδώ. Και δεν βρήκα κανένα φασισμό στη σχολική τάξη και τη θητεία μου στα θρανία. Εκ των υστέρων ασφαλώς. Επανέρχομαι λοιπόν, στις εδώ, φαιδρότητες πως «Τα παραγγέλματα -τύπου «ανάπαυση» και «προσοχή»- ανήκουν στον παραλογισμό του στρατο...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2014/10/blog-post_45.html