Διαπαιδαγώγηση στην Ελληνική πρόταση ζωής

 

Στους καιρούς που ζούμε, πολλά πράγματα έχουν χάσει το νόημά τους.
Ας γνωρίζουμε τουλάχιστον το περιεχόμενο που έχουν κάποιες στοιχειώδεις λέξεις-έννοιες, άσχετα από αυτούς που τις εκστομίζουν.
Γιατί το περιεχόμενό τους νοηματοδοτεί τη ζωή μας και τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Ίσως και τον τρόπο, που θα μπορούσαμε αν όχι να αλλάξουμε τον κόσμο, τουλάχιστον να τον καταλάβουμε και να βελτιωθούμε. Γιατί αν βελτιωθούμε εμείς, ίσως βελτιωθεί κι ο κόσμος μας.

Η παρουσία μας στον κόσμο έχει τουλάχιστον διττή όψη. Από τη μια, ως άτομα (θα προτιμούσα πρόσωπα), κι από την άλλη ως μέλη- πολίτες της (ελληνικής- αφού αυτή μας έλαχε-) κοινωνίας.

Ο νέος άνθρωπος πρέπει μεγαλώνοντας να μάθει από πού έρχεται, ποιους δρόμους διάβηκαν οι πρόγονοί του και προς τα πού θέλει να πάει.

Επίσης, πρέπει  μάθει -και να καταστεί ικανός- να καταλαβαίνει τον κόσμο που τον περιβάλλει, και τα πολιτικά μυθεύματα που κυκλοφορούν, για τις οικονομικές απάτες, στενών και διευρυμένων κύκλων, για τα ιστορικά έργα των διαφόρων λαών, για τις ιστορικές επιδιώξεις των λαών, για την ιστορική διαδρομή των Ελλήνων, για τα ιστορικά λάθη και επιτεύγματα των Ελλήνων και όλων των άλλων λαών με τους οποίους συνεργάστηκε και προδόθηκε, συνεργάστηκε και επέτυχε, διαφώνησε πολιτικά και οικονομικά, και στρατιωτικά στη βάση εθνικών στόχων κυριαρχίας, ανεξαρτησίας, ελευθερίας, εθνικής ταυτότητας και πολιτιστικής ιδιοσυγκρασίας και κληρονομιάς, καθώς και (πολιτικής και οικονομικής) αυτοδιάθεσης.
Αυτό μάλιστα πρέπει να το μαθαίνει και να το γνωρίζει ο άνθρωπος από μικρό παιδί. Κι όχι μόνο όπως το λέμε εμείς, αλλά και όπως το λένε και οι άλλοι, για λογαριασμό τους.
Να ξέρει, για παράδειγμα, ότι οι γερμανοί, σήμερα, θέλουν τα δάνεια πίσω, κι έχουν δίκιο, αλλά δεν έχουν δίκιο ως κατακτητές όταν μας κλέβουν και μας εξοντώνουν σαν άτομα, σαν λαό και σαν κοινωνία κι αρνούνται να πληρώσουν τη ζημιά, την οδύνη και την αποκατάσταση της φθοράς μας.

Να ξέρει ο νέος μας, ότι τούτος ο τόπος, καταπατήθηκε, λεηλατήθηκε άπειρες φορές, κατακτήθηκε και υποδουλώθηκε για αιώνες. Και να μην πιστεύει ότι οι κατακτητές δεν ήθελαν την υποταγή μας. Οι Ρωμαίοι, ήρθαν ως κατακτητές, κι (γι αυτό εξάλλου) οι Ρωμαίοι είναι εκείνοι που δημιούργησαν σύστημα δικαίου (δηλαδή σύνολο κανόνων άσκησης εξουσίας, αυτό είναι το δίκαιο). Δημόσιο δίκαιο για σχέσεις πολιτών και επικράτειας καθώς και για σχέσεις κρατών μεταξύ τους, και ιδιωτικό δίκαιο για σχέσεις εξουσιαστού και εξουσιαζομένου, δηλαδή για τα ζητήματα ιδιοκτησίας, συζυγίας, κληρονομίας, συμβάσεων, οφειλών κλπ. Ενώ οι Έλληνες είχαν φιλοσοφία. Δηλαδή τρόπο ύπαρξης μέσα στις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους, τους άλλους λαούς και τις χώρες, τα πράγματα και την πολιτική τους παρουσία εντός της πόλεως-κράτους.

