Γνωριμίες και φιλίες

 

.

Οι φιλίες που δημιουργούμε είτε σαν μικρά παιδιά στο σχολείο, είτε  σε συναντήσεις με οικογενειακούς φίλους, είναι απλές γνωριμίες με τη δυναμική της φιλίας.

Πόσες από αυτές τις συναντήσεις προσώπων, θα καταλήξουν σε συναντήσεις ψυχών, δεν είναι βέβαιο.

Οι αληθινές συναντήσεις ψυχών είναι κοσμογονία. Γιατί, εκεί που είσαι μόνος σ' ένα ξένο περιβάλλον, κι αναζητάς κάποιον που να μοιράζεσαι μαζί του την αγωνία σου για το χώρο και τους ανθρώπους γύρω σου, αίφνης, τυχαίνει και συναντάς έναν ακόμα ερευνητή του αγνώστου, που αναζητάει, σαν κι εσένα, τον συνοδοιπόρο του. Και συμπορεύεστε, στο ίδιο ζητούμενο. Και μετά, η εγγύτητα, αλλά και η ανταπόκριση στην αναζήτηση (και στην ανεύρεση), γεννά έναν πρόσθετο λόγο για τη συγκλήρωση των ψυχικών αναζητήσεων και των ψυχικών ανατάσεων.

Μικρά παιδιά, σχολικής και προσχολικής ηλικίας   θα αναζητάμε αυτόν που θα πάρει τους φόβους μας και θα μας χαρίσει γαλήνη, ασφάλεια και  βεβαιότητα, σε μικρά και τρέχοντα πράγματα. Ή αναζητάμε αυτόν που θα μας εμπιστευτεί για την αποφασιστικότητα, το πείσμα και τη δύναμή μας, και θα μας θαυμάσει για τις αρετές και τις ικανότητές μας. Την τόλμη, την επιμονή, τη γνώση, τη χάρη, την ευγένεια.

Σιγά-σιγά αναδεικνύονται οι σταθερές του  χαρακτήρα μας. Η καθημερινή συναναστροφή, οι καθημερινές περιστάσεις και δυσκολίες συντελούν ώστε τα επιφανειακά χαρακτηριστικά να δίνουν τη θέση τους στους πιο βαθείς και «καλώς εγγεγραμμένους» (κεκτημένους δηλαδή) τρόπους ύπαρξης του ανθρώπου. Το παιδί από ανθρωπάκι γίνεται πρόσωπο, όταν επιλέγει να ενεργήσει με τον ένα και όχι με τον άλλο τρόπο. Δείχνει κάτι που έχει ήδη προσλάβει. Αυθάδεια, αγένεια, φυγοπονία ή ευγένεια, προσφορά, αλληλεγγύη.

Οι σταθερές αυτές είναι τα κομβικά σημεία που θα γεννήσουν δεσμούς ακατάλυτους ή  δεσμούς ευκαιριακούς, δεσμούς συγκυρίας  και περιστάσεως. Έτσι θα συσταθούν οι παιδικές συμμορίες, και οι παιδικές συντροφιές.

Οι συμμορίες  θα μοιράζονται μεταξύ τους, τις ίδιες ένοχες αναζητήσεις, που συνήθως είναι επιβλαβείς για πολλούς και για εντελώς άσχετους άλλους. Μπορεί και εγκληματικές. Ένα είναι σίγουρο, πως οι αναζητήσεις αυτές, για κανέναν δεν είναι επωφελείς. Ούτε γι' αυτούς που τις επιδιώκουν, ούτε γι' αυτούς, χάριν των οποίων-υποτίθεται ότι - γίνονται. Ασφαλώς όλοι μας γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει για τέτοιες συντροφιές. Αυτές δεν είναι αληθινές φιλίες. Και δεν μπορεί να είναι φιλίες, γιατι δεν «φιλούν» κάτι. Επιδιώκουν να επιβάλουν κάτι. Υποχρεωτικά, βίαια και άσχετα από τον πόνο που θα προκαλέσουν.
[Βία και πόνος, θα πεί κάποιος, υπάρχει και στη νοσηλεία και τη θεραπευτική αγωγή (ενέσεις, εγχειρήσεις, τομές, ράμματα, ακρωτηριασμοί!). Ναί, αλλά είναι σαφές ότι ο πόνος που προκαλείται σ' αυτές τις περιπτώσεις αποσκοπεί στην ίαση και στη διάσωση της ζωής του ασθενούς! ]

Οι άλλες παιδικές και φιλικές συντροφιές, που μπορεί να είναι χαλαρές, ευχάριστες, διασκεδαστικές ή αδιάφορες, είναι εκείνες που ταιριάζουν στις παιδικές μας φιλοδοξίες και την ακηδία (αφροντισιά) μας περί το θέμα. Αλλά κι αυτές χαρακτηρίζονται από τους βαθείς συνδέσμους μας με τα αντίστοιχα πρόσωπα. Που σημαίνει, ότι υπάρχει ταυτότητα αναζητήσεων και συμπληρωματικότητα καταφάσεων.

