Σύνταγμα: Συντάσσομαι ή Αποτάσσομαι;

 

Στην καθημερινή μας ζωή και πρακτική, κυρίως όμως την πολιτική πραγματικότητα, ακούμε συχνότατα πολλούς να επικαλούνται το Σύνταγμα για την καλή λειτουργία της πολιτείας και των δομών της, ή μιλάμε για την παραβίαση του Συντάγματος κλπ.

Πόσοι όμως από τους καθημερινούς ανθρώπους της δουλειάς και της βιοπάλης μπορούν να κατανοήσουν το νόημα αυτού του όρου και να το μεταδώσουν στους γύρω τους; στα παιδιά τους και στους συνεργάτες τους; Και τί θα πεί Σύνταγμα;

Σε ένα σπίτι, ένα νοικοκυριό και μια επιχείρηση υπάρχει μια πρακτική, μια συνήθεια, ορισμένοι κανόνες για τη λειτουργία, και ορισμένες αρχές που δεν πρέπει να παραβιάζονται, ώστε να είναι οριοθετημένα τα πράγματα (οι εξουσίες, τα δικαιώματα, οι υποχρεώσεις, οι δουλειές, τα αποτελέσματα, οι στόχοι), για να πηγαίνουν οι μονάδες αυτές όπως πρέπει. Έτσι συμβαίνει και   σε μια πολιτεία, κι  όλα αυτά τα προβλέπει και τα καθορίζει το Σύνταγμά της. Αυτό που το λέμε και Θεμελιώδη Νόμο, ή Καταστατικό Χάρτη. Γιατί, για κάθε χώρα αυτός ο ιδιαίτερος νόμος, έχει δύναμη μεγάλη, και όλα τα ζητήματα γύρω από αυτόν στρέφονται. Ισχύει πάνω από κάθε άλλον νόμο. Κανένας άλλος νόμος δεν μπορεί να λέει κάτι αντίθετο από ό,τι λέει το Σύνταγμα. Ούτε τα Δικαστήρια θα τον εφαρμόσουν αν είναι αντίθετος προς το Σύνταγμα. Δεν καταργείται από κανέναν απλό νόμο. Έχει τόσες πολλές εγγυήσεις για το ακατάλυτό του, που μονάχα η Βουλή -όλος ο λαός- μπορεί να αποφασίσει να τον καταργήσει, και μάλιστα  με Βουλή που θα εκλέξει γι' αυτό το σκοπό και μόνο.

Βασικό προαπαιτούμενο για να γραφτεί ένα τέτοιο κείμενο είναι να διαθέτει ικανούς νομικούς   και πολιτικούς Επιστήμονες   η συγκεκριμένη Πολιτεία για να αποτυπώσουν με καθαρότητα, σαφήνεια, και όση χρειάζεται λεπτομέρεια ό,τι   όνειρα έχει για τους πολίτες της, τους αναπτυξιακούς στόχους για το μέλλον, τους ειρηνικούς στόχους για τις σχέσεις της με τις άλλες χώρες (προστασία, συνεργασία, σεβασμό).

Ο Αριστοτέλης είπε ότι το πολίτευμα “Είναι τάξις ταις πόλεσιν η περί τας αρχάς τίνα τρόπον νενέμηνται και τί το κύριον της Πολιτείας. (Αριστοτέλους Πολιτικά ΔΊ παρ. 5), δηλαδή είναι μια ταξινόμηση των εξουσιών του κράτους σχετικά αφ' ενός με το (ζήτημα) ποιές είναι οι εξουσίες και πώς αυτές ασκούνται, και αφ' ετέρου, ποιός είναι ο κυρίαρχος.

Στο Σύνταγμα καταγράφονται και προστατεύονται, ανάμεσα σε πολλά πράγματα, και όλες οι ατομικές ελευθερίες των πολιτών. Πολλές γνώμες διατυπώθηκαν για τις ατομικές ελευθερίες. Κάποιοι είπαν πως δεν είναι αντικείμενο του νόμου, γιατί υπάρχουν μαζί με τον άνθρωπο, με τη γέννησή του, σαν πλάσμα του κόσμου. Κι είναι καταγραμμένες για να το ξέρει ο νομοθέτης πως πρέπει να τις φροντίζει και να  προστατεύει από τους επιβουλόμενους τις ελευθερίες αυτές, καθώς και το φορέα τους, το συγκεκριμένο πρόσωπο. Άλλοι είπαν, πως αφού είναι γραμμένες, γι' αυτό υπάρχουν. Αλλά η διαφορά αυτή στις γνώμες  έχει σημασία, μονάχα άμα θέλουμε να τις παραβιάσουμε.