Να μάθουμε στους νέους ότι πάντα σε τούτο τον τόπο οι άνθρωποι αναζητούσαν την αρχή του κόσμου, την αλήθεια και το επέκεινα της ζωής. Ότι τούτος ο τόπος γέννησε κι έθρεψε μεγάλους δασκάλους, φιλοσόφους, παιδαγωγούς, δραματουργούς, εργάτες της γής, της προσευχής, της τέχνης και του λόγου. Δυσανάλογα πολλούς. Σε καιρούς, πανανθρώπινης μάλιστα,  πνευματικής υπανάπτυξης. Εδώ ξεκίνησε η αναζήτηση της αρχικής ύλης του κόσμου, εδώ ξεκίνησε η αναζήτηση του τρόπου του πολιτεύεσθαι (ζήν ως πολίτης, πολιτικό πρόσωπο, πολιτική οργάνωση της χώρας που τότε τη λέγανε πόλη).

Να μην ξεχάσουμε να στάξουμε στην ψυχή των νέων μας ότι ετούτος ο τόπος αναζήτησε και ανέδειξε το ωραίο στα μέτρα του ανθρώπου, και επεσήμανε την ύβρη, που επισύρει η υπέρβαση του ανθρώπινου μέτρου. Σε αυτά εξάλλου αναφέρεται η αρχαία ελληνική δραματική και κυρίως η τραγική ποίηση.
Να ξέρει ότι τα έργα του πολιτισμού μας ποτέ δεν τα σεβάστηκαν οι κατακτητές. Από φθόνο και  από πλεονεξία πολλά καλλιτεχνήματα της ελληνικής δημιουργίας κοσμούν τα περισσότερα Μουσεία ισχυρών χωρών, ή ακόμα και ιδιωτικές συλλογές αλλοδαπών που είναι λάτρεις της αρχαίας ελληνικής τέχνης και ασφαλώς της ιδιοκτησίας τέτοιων καλλιτεχνημάτων. . Είτε κλεμμένα από τους ίδιους και με τη βία αποσπασμένα από τα σπλάχνα τους (τη γή που τα γέννησε, ή από το σύμπλεγμα, μέρος του οποίου αποτελούσαν), είτε κουρσεμένα από ένα ανηλεές πάθος ξεριζώματος και καταστροφής  οποιουδήποτε ελληνικού ίχνους πολιτισμού, όπως έκανε ο αβάς Φουρμόντ εδώ).  [Μια φορά, ρωτήθηκα για τις εντυπώσεις μου από το Λούβρο κι απάντησα: Αισθάνομαι ντροπή για τον πολιτισμένο κόσμο που καταληστεύει  άλλους για να δείχνει ωραίες προθήκες με πολύτιμα αποκτήματα].
Μα οι χειρότεροι απ' όλους είναι οι σημερινοί κάτοχοι ελληνικών -επί χιλιετίες- κοιτίδων, που ζώντας εκεί σήμερα, σε κάθε τους βήμα συναντούν απομεινάρια ενός πολιτισμού που σαν εφιάλτης τους κυνηγάει και τους μαρτυράει πως είναι ξένοι, πως είναι ληστές, πως είναι νεκροθάφτες ψυχών, ακμής, δημιουργίας, καλλιέπειας. Πως είναι έποικοι σε μια γη που δεν τους ανήκει.

Και πρέπει, επί πλέον, οι νέοι μας να καλλιεργούνται στην αγάπη, στην αλληλεγγύη, στην αφοσίωση, στην πίστη σε αρχές και σε αξίες,  στη συντροφικότητα, στο ωραίο για τον άνθρωπο και την ψυχή του, στην αγάπη της φύσης -που όλους τους σκεπάζει, τους τέρπει, τους τροφοδοτεί και είναι η ίδια για όλους-. Γιατί ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλαμα. Γιατί αφού τα μάθει και τα καταλάβει όλα αυτά, μια μέρα θα αναγκαστεί να τα αφήσει και να φύγει, για το ταξίδι χωρίς γυρισμό. Και αυτός ο προορισμός, είναι για όλους μας ίδιος. Γι' αυτό πρέπει να είμαστε άνθρωποι (ως χαρίεν έσθ' άνθρωπος, όταν άνθρωπος η=πόσο χαριτωμένος είναι ο άνθρωπος όταν είναι αληθινός άνθρωπος! είπε ο Μένανδρος- [Αθηναίος κωμωδιογράφος,  που περιέγραφε καθημερινούς ανθρώπους σε συνηθισμένες καταστάσεις. Έγραψε περί τις 100 κωμωδίες]).