Η πάροδος του χρόνου αναδεικνύει τη σημασία της φιλίας που επέζησε. Της φιλίας εκείνης, που σε κάνει να αναζητάς το φίλο σου για να τον ακούσεις, να δεις αν χρειάζεται κάτι, αν τέλειωσε το βάσανό του, ή να ζητήσεις γνώμη, βοήθεια. Το φίλο σου που χαίρεται στη χαρά σου, και που η λύπη σου είναι δική του.

Τέτοιες σχέσεις, ούτε ο θάνατος τις καταλύει.

Η Ελληνική γλώσσα με τη συνέπεια που διέπει τις λέξεις ως προς τις έννοιες, έκαμε ώστε τα αισθήματα να αντιστοιχούν προς τους όρους. Γι' αυτό  έκαμε το «φιλώ» κομμάτι της ζωής και του τρόπου της, και το «συν» τρόπο της δράσης.
Γιατί άλλο είναι να μας αρέσει και να αγαπούμε να ζούμε με κάποιο τρόπο, κι άλλο είναι να επιδιώκουμε ένα αποτέλεσμα (οικονομικό, τεχνικό, ιατρικό, κατασκευαστικό, ακόμη κι εγκληματικό), που προϋποθέτει εξειδίκευση και ειδική ικανότητα.  Έτσι, φιλαλληλίζουμε, φιλούμεθα, φιλούμε, φιλοσοφούμε, φιλανθρωπούμε, φιλοζωούμε, φιλοκαλούμε. Αλλά, συνεταιριζόμαστε, συνεργαζόμαστε, συμπράττουμε.

Μικροί μαθητές στο γυμνάσιο μαθαίναμε για την φιλία και τον φίλο. Μαθαίναμε ότι οι φίλοι δεν μας εγκαταλείπουν στις δυσκολιες, και είναι αξιόπιστοι στην δέσμευσή τους. Στις δυσκολίες ξεκαθαρίζουν οι αληθινοί φίλοι, γιατί αυτοί παραμένουν, ενώ οι άλλοι αποστασιοποιούνται. Οι καλοί φίλοι είναι πολυτιμότεροι κι από χρυσάφι. Γιατί οι καλοί, ακόμη και στις δυσκολίες έχουν πρόσφορη την διάθεση, κι αυτό είναι μαρτυρία συναίσθησης της ανθρώπινης μοίρας. Οι καλοί φίλοι είναι ένθεοι και σαν τέτοιοι είναι ευλογημένοι. Από την άλλη πλευρά, πολλοί άνθρωποι είναι παραδόπιστοι  στο χρήμα.

Αυτά έλεγε το πρώτο μάθημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, στην πρώτη γυμνασίου, τα παλιά τα χρόνια (τότε που μαθαίναμε γραμματική και συντακτικό στην πρώτη γυμνασίου), παίζοντας με κείμενα που είχανε κάτι να μας πουν για τη ζωή που είχαμε μπροστά μας, κι όχι με φυλλάδια χειρισμού της καφετιέρας!

Πρέπει να ειπώ, ότι το μάθημα τούτο, όσο γραφικό μας φαινόταν τότε, τόσο αληθινό μας φαίνεται σήμερα, που  έχουμε δεί τις φιλίες μας. Πόσες περάσανε άχρωμα και χαθήκαν, και πόσες, εξακολουθούνε, μισόν αιώνα τώρα, να ζούνε και ν' ανθούνε, κάθε που θ' ανταμώσουμε, και να συνεχίζουμε από 'κεί πού 'χαμε σταματήσει στην τελευταία μας συνάντηση.

Μεγάλη πια, δεν θα ξεχάσω μια πικρή παρατήρηση που μού'κανε μια φίλη. Τούτη η πικρή παρατήρηση, που ήταν για το καλό μου, άνοιξε πιο πλατειά στην καρδιά μου τη θέση για 'κείνην. Την ευχαριστώ. Και το ξέρει.