Παγκοσμιοποίηση. Οι Έλληνες πολίτες του Βυζαντίου. Το ελληνικό κοσμοσύστημα και η Βυζαντινή Πολιτεία.

 

7η Συνέχεια...

Τί έγινε λοιπόν στα βυζαντινά χρόνια κι άλλλαξαν οι Έλληνες τον τρόπο που έβλεπαν να οργανώνεται και να πολιτεύεται η κοινωνία τους;

Λοιπόν, αυτό που άλλαξε κατά τη βυζαντινή περίοδο της οικουμενικής κοσμόπολης, έτσι, ώστε η ευθύνη για την πολιτική υλοποίηση της εν κοινωνία ζωής και την ανάληψη της διαχείρισης του «έθνους κοσμοσυστήματος» από την πόλη στην κοσμόπολη, ήταν τα εξής ιστορικά δεδομένα και αδιάψευστα «γεγονότα»:

Πρώτον, η ρωμαϊκή κληρονομιά του Βυζαντίου ήταν μια σαφώς προδιαγεγραμμένη πολιτική ισορροπία μεταξύ της μητρόπολης πολιτείας και του συστήματος των πόλεων.

Δεύτερον, η μετα-στέγαση/μεταφορά της «μητρόπολης πολιτείας» στο Βυζάντιο θα οδηγήσει εξαρχής στην εξάρτησή της από το σύνοικο -πλέον- ελληνικό και ανθρωποκεντρικό στοιχείο της Πόλεως και, προοπτικά, στον εξελληνισμό του κράτους.

Η μεταβολή αυτή, θα εξ-οικειώσει την «μητρόπολη πολιτεία» με τον ελληνισμό και, εντέλει, θα οδηγήσει στην οικειοποίηση της ιδέας της Ρώμης (της ρωμαϊκότητας) από τον ελληνικό κόσμο. Προς την κατεύθυνση αυτή θα συμβάλει εντονώτατα και το γεγονός πως η δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία θα περιέλεθει στη βαρβαρότητα και ουσιαστικά θα αποσχισθεί από την ρωμαϊκή επικράτεια. Και παρά το γεγονός ότι ποτέ η ανατολική Ρώμη/ ρωμαϊκή αυτοκρατορία δεν παραιτήθηκε από την εξουσία της επί της δυτικής, οι κάτοικοι της τελευταίας θα αυτοαποκαλούνται με το προσωνύμιο του Λατίνου, όχι του Ρωμαίου.

Η επιλογή τους αυτή υποδηλώνει, χωρίς αμφιβολία, ότι οι Λατίνοι όχι μόνον δεν είναι πια οι φορείς της ιδέας της «Ρώμης», αλλ’ ότι ουσιαστικά  δεν δικαιούνται ούτε να ισχυρισθούν ότι την μοιράζονται ισότιμα με τους Έλληνες, αφού οι τελευταίοι, τους υποκατέστησαν στην ηγεσία της κοσμόπολης.

Από την άλλη μεριά, μόνον οι Έλληνες μπορεί να θεωρηθούν ότι ανήκουν στην κοσμοσυστημική δικαιοταξία της «Ρώμης», δηλαδή στο ελληνικό ή «ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα μικρής κλίμακας». Και οι βυζαντινοί θα αντιτάξουν στους Λατίνους ότι η ρωμαϊκή κληρονομιά περιήλθε ως καταπίστευμα στο γένος των Ελλήνων. Μετά από μια στιγμή, η ρωμαϊκή πολιτειακή ταυτότητα λειτούργησε ως η εναλλακτική διατύπωση της πολιτικής ελληνικότητας.

Ανάλογα ισχύουν και για τη νέα θρησκεία. Το φαινόμενο της οικοδόμησης εξυπαρχής μίας νέας θρησκείας σε ανθρωποκεντρικό περιβάλλον υπήρξε συγκλονιστικό από τη φύση του και είναι, χωρίς αμφιβολία, μοναδικό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η μοναδικότητα αυτή, εντούτοις, συνομολογεί ότι ο χριστιανισμός υπήρξε ουσιαστικά εσωτερική υπόθεση του ελληνικού κοσμοσυστήματος.

Αυτό είναι πολύ σπουδαίο και πρέπει να μην το ξεχνάμε. Γιατί θα μπορούσε να επικαλεσθεί κανείς τη διαρκή αναφορά στους «Έλληνες», κατά την πρώτη και τη μέση βυζαντινή περίοδο, που συμπίπτει με την οικοδόμηση και την οριστική επικράτηση του χριστιανισμού, ώστε να «αποδείξει» την ύπαρξη της ταυτοτικής τους συλλογικότητας.

Παρ' όλα αυτά, αν και οι διώξεις των χριστιανών έγιναν από τη ρωμαϊκή πολιτεία, η αντιπαράθεση ορθώθηκε εναντίον των «Ελλήνων». Γιατί αυτή η αντιπαράθεση (η αντίθεση των ρωμαίων προς τους χριστιανούς δεν γίνεται ως αντίθεση προς τους Έλληνες ως «εθνική συλλογικότητα», αλλά στον ελληνισμό ως τον κόσμο που σαρκώνει συγκεκριμένη αντίληψη της ζωής και του πολιτεύεσθαι, και για να το πούμε επιστημονικά ως το «ταυτοτικό ισοδύναμο του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος».

Η αντίθεση φαινόταν ότι εστιαζόταν, καταρχήν, στον αγώνα επικράτησης μεταξύ των δύο θρησκειών. Στο βάθος, όμως, υπέβοσκε η ασυμβατότητα του ανθρωποκεντρικού τρόπου του βίου (που προσιδίαζε, τότε, στην οικουμενική φάση του ελληνικού κοσμοσυστήματος), με τις πηγές μιας δεσποτικής θρησκείας, της εβραϊκής, οι οποίες εξακολουθούσαν να συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των θεωρητικών του χριστιανισμού, παρόλο που και ο ίδιος ο Χριστός επήρε αποστάσεις με τη διδασκαλία του από αυτές.

Αξίζει να προσεχθεί ότι το ενδιαφέρον αυτό γινόταν ολοένα μεγαλύτερο, καθώς η νέα θρησκεία εξελισσόταν σε σύστημα ζωής (αντίληψης του κόσμου) και πολιτεύεσθαι.

Σημ.: Ακολουθεί και άλλο σημείωμα..