«Παιδεύοντας» ένα νέο, πρέπει να φροντίζουμε να αναδεικνύονται οι φυσικές του κλίσεις, ωστε να μπορεί να αποδώσει το μέγιστο των δημιουργικών του ικανοτήτων. Γιατί η κλίση που δεν καλλιεργείται ατονεί και χάνεται. Αλλά, δε φτάνει μόνο η κλίση, που την κράτησε ζωντανή η μάνα κι ο πατέρας, στο σπίτι. Η κλίση πρέπει να γίνεται κλήμα, κλήση. Πρέπει να στοιχειώνει την ψυχή που μέσα της γεννήθηκε. Για το λόγο τούτο χρειάζεται σχολειό, σχολειό ανοιχτό. Όχι κατειλημμένο, όχι σε ολοήμερες/πολυήμερες στάσεις εργασίας. Και χρειάζεται Δάσκαλος. Ποιητής ανθρώπου. Και όραμα, και ποίηση διδακτική, Δε χρειάζεται δασκάλα που θα «κλείσει» (!) τα ονόματα και τα ρήματα. Χρειάζεται και τούτο (να κλίνει τα ονόματα-έτσι είναι το σωστό-), για να μιλάνε τα παιδιά σωστά τη γλώσσα που τους έδωκε ο γονιός τους κι η πατρίδα τους (γιατί γονιός είναι κι η πατρίδα που στην αγκαλιά της γεννηθήκανε). Και μάλιστα ο δάσκαλος χρειάζεται να μυσταγωγεί τους νέους στα θεία νάματα της υψηλής ποιητικής τέχνης και του θεατρικού λόγου της γραμματείας μας, του φιλοσοφικού στοχασμού και της πεζογραφίας μας που τόσα μας έχει ειπωμένα, στο διάβα των χιλιετιών που οι ανθρώποι του τόπου μας σκέφτονται και γράφουν, τόσα που ακόμα δεν τά ‘χουμε όλα διαβάσει ούτε μάθει οι νεώτεροι.

Όλοι εμείς λοιπόν, είμαστε μέλη ενός κόσμου που γεννήθηκε κι έζησε σε τούτο τον τόπο. Τον Ελληνικό. Είμαστε Έλληνες. Είμαστε μέλη του Ελληνικού λαού και του Έθνους. Είμαστε εκείνοι που θα μεταφέρουμε σ' αυτούς που θα γεννήσουμε -και σ' αυτούς που θα μεγαλώσουμε και θα διαπαιδαγωγήσουμε- εκείνες τις λεπτές χροιές της σκέψης, της τάσης, της ψυχής και της αναζήτησης που κοιμάται και ξυπνάει κάθε τόσο σε τούτα τα χώματα.  (Τό έλεγε και ο Αριστοτέλης, στα Πολιτικά, βιβλ. Γ', κεφ. 1: “Την αυτήν είναι φατέον πόλιν, καίπερ αεί των μεν φθειρομένων των δε γινομένων, ώσπερ και ποταμούς ειώθαμεν λέγειν τους αυτούς, και κρήνας τας αυτάς, καίπερ αεί του μεν επιγινομένου νάματος του δ' υπεξιόντος”=Πρέπει να πούμε ότι είναι η ίδια πόλη, ακόμη κι όταν πεθάνουν οι παλιοί, όπως ακριβώς συνηθίζουμε να λέμε ότι και τα ποτάμια δεν αλλάζουν και οι βρύσες  το ίδιο, παρόλο που συνέχεια έρχεται και συνέχεια φεύγει το νερό τους).

Λαός και Έθνος είμαστε εμείς, εδώ, που γεννηθήκαμε εδώ, και όλοι εκείνοι που θά 'ρθουν στο μέλλον μέσα από μας, όπου και να βρισκόμαστε, κι όπου και να βρεθούν κι εκείνοι. Γιατί θα κουβαλάνε στην ψυχή τους, στο αίμα τους και στα κύτταρά τους την ίδια φωτιά που είχαν κι οι πρόγονοί τους, για να βρούνε  την αρχή του κόσμου, την αλήθεια και το επέκεινα της ζωής. Θα συνεχίζουν κάθε  φορά την αναζήτηση της απάντησης σε νέα ερωτήματα του κόσμου, επιστημονικά, κοινωνικά, πολιτικά οικονομικά, φιλοσοφικά. Θα αναδείξουν νέες μορφές του ωραίου, και θα επεκτείνουν τα ανθρώπινα μέτρα σε θαυμαστότερα επίπεδα τελειότητας.

Κι όσοι αχρηστευτούνε παντελώς, θα αναδείξουν τερατωδέστερα μέτρα ύβρης, τέτοια, που κάθε παλιότερη τραγωδία, θα είναι ασήμαντη για να περιγράψει την άβυσσο που αυτοί θα δημιουργήσουν.

Μπορούμε, σαν 'Ελληνες, να κάνουμε τό ίδιο επιτυχώς, και το καλό, και το κακό.
Γι' αυτό ας  προστατέψουμε όσους μπορύμε, εγκαίρως, με την καλλιέργεια και τη διαπαιδαγώγηση. Γιατί η ύβρη, φέρνει άγος. Κι αυτό, τους πιάνει όλους το ίδιο.