3η Συνέχεια. Αναγκαστικά, γιατί είναι μακρύς ο δρόμος...
Το έθνος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την εν ελευθερία κοινωνική συμβίωση του ανθρώπου...
Ο άνθρωπος σκέφτεται για τον εαυτό του, την ύπαρξη και τη συνύπαρξη με τον άλλο, μόνο όταν -τουλάχιστον σαν άτομο- είναι ελεύθερος. Ενώ η κοινότητα (δηλ. το άτομο μέσα σε ένα συγκεκριμένο σύνολο, καθώς και το ίδιο το συγκεκριμένο σύνολο) αποτελεί συστατικό γνώρισμα της ανθρωποκεντρικής κοινωνίας.
Ασφαλώς και οι μη ανθρωποκεντρικές κοινωνίες (δεσποτικές και φεουδαλικές) έχουν πολιτιστικές και άλλες διαφοροποιήσεις, αλλά εκεί κοινωνία είναι το πεδίο ιδιοκτησίας του δεσπότη, και «η ταυτότητα του είναι» ενός δουλοπάροικου ανάγεται στο «σε ποιον δεσπότη ανήκει».
Σύμφωνα με αυτά, λοιπόν, οι σκέψεις για το «έθνος-ως-ενα κράτος» δεν έγιναν από ένα κράτος, δηλ. από ένα κράτος από μόνο του (!). Σημαίνει ότι δημιουργήθηκε από τα κέντρα της «αναγεννώμενης» Ευρώπης. Για το σκοπό αυτό, εξ άλλου, χρησιμοποιήθηκε το έθνος ως επιχείρημα για την αμφισβήτηση της ιδιοκτησιακής σύνδεσης ενός κράτους με τον απόλυτο μονάρχη. Στη βάση αυτού του γεγονότος βρίσκεται και η -κρατική πια- επιλογή για ανθρωποκεντρική ομοιογενοποίηση της κοινωνίας, (κατά το δόγμα «ένα κράτος, ένα έθνος, μία γλώσσα, κ.λπ.).
Το έθνος σαν να λέμε, σαν συνολική συναίσθηση και οντότητα, είναι ένα πολιτισμικό γεγονός, γιατί συγκροτείται/σχηματίζεται μια συνείδηση κοινωνίας, δηλαδή μια συνείδηση κοινότητας δεσμών και ενδιαφερόντων.
Η Συνείδηση ταυτότητας, σαν πολιτισμικό γεγονός δεν σημαίνει ότι αναγνωρίζεται σε κάποιον άλλον μια διαφορετική πολιτισμική ιδαιτερότητα (αλλά σημαίνει ότι συντελείται συναίσθηση ομοιοτήτων και κοινότητας αντιλήψεων ζωής και ζητουμένων). Γιατί αν ο κόσμος, οι ομάδες, που έχουν την ίδια προσωπική και ομαδική συνείδηση, βρίσκονται στο ίδιο στάδιο της πολιτισμικής τους συνείδησης, τότε έχουν σημαντικά λιγώτερες διαφορές.
Όπως συνέβη και στην περίπτωση του ελληνικού κόσμου, έτσι και στον νεώτερο εθνοκεντρικό κόσμο, η προχωρημένη ανθρωποκεντρική ανάπτυξη των κοινωνιών θα οδηγήσει στην κατάργηση των διαφορών που πηγάζουν από τη ζωή τους κατά την ιστορική τους διαδρομή (ενδυμασία, μουσική, νοοτροπίες, ήθη και έθιμα κ.λπ.) και σιγά-σιγά θα υιοθετήσουν πρακτικές της καθημερινής ζωής και αξίες με κοινό υπόβαθρο, που θα είναι σύμφωνες με το «νεώτερο ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα».
Για να το πούμε με άλλα λόγια, ταυτότητα σημαίνει ότι ο καθένας έχει ιδιαίτερη ύπαρξη, δηλαδή προσωπική (ή της ευρύτερης ομάδας του) ατομικότητα και, συνεπώς αυτονομία ύπαρξης.
Όταν η ταυτότητα αποτελεί ταυτόχρονα και ατομική συνείδηση για κοινωνική συμμετοχή και συνύπαρξη, τότε αυτή (η συλλογική-πλέον- ταυτότητα, ο κόσμος που πιστεύει αυτά τα πράγματα) επιθυμεί, θέλει και αξιώνει να αυτοκαθορισθεί. Κι έτσι, η ταυτότητα στον ανθρωποκεντρισμό είναι άρρηκτα δεμένη με την ελευθερία της.