Άλλος είπε ότι η ελευθερία του ανθρώπου να ζεί, να υπάρχει, να σκέφτεται, να δημιουργεί και να μιλάει είναι που κάνει τον κόσμο να προοδεύει. Γιατί όπου αυτό καταργείται, οι άνθρωποι γίνονται σα  φυλακισμένα κοπάδια. Και τούτη η χώρα, η δική μας, που γέννησε την ελευθερία και τη σκέψη, έχει αποστολή από τη ζωή, τη δική της και τη δική μας, να τις διαφυλάξει για χάρη όλου του κόσμου. Για χάρη του ανθρώπου.

Ένας μεγάλος Δάσκαλος είπε κάποτε: «πως αν η ελευθερία καταδιωκόταν σ' όλον τον κόσμο, τότε θα διαφυλασσόταν στην Ευρώπη. Μ' αν κι από την Ευρώπη τη διώχνανε, τότε η ελευθερία θά 'βρισκε το φυσικό της καταφύγιο στην Ελλάδα, την ωραία μας πατρίδα. Πως κι αν -ακόμη κι εδώ- την κυνηγούσαν, η έδρα του Συνταγματικού Δικαίου του σεπτού Πανεπιστημίου θα ήταν γι' αυτήν άξιο καταφύγιο και μυσταγωγοί για την αξία της θα ήσαν οι πνευματικοί λειτουργοί του. Αν όμως ο ανηλεής διωγμός εναντίον της, την εύρισκε ακόμη και μέσα στο Πανεπιστήμιο, εκείνος τουλάχιστον ο Δάσκαλος, θα την έπαιρνε και θα την έκρυβε στον κόρφο του, κάτω από την ακαδημαϊκή τήβεννό του, και μαυροφορεμένος θα κατέβαινε από το βάθρο του σαν νυχτερίδα κρύβοντάς την απ' όλους,  μέχρι να γίνει πάλι ξαστεριά, για να παραδώσει την κυνηγημένη ελευθερία στην Πατρίδα».

Αυτά και άλλα παρόμοια, έμαθα σπουδάζοντας και  διαμόρφωσαν τη σκέψη μου  ως πολίτη. Σήμερα όμως, πολλά από όσα γνώριζα ως δεδομένα και επεδίωκα ως λογικές συνέπειες των δεδομένων εκείνων, μοιάζουν μακρινά.

Σήμερα φύγαμε από το Σύνταγμα και από το νόμο, και είμαστε στο νομικισμό. Στη βιασύνη μας να δράσουμε, να αποκτήσουμε, να αποδεσμευθούμε από περιορισμούς και υποχρεώσεις, φτιασιδώσαμε τις λέξεις και το περιεχόμενό τους, έτσι που πάντα να μας δικαιώνουν. Και ποτέ να μας υποχρεώνουν.

Έτσι, σιγά-σιγά προσποιηθήκαμε ότι νομοθετούμε, ενώ στην πραγματικότητα καταστρώσαμε τα πλάνα που θα δικαιώσουν τις υστερόβουλες επιδιώξεις μας. Λίγο ως πολύ, εισχώρησε και επικράτησε στη νομική πρακτική η απομίμηση ενεργειών χωρίς το αληθές τους νόημα. Δηλαδή πιθηκίσαμε την θέσπιση δικαίου. Κι αντί για μέτρα και ρυθμίσεις προς εξυπηρέτηση των πολιτών, παίρνουμε μέτρα που καλοπιάνουμε τους πολίτες, ενώ στην ουσία, τους κοροϊδεύουμε.

Τί κρίμα! Άλλοτε υπαγορεύαμε στα ατυχή ανθρωποειδή τί να κάνουν για χάρη μας, και αυτά μ' ένα τίποτα συμμορφώνονταν. Σήμερα, οι  επιτήδειοι με κούφιες υποσχέσεις σε ανθρώπους που βρίσκονται στην απόλυτη ένδεια, κλέβουν τη συναίνεση για να ωφεληθούν, στενά, οι ίδιοι και οι φίλοι τους. Δεν είναι όμως ανθρωποειδή οι ενδεείς. Οι Επιτήδειοι ψεύδονται και εξαπατούν.

Σήμερα ο ελεύθερος άνθρωπος έγινε ασύδοτος. Κι η  ελευθερία του στο λόγο, δεν τον ελευθέρωσε  από την πανουργία. Οι πολιτικοί πλουτίζουν από την συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή του τόπου. Η αρετή, η γνώση και η ελευθερία διώκονται στην πατρίδα τους. Κι όλα, τελικά,  έγιναν για την επικράτηση του ισχυρότερου, και τον εξανδραποδισμό του αδύναμου και του αφελούς.

Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τί μας γίνεται;