Το πολιτισμικό γεγονός της εθνότητας, μεταμορφώνεται σε έθνος, εφόσον αποκτά συνείδηση της κοινωνίας του, και η ταυτότητα είναι κίνητρο για ελευθερία, που αποτελεί πια, επιλογή και πολιτική προτεραιότητα.
Τί είδους ελευθερία όμως αναζητά και επιδιώκει η εθνότητα;
Στους μοντέρνους καιρούς που ζούμε η ατομική ελευθερία συνδέεται με την εθνική ελευθερία. Ελευθερία έναντι του άλλου που ανήκει σε άλλη εθνικότητα. Γιατί δεν είναι νοητό για τον μοντέρνο άνθρωπο να καθορίζει την προσωπική του ζωή ή να ακυρώνει την ανεξαρτησία της χώρας του κάποιος τρίτος.
Οι πολίτες εκεί που συνεργάζονται και συμβάλλονται με άλλα κοινωνικά συστήματα (όπως για παράδειγμα οικονομικά, ή με το συνολικό πολιτειακό σύστημα), δεν αυτοκαθορίζονται. Ο αυτοκαθορισμός και η αυτονομία δεν έχει λόγο στην πολιτική, γιατί η κοινωνία είναι πια το κράτος, και αυτό αποφασίζει για την κοινωνική πορεία και τα πεπρωμένα του κόσμου του. Συνεπώς, στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή, ο μοντέρνος άνθρωπος δεν αγωνίζεται για ελευθερία, ούτε αυτό αποτελεί κοινωνική απαίτηση και προτεραιότητα. (Μπορεί να διαδηλώνουμε και να απεργούμε, αλλά αυτό το κάνουμε όχι για να καταργήσουμε το κράτος, παρά μόνο για να πιέσουμε τους πολιτικούς που διαχειρίζονται και κατέχουν τις πολιτικές εξουσίες).
Μπορεί οι επιστήμονες αυτό να το πούν δικαίωμα του πολίτη (κι όχι αυτονομία), αλλά ξεχνάμε ότι έχοντας ένα δικαίωμα δεν είμαστε αυτόνομοι. Απλώς, η ελευθερία μας, φτάνει μέχρι εκεί που φτάνει το δικαίωμά μας. Εξ άλλου, δικαιώματα υπάρχουν εκεί που δεν υπάρχει ελευθερία, και το δικαίωμα χάνεται (δηλ. δεν έχει λόγο ύπαρξης), εκεί όπου όλα είναι ανοιχτά και απεριόριστα. Έχει λόγο ύπαρξης κανένα δικαίωμα εκεί;
Από την άλλη μεριά, οι μοντέρνοι καιροί (δηλαδή όσοι μας λένε ότι θα τα κάνουν τα πράγματα αυτοί καλύτερα για εμάς) θέλουν το δικαίωμα ανώτερο από την ελευθερία. Σαν να λέμε καλύτερα να αποφασίζει ο άρχοντας από το να αποφασίζουν οι πολίτες. (Δηλαδή, καλύτερα να διαδηλώνουμε από το να κυβερνάμε!). Μα τότε, αφού το δικαίωμα είναι σπουδαιότερο από την ελευθερία, γιατί δε ζητάμε να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο και στην προσωπική μας ζωή; Ας το αφήσουμε το θέμα, καλύτερα, γιατί υπάρχει ήδη το μοντέρνο δόγμα για την «ανωτερότητα της ελευθερίας των νεοτέρων έναντι της ελευθερίας των αρχαίων», λέει ο ειδικός.
Συμπερασματικά, η άποψη ότι το έθνος είναι επινόηση του κράτους ομολογεί ότι απο-φεουδαλήθηκε το άτομο, αλλά όχι και το πολιτικό σύστημα, το οποίο, μάλιστα, εξακολουθεί να αποτελεί ιδιοκτησία κάποιου, με τον οποίο καλείται η κοινωνία να συνάψει σχέσεις και να συναινέσει. Δηλαδή, να συναινέσει ότι το σύστημα θα είναι ο παντοτινός φεουδάρχης. Κι όχι μόνο τούτο, αλλά, και χωρίς -η συναινούσα κοινωνία- να προστατεύει την ελευθερία, στο αντικείμενο που συμφωνείται να δοθεί αυτή η συναίνεση.
Σημ. 1: Θα έχουμε και άλλη συνέχεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου